14 czerwca została opublikowana nowelizacja Kodeksu pracy w Dzienniku Ustaw, a nowe przepisy wejdą w życie 29 czerwca 2024 roku. Nowelizacja ta jest wynikiem wdrożenia zaktualizowanej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, która została znowelizowana w marcu 2022 roku. Dyrektywa ta poszerza listę czynników rakotwórczych i mutagenów o substancje reprotoksyczne, które mogą negatywnie wpływać na płodność oraz funkcje seksualne.
O jakie substancje konkretnie chodzi?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wyjaśniło, że wymienione substancje obejmują m.in. toluen, styren, etoksyetanol, nitrobenzen, tlenek węgla, bisfenol A, estry kwasu ftalowego oraz niektóre metale.
Nowelizacja Kodeksu pracy
Nowelizacja polega na zmianie artykułu 222. o ochronie "przed substancjami rakotwórczymi i mutagennymi, na mocy których rozszerza się katalog substancji oraz umożliwia wydanie rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy".
Autorzy zmian argumentują, że substancje reprotoksyczne budzą podobne obawy jak czynniki rakotwórcze lub mutageny, ponieważ mogą powodować poważne i nieodwracalne skutki zdrowotne u pracowników oraz ich potomstwa. Z tego powodu istotne jest zapewnienie ochrony pracowników przed substancjami o takim działaniu. Zauważają, że pracownicy narażeni na kontakt z substancjami reprotoksycznymi pracują praktycznie we wszystkich sektorach krajowej gospodarki, szczególnie jednak w:
- produkcji i stosowaniu pestycydów,
- produkcji i przetwórstwie tworzyw sztucznych,
- przemyśle gumowym,
- przemyśle farmaceutycznym,
- metalurgicznym,
- branży kosmetycznej,
- budownictwie,
- placówkach ochrony zdrowia,
- zakładach fryzjerskich i kosmetycznych,
- warsztatach samochodowych.
Nowe obowiązki dla pracodawcy
Zgodnie z nowymi przepisami art. 222 par. 1 Kodeksu pracy, w sytuacji zatrudnienia pracownika w warunkach narażenia na substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, pracodawca ma obowiązek zastąpić je mniej szkodliwymi dla zdrowia lub zastosować inne dostępne środki ograniczające to narażenie, wykorzystując osiągnięcia nauki i techniki.
Pracodawca jest zobowiązany do rejestrowania wszystkich rodzajów prac związanych z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o wymienionym działaniu, które zostaną określone w wykazie ustalonym przez rozporządzenie ministra zdrowia. Ponadto musi prowadzić rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach.
Kiedy nowelizacja wejdzie w życie?
Nowelizacja Kodeksu pracy wejdzie w życie 29 czerwca 2024 roku. Obecne przepisy wykonawcze, dotyczące substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, lub mutagennym w środowisku pracy, będą obowiązywać do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych wydanych na podstawie zaktualizowanego art. 222 Kodeksu pracy. Nie mogą one jednak obowiązywać dłużej niż przez 30 dni od daty wejścia w życie ustawy.