Lewica zaproponowała rentę wdowią jako świadczenie mające poprawić sytuację finansową osób starszych, które straciły swojego małżonka i muszą utrzymać się z jednej emerytury lub renty. Zgodnie z tym planem, beneficjenci mieliby mieć możliwość wyboru między pełnym świadczeniem własnym lub partnera, a także dopłatą do połowy drugiej emerytury lub renty. Projekt ustawy został zgłoszony jeszcze w poprzedniej kadencji parlamentu, a Sejm ma plany rozpatrzenia go - razem z innymi propozycjami zgłoszonymi przez obywateli - na początku lutego 2024 roku.
Dla kogo renta wdowia?
Renta rodzinna, nazywana także rentą wdowią, jest przyznawana osobom, które spełniają określone kryteria dotyczące wieku, zdolności do pracy oraz opieki nad dziećmi. Aby móc ubiegać się o to świadczenie, konieczne jest:
- Posiadanie co najmniej 50 lat lub stać się niezdolnym do pracy w ciągu 5 lat od zgonu współmałżonka,
- Wychowywanie co najmniej jednego dziecka, które ma prawo do otrzymywania renty rodzinnej,
- Udzielanie opieki dziecku, które nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować.
Nowa renta wdowia
Nowa wersja ustawy dotyczącej emerytur i rent wprowadza dwie opcje dla osób uprawnionych:
- Zachowanie dotychczasowych świadczeń emerytalnych z dodatkowym 50 proc. świadczeniem po zmarłym małżonku.
- Wybór otrzymywania 100 proc. renty rodzinnej po zmarłym partnerze życiowym, z dodatkowym 50 proc. własnego świadczenia.
Wartość maksymalna renty wdowiej w 2024 roku nie przekroczy trzykrotności średniej emerytury. Obecnie według danych ZUS wynosi 2545 zł, co daje maksymalną wysokość renty wdowiej 7635 zł. Po waloryzacji w marcu 2024 roku, której wskaźnik jest prognozowany na 12,3 proc., kwota ta wzrośnie do ok. 8 500 zł.
Kiedy nowa renta wdowia wejdzie w życie?
Prognozuje się, że Sejm może zatwierdzić zmiany w ustawie w pierwszych trzech miesiącach 2024 roku, co sugeruje, że nowe regulacje mogą wejść w życie już niedługo.
Jak poinformowała ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zakłada techniczną i finansową możliwość wdrożenia renty wdowiej po ok. 6 miesiącach od przyjęcia projektu przez Sejm. 7 lutego na posiedzeniu Sejmu odbyło się pierwsze czytanie projektu obywatelskiego ustawy dotyczącej emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej, który był wypracowany wspólnie przez organizacje związkowe OPZZ i Lewicę.
W budżecie są zarezerwowane środki na to, żeby jeszcze w 2024 roku renta wdowia mogła zacząć obowiązywać - mówiła w "Gazecie Wyborczej" ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.
Wcześniej szefowa MRiPS również zaznaczyła, że w przypadku ewentualnej decyzji parlamentu o wprowadzeniu renty wdowiej, resort faworyzuje jej wprowadzenie w formie "modelu kroczącego". Oznacza to, że świadczenie nie będzie wprowadzone natychmiastowo w pełnym zakresie, lecz będzie stopniowo zwiększane z roku na rok, zgodnie z intencją docelową.
Czym jest model kroczący?
W 2024 i 2025 roku krocząca renta wdowia polegałaby na wypłacie 15 proc. świadczenia przez pierwsze pół roku po śmierci współmałżonka, a następnie przez kolejne pół roku wypłata wzrastałaby do 20 proc.. Dopiero po upływie 12 miesięcy od śmierci współmałżonka kwota świadczenia osiągałaby pełne 50 proc.
W projekcie dotyczącym renty wdowiej zaproponowano, że owdowiała osoba będzie mogła zachować swoje świadczenie i zwiększyć je o 50 procent renty rodzinnej po zmarłym małżonku, albo pobierać rentę rodzinną po zmarłym małżonku oraz 50 procent własnego świadczenia. Jednakże zmiany będą wprowadzane stopniowo. W latach 2024 i 2025 planowane jest wprowadzenie wariantu kroczącej renty wdowiej. Model kroczący renty wdowiej polega więc na rocznym okresie dochodzenia do poziomu 50 proc.
Przez pierwsze pół roku to będzie 15 proc., przez drugie pół roku to będzie 20 proc. tego świadczenia po zmarłym współmałżonku - dopiero po 12 miesiącach będzie to 50 proc. tego świadczenia, bo chcieliśmy, żeby budżet państwa (...) mógł to udźwignąć, żeby nie było to zaskoczenie dla finansów publicznych - powiedział na briefingu po skierowaniu projektu do dalszych prac sejmowych wiceprzewodniczący Nowej Lewicy Arkadiusz Iwaniak.
Jak długo przysługuje renta wdowia?
Renta wdowia jest przyznawana na stałe wdowcom i wdowom, którzy osiągnęli 50. rok życia. Przysługuje również w przypadku wychowywania dzieci lub wnuków do osiągnięcia przez nie 16. roku życia, lub 18. roku życia w przypadku kontynuowania nauki. Osoby opiekujące się dziećmi z orzeczoną niezdolnością do samodzielnej egzystencji również otrzymują to świadczenie dożywotnio.
W przypadku, gdy wdowiec lub wdowa nie spełniają tych warunków, ale jednocześnie nie posiadają stałego źródła utrzymania, mogą otrzymać prawo do renty po zmarłym przez rok lub maksymalnie dwa lata, jeśli wezmą udział w szkoleniach aktywizujących do podjęcia pracy zarobkowej.