Informacje dotyczące wydziedziczenia lub istnienia testamentu nie są dostępne aż do momentu śmierci spadkodawcy. Od 2011 roku w Polsce istnieje Notarialny Rejestr Testamentów, w którym są publikowane informacje o testamencie.
Notarialny Rejestr Testamentów
W Rejestrze nie ujawnia się treści dokumentu ani danych spadkobierców czy osób wydziedziczonych. Niemniej umożliwia on uzyskanie informacji o tym, w której kancelarii notarialnej znajduje się testament lub gdzie został złożony. Wpis do rejestru jest bezpłatny i dobrowolny, a notariusz dokonuje go na wniosek testatora.
Informacja o zarejestrowaniu testamentu może zostać ujawniona po śmierci spadkodawcy. O jej udzielenie może zwrócić się każda osoba, jednak treść dokumentu udostępniana jest wyłącznie osobom, które wykazały swój interes prawny – powiedziała Emilia Brzozowa, prawniczka w APM Poniatowska-Maj Kancelaria Prawna.
Prawniczka dodała, że w sytuacji, gdy istnieje podejrzenie, że spadkodawca zmarł, a postępowanie spadkowe zostało już zakończone, istnieje możliwość złożenia wniosku o udzielenie informacji dotyczących tego postępowania do sądu spadku. Jest to sąd ostatniego miejsca pobytu spadkodawcy lub sąd, w którym znajduje się majątek wchodzący do masy spadkowej. Jeśli nie można ustalić ich właściwości, może to być sąd rejonowy m.st. Warszawy.
Rejestr Spadkowy
Każdy ma także prawo do weryfikacji tych informacji w Rejestrze Spadkowym. Tam znajdują się informacje o sporządzonych krajowych aktach poświadczenia dziedziczenia, sądowych stwierdzeniach nabycia spadku oraz europejskich poświadczeniach spadkowych, które zostały wydane w Polsce. Rejestr Spadkowy nie zawiera jednak pełnej treści dokumentów potwierdzających dziedziczenie, lecz jedynie informacje o odpowiednich instytucjach, które powinny posiadać właściwe dane i dokumenty.
Czym jest dziedziczenie?
Dziedziczenie to proces przekazywania majątku po osobie zmarłej. Ten proces jest uregulowany przez przepisy prawne, które określają, kto ma prawo do dziedziczenia oraz jakie są kolejności dziedziczenia.
W Polsce pierwszeństwo w dziedziczeniu mają spadkobiercy ustawowi, czyli małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, rodzeństwo, a w przypadku ich braku dziedziczy Skarb Państwa. Jeśli zmarły sporządził testament, dziedziczenie odbywa się zgodnie z jego treścią, chyba że testament jest sprzeczny z ustawą. Dziedziczenie oznacza przejęcie majątku po zmarłym oraz prawa i obowiązki z nim związane, w tym także ewentualne długi i zobowiązania.
Wydziedziczenie - czym jest?
Wydziedziczenie natomiast to procedura prawna, która umożliwia odebranie komuś prawa do dziedziczenia. Może być orzeczone przez sąd na wniosek osoby uprawnionej do dziedziczenia, jeśli spadkobierca dopuścił się przestępstwa przeciwko zmarłemu lub jego rodzinie albo popełnił czyny sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Wydziedziczenie jest dopuszczalne wyłącznie w przypadku dziedziczenia testamentowego, a nie ustawowego.
Aby sąd mógł zastosować wydziedziczenie, konieczne jest spełnienie określonych warunków. Przede wszystkim, musi istnieć podstawowe uzasadnienie do wydziedziczenia, czyli musi zachodzić przypadek określony w przepisach prawa. Osoba składająca wniosek o wydziedziczenie musi mieć także uzasadniony interes prawny, a spadkobierca musi faktycznie popełnić przestępstwo lub czyny sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Wydziedziczenie to skomplikowany i trudny proces. Sądy starannie rozpatrują każdy taki wniosek i orzekają o wydziedziczeniu tylko w najbardziej poważnych przypadkach. Wydziedziczenie oznacza również, że osoba pozbawiona prawa do dziedziczenia nie może ubiegać się o zachowek.
W Polsce możliwość wydziedziczenia występuje jedynie w przypadkach, gdy spadkodawca sporządził testament i w nim wskazał osobę do wydziedziczenia. Ta decyzja może dotyczyć zarówno spadkobierców ustawowych, jak i testamentowych. Aby kogoś wydziedziczyć, spadkodawca musi jasno i precyzyjnie określić tę osobę w swoim testamencie oraz uzasadnić swoją decyzję. Wydziedziczenie ma moc prawną jedynie wtedy, gdy testament jest prawidłowy i zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. W sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu lub nie uwzględnił w nim wydziedziczenia, niemożliwe jest zastosowanie tej procedury.
Jakie prawa ma osoba wydziedziczona?
Osoba, która została wydziedziczona, traci prawo do dziedziczenia po zmarłym spadkodawcy. Oznacza to, że nie ma możliwości uczestniczenia w podziale majątku po zmarłym ani składania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Ponadto nie przysługuje jej również prawo do zachowku, czyli do otrzymania części majątku pozostawionego przez spadkodawcę na rzecz osób blisko z nim związanych.
Wydziedziczenie jednak nie oznacza całkowitego pozbawienia osoby wydziedziczonej jej praw. Chociaż nie jest to związane z dziedziczeniem, to taka osoba nadal ma prawo do zachowania innych praw związanych z relacjami rodzinnymi, takich jak prawo do alimentów czy prawo do współdziedzictwa w innych okolicznościach.