Mają więcej urlopu niż pozostali pracownicy. Komu należy się dodatkowe wolne?

Urlop wypoczynkowy wg Kodeksu pracy. Ile wynosi standard?

Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik zatrudniony na pełen etat co roku ma prawo do 20 lub 26 dni pełnopłatnego urlopu wypoczynkowego. Dodatkowo w skali roku może skorzystać z:

• dwóch dni (lub 16 godzin) zwolnienia z powodu siły wyższej wymagającej jego natychmiastowej obecności; za te dni otrzyma połowę wynagrodzenia;
• dwóch dni (lub 16 godzin) z tytułu opieki nad dzieckiem (to wolne jest pełnopłatne);
• pięciu dni urlopu opiekuńczego branego w celu zapewnienia opieki osobie będącej członkiem rodziny lub wymagającej opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych (ten urlop jest bezpłatny, ale wlicza się do okresu, od którego zależą uprawnienia pracownicze).

Łącznie w skali roku większość pracowników objętych zatrudnionych na umowę o pracę może liczyć na maksymalnie 35 dni wolnego. Dodatkowe dni wolne należne niektórym grupom zawodowym zapisane są z reguły w odrębnych przepisach regulujących zasady pracy w tych zawodach.

Dłuższy urlop wypoczynkowy – kto ma do niego prawo?

Na liście zawodów uprawnionych do dłuższego urlopu wypoczynkowego są m.in.

• nauczyciele
• nauczyciele akademiccy oraz pracownicy naukowi PAN (Polskiej Akademii Nauk),
• policjanci,
• strażacy Państwowej Straży Pożarnej,
• funkcjonariusze służby więziennej,
• żołnierze,
• część pracowników Państwowej Inspekcji Pracy,
• część pracowników socjalnych,
• urzędnicy służby cywilnej,
• sędziowie i prokuratorzy,
• część pracowników Najwyższej Izby Kontroli (NIK),
• na dłuższy urlop wypoczynkowy mają też górnicy z niektórych kopalń (na mocy porozumień podpisywanych między kierownictwem tych kopalń a związkami zawodowymi działającymi na ich terenie).

Dłuższy urlop wypoczynkowy dla przedstawicieli niektórych zawodów

Pracownicy wykonujący zawody w których można liczyć na dodatkowy urlop wypoczynkowy w dużej części przypadków zyskują do niego prawo po przepracowaniu określonej liczby lat. Zwykle też liczba dodatkowych wolnych dni wzrasta wraz ze stażem pracy. Przykładowo, pracownikom służby cywilnej dodatkowy dzień wolnego przysługuje po 5 latach zatrudnienia. Z każdym kolejnym rokiem pracy wydłuża się on o 1 dzień aż do osiągnięcia 12 dni.

Inny przykład to sędziowie i prokuratorzy, którym dodatkowe 6 wolnych dni należy się po 10 latach pracy, a po 12 latach pracy wymiar dodatkowego urlopu wypoczynkowego wzrasta do 12 dni roboczych. Grupą zawodową która całkiem niedawno zyskała przywilej w postaci dodatkowych wolnych dni są kontrolerzy inspekcji pracy. Od 2022 r. osoby wykonujące czynności kontrolne i mające co najmniej dziesięcioletni staż pracy mają dostać prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 6 dni roboczych, a po 20 latach pracy – 12 dni.

Urlop wypoczynkowy nauczycieli. Co mówi Karta Nauczyciela?

Nieco inne reguły obowiązują nauczycieli. "Roczny wymiar urlopu wypoczynkowego dla nauczycieli szkół i placówek feryjnych: odpowiada zawsze łącznej długości ferii zimowych i letnich, przypada z mocy samego prawa na okres tych ferii" – przypomina radca prawny Michał Kowalski w tekście dla Portalu Oświatowego. Art. 64 Karty Nauczyciela mówi też, że nauczyciel może być zobowiązany przez dyrektora do wykonywania w czasie ferii i wakacji następujących czynności: przeprowadzania egzaminów; prac związanych z zakończeniem roku szkolnego i przygotowaniem nowego roku szkolnego; opracowywania szkolnego zestawu programów oraz uczestniczenia w doskonaleniu zawodowym w określonej formie. Te czynności nie mogą łącznie zająć nauczycielowi więcej niż 7 dni.

Nauczycielom zatrudnionym w szkołach, które nie uwzględniają ferii i wakacji w swoim kalendarzu przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze 35 dni roboczych. Taki wymiar urlopu przysługuje również wszystkim nauczycielom wchodzącym w skład kadry kierowniczej szkół i placówek oświatowych (z placówek feryjnych i nieferyjnych).

Dodatkowe urlopy specjalne. Kto może z nich korzystać?

Oprócz dłuższych urlopów wypoczynkowych niektóre grupy zawodowe mają też szczególne uprawnienia urlopowe (jednym z najczęściej spotykanych jest urlop zdrowotny), przysługujące tylko im. Jedną z takich grup są nauczyciele, którzy po spełnieniu określonych warunków mają prawo do płatnego rocznego urlopu dla poratowania zdrowia. Podobny urlop, ale w wymiarze6 miesięcy, przysługuje też np. prokuratorom, sędziom, kuratorom sądowym, niektórym pracownikom NIK czy pracownikom służby leśnej.

Innym specjalnym rodzajem urlopu jest np. urlop energetyczny i urlop górniczy, które od maja tego roku przysługują pracownikom sektorów objętych transformacją energetyczną, czyli m.in. kopalni węgla brunatnego. Można z nich skorzystać przed przejściem na emeryturę, udzielany jest w wymiarze aż czterech lat. W czasie tego urlopu otrzymają 80 proc. wynagrodzenia (obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy).

Dłuższe urlopy dla pracowników z niepełnosprawnościami i młodocianych

Więcej dni urlopowych przysługuje też pracownikom z niepełnosprawnościami posiadającym orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Ich dodatkowy urlop wypoczynkowy to 10 dni roboczych w trakcie roku kalendarzowego. Prawo do niego pracownik nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego ze wspomnianych stopni niepełnosprawności.

Pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności ma też prawo do uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym w wymiarze do 21 dni roboczych (nie częściej niż raz w roku) oraz do czasu wolnego na okres wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Pracownik młodociany z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy nabywa prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Obydwa wymiary podlegają sumowaniu i po roku pracy młodociany ma łącznie prawo do 38 dni urlopu wypoczynkowego.