rozwiń ›

Przedawnienie długu oznacza utratę przez wierzyciela uprawnienia do sądowego dochodzenia spełnienia świadczenia przez dłużnika po upływie określonego, ustawowo oznaczonego terminu. Czas ten jest uzależniony od rodzaju zobowiązania oraz statusu podmiotu uprawnionego.

Reklama

Obserwuj kanał Dziennik.pl na WhatsAppie

Ramy czasowe dla przedawnienia

Prawo przewiduje, że po upływie określonego czasu, liczonego w latach, wierzyciel traci możliwość dochodzenia swoich roszczeń na drodze sądowej. Dłużnik, choć nie zwolniony z moralnego obowiązku, nie może być prawnie zmuszony do spłaty zadłużenia.

Przedawnienie długu - warunki

Aby nastąpiło przedawnienie roszczenia, konieczne jest spełnienie dwóch warunków. Po pierwsze, musi upłynąć ustawowy termin przedawnienia. Po drugie, w tym okresie nie może dojść do żadnych czynności prawnych przerywających bieg przedawnienia, takich jak wytoczenie powództwa sądowego czy zawarcie ugody.

Spełnienie powyższych warunków skutkuje przedawnieniem roszczenia, co powoduje utratę przez wierzyciela uprawnienia do jego dochodzenia na drodze sądowej. Należy zaznaczyć, że przedawnienie nie prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania, lecz jedynie do utraty przez wierzyciela możliwości jego egzekucji. Istnieją jednak sytuacje wyjątkowe, takie jak roszczenia alimentacyjne, w których bieg przedawnienia może być przerywany.

Reklama

Przedawnienie długu nie zwalnia dłużnika z obowiązku spłaty. Świadome unikanie płatności w nadziei na automatyczne umorzenie zobowiązania po upływie terminu przedawnienia jest nieuzasadnione. Wierzyciele dysponują szeregiem narzędzi umożliwiających odzyskanie należności. W przypadku opłat za usługi publiczne dostawcy mogą np. zawiesić świadczenie usług lub wszcząć postępowanie egzekucyjne.

Nieuregulowane płatności mogą mieć poważne skutki, takie jak przerwanie dostaw, nałożenie ograniczeń, dodatkowe opłaty, a nawet sprawy sądowe czy egzekucja komornicza. Ta ostatnia może prowadzić do utraty majątku. Co więcej, zaległości zwiększają się wraz z odsetkami i karami, co znacząco podwyższa ostateczną sumę do spłaty.

Gdzie można sprawdzić przedawnienie długu?

Najprościej sprawdzić swoją historię kredytową, zamawiając raport z Biura Informacji Kredytowej (BIK). Raport kosztuje około 50 złotych. Należy pamiętać, że czasem informacje o długach pozostają w BIK nawet po upływie terminu przedawnienia. W takim przypadku można złożyć wniosek o ich usunięcie.

Po ilu latach przedawniają się długi?

Najkrótszy okres przedawnienia, wynoszący zaledwie rok, dotyczy roszczeń związanych z przewozem, takich jak mandaty za brak biletu. Długi z tytułu niedozwolonych debetowych obciążeń na koncie bankowym przedawniają się po dwóch latach, natomiast kredyty, czynsze i usługi telekomunikacyjne po trzech. Ten sam okres dotyczy niezwróconych kaucji, zaliczek czy przedpłat, a także roszczeń z tytułu umów ubezpieczeniowych i zadłużeń na kartach kredytowych.

Długi za abonament RTV z 2019 roku przedawniają się po pięciu latach. Jednak abonament RTV to dług cykliczny, co oznacza, że nawet po wyrejestrowaniu odbiornika, można zostać obciążonym karą za ostatnie pięć lat zaległości. Długi spadkowe przedawniają się po sześciu latach.

Roszczenia wynikające z umów cywilnoprawnych, takich jak umowy kupna-sprzedaży, najmu czy pożyczki, ulegają przedawnieniu w terminach określonych w Kodeksie cywilnym. Zazwyczaj okres ten wynosi dziesięć lat, jednak przepisy szczególne mogą przewidywać inne rozwiązania. Roszczenia alimentacyjne przysługujące dzieciom, małżonkom lub innym uprawnionym osobom ulegają przedawnieniu po upływie trzech lat od dnia, w którym stały się wymagalne.

