Zachowek to instytucja prawa cywilnego, która chroni najbliższą rodzinę zmarłego przed całkowitym pominięciem w testamencie. Nawet jeśli zmarły zapisał swój majątek innym osobom, zachowek zapewnia, że pewna część tego majątku trafi do bliskich członków rodziny. Osoby uprawnione do zachowku mogą domagać się od spadkobierców testamentowych wypłaty określonej sumy pieniędzy.
Kto jest uprawniony do zachowku?
Prawo do zachowku przysługuje określonym osobom, które byłyby powołane do dziedziczenia z mocy ustawy. Są to:
- Zstępni zmarłego - czyli dzieci, wnuki, prawnuki itd. Mają oni prawo do zachowku, nawet jeśli zostali pominięci w testamencie.
- Małżonek zmarłego - który pozostawał w związku małżeńskim ze zmarłym w chwili jego śmierci. Małżonek ma prawo do zachowku, chyba że zmarły rozwiódł się lub została orzeczona separacja.
- Rodzice zmarłego - jeśli zmarły nie pozostawił zstępnych, rodzice mają prawo do zachowku. Dotyczy to również sytuacji, gdy zmarły był bezdzietny, a jego majątek przeszedł na inne osoby zgodnie z testamentem.
Prawo do zachowku nie przysługuje, jeżeli uprawniony został wydziedziczony, zrzekł się dziedziczenia, został uznany za niegodnego dziedziczenia lub odrzucił spadek.
Od kogo można ubiegać się o zachowek?
Jeśli chodzi o wypłatę zachowku, odpowiedzialność spoczywa na trzech grupach osób:
- Spadkobiercy - to przede wszystkim oni są zobowiązani do wypłaty zachowku.
- Zapisobiercy windykacyjni - w sytuacji, gdy spadkobiercy nie mogą spełnić tego obowiązku, odpowiedzialność może przejść na zapisobierców. Mogą oni pokryć zarówno całość, jak i brakującą część zachowku.
- Obdarowani darowizną - osoby, które otrzymały darowizny od spadkodawcy, również mogą zostać zobowiązane do wypłaty zachowku.
W sytuacji, gdy zobowiązana osoba nie chce dobrowolnie wypłacić zachowku, konieczne jest złożenie pozwu do sądu. W takim przypadku trzeba uzasadnić swoje roszczenie, przedstawić wartość spadku, obliczyć należną kwotę zachowku i uiścić opłatę sądową, która wynosi 5% wartości przedmiotu sporu. Warto pamiętać, że nie można zwlekać z dochodzeniem swoich praw. Zachowek można egzekwować tylko do 5 lat od momentu ogłoszenia testamentu. Po upływie tego terminu roszczenie o zachowek przedawnia się.
Ile wynosi zachowek?
Wysokość zachowku zależy od kilku czynników, takich jak wysokość spadku, liczba uprawnionych osób oraz ich stopień pokrewieństwa ze zmarłym. Wysokość zachowku może wynosić:
- połowę wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym.
- 2/3 wartości udziału spadkowego - w przypadku, gdy uprawniony do zachowku jest małoletni lub trwale niezdolny do pracy.