Urlop z powodu siły wyższej. Zmiany w Kodeksie pracy
Od 26 kwietnia 2023 roku w Kodeksie pracy znajdują się przepisy o zwolnieniu od pracy z powodu siły wyższej. Jest to pomocne w przypadkach, kiedy stanie się coś niespodziewanego, przez co pracownik nie będzie mógł pojawić się na stanowisku. O zwolnieniu tym traktuje nowy art. 148(1) Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy.
Zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej. Kiedy i dla kogo?
Według art. 148(1) par. 1 Kodeksu pracy zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej przysługuje pracownikowi w ciągu roku kalendarzowego w dwóch wymiarach – 2 dni lub 16 godzin. Urlop taki ma być powodowany działaniami siły wyższej. Jak możemy przeczytać w ustawie: w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika.
To po stronie pracownika leży decyzja, kiedy skorzysta z takiego urlopu. Jednak, aby go otrzymać, musi on złożyć wniosek do pracodawcy. W pierwszym wniosku ustala też, czy wybiera wymiar dniowy czy godzinowy. Pracodawca musi udzielić na taki wniosek zwolnienia od pracy. Musi on zostać złożony najpóźniej w dniu korzystania ze zwolnienia.
Z urlopu z powodu siły wyższej mogą skorzystać osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, w przypadku innej umowy pracodawca może, ale nie musi, udzielić zgody na takie zwolnienie.
Wynagrodzenie za czas zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej
Pracownik, który skorzysta ze zwolnienia z powodu siły wyższej, zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości 50 proc. wynagrodzenia.
Czym jest siła wyższa?
W ustawie możemy przeczytać, że chodzi o pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem, jeśli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika. Siła wyższa może być więc uznana za wydarzenie ważne, którego nie dało się przewidzieć i jemu zapobiec. Interpretowany może być różnie: pracownik może wziąć wolne ze względu na chorobę członka rodziny, ale też na przykład na pilną awarię w domu, przez którą musi zostać na miejscu. To także wszelkie kataklizmy, jak między innymi powódź.
Co istotne, siła wyższa to wydarzenia niespodziewane. Nie można więc ich zaplanować na przykład z początkiem roku, kiedy powstaje plan urlopowy. Jeżeli potrafimy określić datę z wyprzedzeniem, zabiera to możliwość udzielenia zwolnienia z nagłej konieczności.
Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze a zwolnienie z powodu siły wyższej
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, wówczas zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej jest udzielane w wymiarze godzinowym proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy. Niepełne godziny zaokrągla się w górę do pełnych.
Zwolnienie w wymiarze godzinowym obejmuje również pracowników, którzy z powodu odrębnych przepisów pracują mniej niż 8 godzin dziennie.