Zobowiązania podatkowe, opłaty skarbowe oraz inne należności publicznoprawne ulegają przedawnieniu po upływie pięciu lat, liczonych od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin ich płatności. Roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się w terminie określonym w ogólnych warunkach ubezpieczenia lub przepisach szczególnych, przy czym najczęściej przyjmuje się trzyletni okres liczony od dnia powstania obowiązku ubezpieczyciela do wypłaty świadczenia.

Terminy przedawnienia długów w polskim prawie

W polskim porządku prawnym obowiązują zróżnicowane okresy przedawnienia, które uzależnione są od rodzaju zobowiązania. Poniżej przedstawiono najczęstsze terminy przedawnienia stosowane w praktyce.

  • 10-letni okres przedawnienia jest regułą dla większości zobowiązań cywilnoprawnych, takich jak umowy kupna-sprzedaży, najmu, pożyczki oraz innych umów zawieranych między osobami fizycznymi lub prawnymi.
  • 5-letni okres przedawnienia dotyczy przede wszystkim zobowiązań podatkowych oraz innych należności publicznoprawnych. Bieg przedawnienia rozpoczyna się z końcem roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności danej daniny.
  • 3-letni okres przedawnienia jest stosowany w odniesieniu do szerokiego zakresu roszczeń, w tym między innymi roszczeń alimentacyjnych, wynikających z decyzji administracyjnych (np. mandatów karnych) oraz często w przypadku roszczeń z umów ubezpieczenia.
  • 2-letni okres przedawnienia ma zastosowanie zwłaszcza w przypadku roszczeń związanych ze świadczeniem usług, o ile strony umowy nie ustaliły innego terminu.

Należy podkreślić, że powyższe okresy przedawnienia mają charakter ogólny i mogą ulec modyfikacji w zależności od konkretnych okoliczności sprawy oraz przepisów szczególnych. Ponadto bieg przedawnienia może zostać przerwany przez określone czynności prawne, takie jak wytoczenie powództwa sądowego lub zawarcie ugody.

Gdzie znaleźć listę długów?

Nieuregulowane długi trafiają do baz takich jak BIG, utrudniając zaciąganie nowych kredytów. Jeśli jednak dług przedawni się, można żądać usunięcia wpisu. Obecnie w BIG InfoMonitor znajduje się ponad 100 milionów informacji o zadłużeniach.

Jak należy liczyć przedawnienie długu?

Od kiedy liczymy czas do przedawnienia długu? Bieg przedawnienia zaczyna się od daty, kiedy powinniśmy byli spłacić dług. W przypadku podatków liczymy od końca roku, w którym podatek był należny.

Które długi się nie przedawniają?

Przestrzeganie zasad dotyczących przedawnienia długów oraz ciągłe poszerzanie swojej wiedzy w tym zakresie są kluczowe dla efektywnego zarządzania finansami i minimalizowania ryzyka związanego z potencjalnymi problemami prawnymi. Nie przedawniają się:

  • roszczenia o odszkodowanie za szkody na zdrowiu nie ulegają przedawnieniu, nawet jeśli poszkodowany dowiaduje się o ich pełnych konsekwencjach dopiero po upływie znacznego czasu,
  • szkody niemajątkowe (krzywdy) - są to negatywne skutki (psychiczne lub fizyczne) ponoszone przez ranną osobę. Zniszczenia niemajątkowe są definiowane przez ból,
  • roszczenia o naprawienie szkody jądrowej na osobie - wynika to z konkretnych uregulowań Prawa atomowego,
  • roszczenia windykacyjne wynikające z prawa własności nieruchomości - tzw. roszczenia wydobywcze,
  • roszczenia właścicieli rzeczy o zniesienie współwłasności rzeczy,
  • dług u komornika - jeśli prowadził egzekucję, to dług jest utrzymany,
  • roszczenia negatoryjne wynikające z prawa własności nieruchomości (o zaprzestanie naruszeń).