Zgodnie z przepisami ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia. Pracodawca narusza prawa pracownicze pracownika, jeżeli nie wypłaci mu płacy minimalnej.
Minimalne wynagrodzenie za pracę
Najniższa krajowa ma na celu ochronę pracowników o niższych kwalifikacjach. Jej wysokość jest ustalana corocznie przez rząd, odzwierciedlając aktualną sytuację gospodarczą. Proces określania płacy minimalnej uwzględnia prognozowana inflacja oraz rzeczywisty wzrost gospodarczy.
Istotne jest to, że najniższa krajowa odnosi się wyłącznie do pracowników zatrudnionych na pełen etat na umowie o pracę i nie dotyczy osób pracujących na podstawie umów zlecenia lub umów o dzieło. W przypadku umów zleceń obowiązuje inna stawka minimalna, określona godzinowo.
Najniższa krajowa w 2024 roku
Rząd zdecydował, że na początku 2024 roku płaca minimalna wzrosła do 4242 zł brutto (3221,98 zł netto, czyli na rękę), a od 1 lipca wyniesie 4300 zł (czyli 3261,53 zł netto).
Minimalne wynagrodzenie zawsze jest podawana w kwocie brutto, co oznacza, że pracodawca będzie musiał dokonać od niej stosownych potrąceń. W przypadku najniższej krajowej od kwoty brutto są odejmowane składki na ubezpieczenie społeczne, składka na ubezpieczenie zdrowotne, zaliczka na podatek dochodowy oraz inne kwoty obciążające pracownika.
Pracownicy mogą dodatkowo skorzystać z możliwości zwolnienia z podatku dochodowego, spełniając określone wymogi ustawowe. Jednak niektórzy pracownicy mogą być zobowiązani do innych potrąceń, takich jak spłata pożyczki pracowniczej czy regulowanie długów ściąganych przez komornika. Ostatecznie pracownik otrzymuje wynagrodzenie w wysokości minimalnej krajowej na swoje konto po potrąceniach dokonanych przez pracodawcę.
Kiedy pracodawca może zaproponować wynagrodzenie niższe od minimalnego?
Wypłacenie pensji poniżej minimalnego wynagrodzenia to łamanie praw pracowniczych. Jest jednak jeden wyjątek, dzięki któremu pracodawca może zaproponować wynagrodzenie niższe od minimalnego. W takiej sytuacji różnicę między wypłacona pensją a minimalnym wynagrodzeniem wyrównuje premią lub innymi dodatkami.
Pracodawca może to zrobić, ponieważ samo pojęcie "wynagrodzenia za pracę" nie jest równoznaczne z wynagrodzeniem zasadniczym, które ustala się w umowie o pracę. Wartość całkowita wszystkich elementów wynagrodzenia musi być co najmniej równa minimalnej płacy obowiązującej w danym okresie.
Przepisy prawa pracy nie określają sposobu ustalania wynagrodzenia za pracę, ani nie wyliczają wszystkich składników, które mogą się do niego zaliczać, dlatego też pracodawcy mają swobodę w zakresie systemu wynagradzania, jaki wprowadzą dla swoich pracowników – można przeczytać na stronie Państwowej Inspekcji Pracy.
Czego nie zalicza się do płacy minimalnej?
Zgodnie z informacją dostępną na stronie Państwowej Inspekcji Pracy, przepisy dotyczące prawa pracy nie precyzują metody ustalania wynagrodzenia za pracę ani nie wskazują wszystkich składników, które mogą być wliczone do tego wynagrodzenia. W związku z tym pracodawcy posiadają swobodę w ustalaniu systemu wynagrodzeń dla swoich pracowników.
Do płacy minimalnej nie zalicza się jednak: nagroda jubileuszowa, wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych, odprawa pieniężna przyznawana pracownikowi z powodu przejścia na emeryturę lub renty z tytułu niezdolności do pracy, dodatek za pracę w porze nocnej, dodatek za staż pracy.
Co zrobić, gdy pracodawca płaci mniej, niż wynosi najniższa krajowa?
Najniższa krajowa jest ustalana jako minimalne wynagrodzenie, które pracownik zatrudniony na pełen etat powinien otrzymać. Mimo że kwota netto może różnić się ze względu na dodatkowe potrącenia, kwota brutto musi być zawsze przestrzegana.
W przypadku, gdy w danym miesiącu wynagrodzenie pracownika nie osiąga minimalnej płacy krajowej, pracodawca zobowiązany jest do jej wyrównania. Nadal jednak zdarzają się przypadki nieprzestrzegania przepisów, co skutkuje niższymi zarobkami pracowników.
W takiej sytuacji pierwszym krokiem powinno być sprawdzenie, czy pracodawca faktycznie nie wypłaca kwoty zgodnej z minimalną płacą krajową. Czasami może to wynikać z zatrudnienia w niepełnym wymiarze godzin. W przypadku potwierdzenia nadużycia, pracownik ma prawo skontaktować się z Państwową Inspekcją Pracy. W razie stwierdzenia nieprawidłowości, pracodawca może być ukarany grzywną w przedziale od 1 000 zł do nawet 30 000 zł. Jednocześnie będzie zobowiązany do dokonania korekt, wypłacając pracownikom należne wynagrodzenie.