Ten urlop trwa 4 lata i jest płatny w 80 proc. Nowe przepisy weszły w życie

Urlop energetyczny i urlop górniczy. Skąd się wzięły?

Urlopy dla pracowników kopalni węgla brunatnego i sektora elektroenergetycznego znalazły się w ustawie z 17 sierpnia 2023 r. o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego. Wprowadzono ją z myślą o transformacji czekającej polską energetykę. Jej elementem ma być stopniowe wygaszanie elektrowni wykorzystujących węgiel kamienny i brunatny oraz zamykanie kopalni węgla brunatnego.

Rozwiązania zawarte w ustawie są formą pomocy publicznej, dlatego musiały zostać zatwierdzone przez Komisję Europejską. Kwota jaką polski budżet ma przeznaczyć na ich realizację to ok. 300 mln euro. Pozytywną decyzję Brukseli otrzymaliśmy na początku lutego br. Ustawie towarzyszy rozporządzenie z 9 kwietnia 2024 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy uprawniających do urlopu energetycznego i urlopu górniczego oraz wzoru zaświadczenia o okresie korzystania przez pracownika z urlopu energetycznego lub urlopu górniczego. Rozporządzenie weszło w życie w maju br.

Urlop górniczy i energetyczny. Na jakich warunkach można z nich korzystać?

Do urlopów energetycznych i górniczych są uprawnieni pracownicy zatrudnieni w kopalniach węgla brunatnego oraz sektorze elektroenergetycznym (m.in. elektrownie, elektrociepłownie itp.) stanowiskach wymieniowych w rozporządzeniu. Znalazło się w nim ponad 4,2 tys. stanowisk – zarówno robotniczych, jak i stricte managerskich. Łączna liczba uprawnionych to ok. 23 tys. osób. Na czteroletni urlop energetyczny lub górniczy można pójść na cztery lata przed nabyciem prawa do emerytury (warto zauważyć, że cztery lata to również okres ochrony przedemerytalnej przysługujący pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę).

Urlop górniczy lub urlop energetyczny będzie mógł być przyznany pod warunkiem:

• zawarcia wcześniej porozumienia pomiędzy pracownikiem a pracodawcą, z którego będzie wynikać, że umowa o pracę rozwiązuje się na mocy porozumienia stron w ramach zwolnienia grupowego lub zwolnienia indywidualnego z przyczyn niedotyczących pracowników, z upływem ostatniego dnia tego urlopu;
• wykorzystania w całości urlopu wypoczynkowego przysługującego pracownikowi na dzień rozpoczęcia urlopu energetycznego lub górniczego oraz
• nabycia prawa do emerytury poprzez skorzystanie z jednego ze wskazanych urlopów (na czteroletni urlop można będzie pójść na cztery lata przed nabyciem prawa do emerytury).

Pracodawcy będą udzielać urlopów górniczych lub energetycznych po ustaleniu przez ZUS okresów uprawniających pracownika do emerytury i okresu tego urlopu niezbędnego do nabycia uprawnień emerytalnych. Urlop energetyczny i górniczy jest dla pracownika dobrowolny.

Zasady korzystania z urlopu energetycznego lub górniczego: wynagrodzenie, dodatkowa praca

Pracownik w okresie korzystania z urlopu energetycznego albo z urlopu górniczego otrzymywać będzie świadczenie socjalne w wysokości 80 proc. miesięcznego wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.

Osoby korzystające z urlopu górniczego lub energetycznego stracą to uprawnienie:

• z chwilą nabycia uprawnień emerytalnych;
• jeśli podejmą pracę zarobkową na podstawie stosunku pracy, umowy cywilnoprawnej, w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej lub na innej przedsiębiorstwie energetycznym lub tzw. oznaczonej części takiego przedsiębiorstwa, spółce przedsiębiorstwa energetycznego, przedsiębiorstwie górniczym węgla brunatnego lub oznaczonej części takiego przedsiębiorstwa, spółce przedsiębiorstwa górniczego węgla brunatnego lub w podmiocie świadczącym usługi na rzecz któregokolwiek z wymienionych wyżej podmiotów.

Ustawa nic nie mówi o zakazie podejmowania pracy w innych branżach.

Jednorazowa odprawa dla pracowników

Ustawa z 17 sierpnia 2023 r. o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego wprowadza również możliwość wypłacania jednorazowych odpraw pieniężnych pracownikom kopalń czy elektrowni które mają być wygaszane. Odprawy przeznaczone są dla osób nie spełniających kryteriów do uzyskania urlopu energetycznego czy górniczego (cztery lata do emerytury), ale jednocześnie posiadających co najmniej pięcioletni staż pracy w danym zakładzie. "Jednorazowa odprawa pieniężna przysługuje w wysokości 12-krotności miesięcznego wynagrodzenia pracownika obliczanego jak wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy należne według stanu na dzień rozwiązania umowy o pracę. Wypłata jednorazowej odprawy pieniężnej następuje w dniu rozwiązania umowy o pracę" – czytamy w ustawie.

Jakie firmy mogą udzielać urlopu energetycznego lub górniczego?

Na liście firm z branży elektroenergetycznej i kopalni węgla kamiennego, których pracownicy będą mogli skorzystać z 4-letnich urlopów wymienia się m.in.: PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna SA, (Centrala Spółki); PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Bełchatów; PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Dolna Odra; PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Elektrownia Opole; PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A. Oddział Kopalnia Węgla Brunatnego Turów; Enea Wytwarzanie, Tauron Wytwarzanie.

Najgłośniej w kontekście ewentualnego zamknięcia mówi się dziś o Kopalni i Elektrowni Turów. Jeżeli jednak chodzi o ogólne plany dotyczące transformacji polskiej energetyki, komentatorzy dosyć zgodnie wskazują, że długofalowej, kompleksowej strategii Polska w tej chwili de facto nie