Od 26 kwietnia 2023 roku nastąpiły zmiany w Kodeksie pracy - wprowadzone w celu zastosowania unijnej dyrektywy work-life balance. Wprowadzone przepisy przewidują dodatkowo 7 dni wolnych w ciągu roku:
- 2 dni są przeznaczone na zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej.
- 5 dni na tzw. urlop opiekuńczy.
Zgodnie z informacją przekazaną przez specjalistów z Centrum Informacyjno-Konsultacyjnego Służb Zatrudnienia Zielona Linia, pracownik ma prawo skorzystać z urlopu opiekuńczego w celu zapewnienia opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny, lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która potrzebuje opieki lub wsparcia z poważnych względów zdrowotnych.
Kto może skorzystać z urlopu opiekuńczego?
Z urlopu opiekuńczego mogą skorzystać pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Nie przysługuje on osobom zatrudnionym na umowach cywilnoprawnych, takich jak umowa o dzieło, zlecenie czy agencyjna.
Na kogo przysługuje urlop opiekuńczy?
Pracownikowi przysługuje urlop opiekuńczy w celu zapewnienia opieki członkom rodziny, takim jak dziecko, matka, ojciec czy małżonek, którzy wymagają szczególnej troski. Dodatkowe dni urlopu są także dostępne dla osób mieszkających w tym samym gospodarstwie domowym, które potrzebują wsparcia ze względu na stan swojego zdrowia.
Aby skorzystać z urlopu, pracownik musi złożyć wniosek, elektronicznie lub na piśmie, nie później niż jeden dzień przed jego rozpoczęciem. Po złożeniu wniosku pracodawca udziela dni wolnych od świadczenia pracy.
Co powinien zawierać wniosek?
Wniosek o urlop opiekuńczy wymaga podania następujących informacji przez pracownika:
- Imię i nazwisko osoby, która potrzebuje opieki lub wsparcia z poważnych względów zdrowotnych.
- Powód konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika.
- Jeśli chodzi o syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka pracownika, należy podać stopień pokrewieństwa.
- W przypadku innej osoby, która wymaga opieki lub wsparcia, należy podać jej adres zamieszkania.
Wynagrodzenie na urlopie opiekuńczym?
Pięć dni urlopu to dość kusząca perspektywa, ale trzeba pamiętać, że w trakcie urlopu opiekuńczego pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Pracownik może skorzystać z 5 dni urlopu opiekuńczego w każdym roku kalendarzowym. Ten rodzaj urlopu może być wykorzystany w dniach roboczych, zgodnie z jego obowiązującym harmonogramem pracy. Pracownik ma opcję wykorzystania urlopu opiekuńczego jednorazowo lub w częściach.
Czy urlop opiekuńczy wlicza się do okresu zatrudnienia?
Okres urlopu opiekuńczego wlicza się do całkowitego okresu zatrudnienia pracownika. Urlop ten jest przeznaczony do wykorzystania w bieżącym roku kalendarzowym i nie może być przeniesiony na kolejny rok. W okresie od momentu złożenia wniosku oraz podczas korzystania z urlopu opiekuńczego pracodawca nie ma prawa:
- wszczynać postępowania do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia umowy o pracę z danym pracownikiem,
- wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z danym pracownikiem.
W trakcie korzystania przez pracownika z urlopu opiekuńczego pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę ani rozwiązać stosunku pracy, z wyjątkiem przypadków tzw. zwolnienia dyscyplinarnego z winy pracownika oraz pod warunkiem uzyskania zgody przez zakładową organizację związkową.
W okresie wymienionym powyżej, rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem może również nastąpić w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Jednak data rozwiązania umowy musi być uzgodniona przez pracodawcę z zakładową organizacją związkową. Jeśli pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracownikowi innego zatrudnienia w tym okresie, pracownikowi przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach, których okres wlicza się do całkowitego okresu zatrudnienia, od którego zależą prawa pracownicze.
Pracodawca jest zobowiązany udowodnić, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika jest uzasadnione oraz że zachodzi sytuacja upadłości lub likwidacji firmy.