Emerytura to świadczenie, które przysługuje m.in. po osiągnięciu wymaganego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn) i wykazaniu się odpowiednim stażem pracy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn). W takim przypadku seniorzy mogą otrzymać tzw. emeryturę minimalną. Co jednak w przypadku gdy ktoś nie przepracował wymaganej liczby lat?
Emerytura bez liczby przepracowanych lat. Czy to możliwe?
Czy ZUS wypłaci pieniądze, jeśli ktoś nie pracował w swoim życiu w ogóle? Co w przypadku seniorów, którzy nie przepracowali ani jednego dnia? Czy mogą starać się o przyznanie świadczenia? Emerytura bez lat pracy jest możliwa, ale tylko w nielicznych przypadkach. W Polsce bowiem obowiązuje prawo, zgodnie z którym emeryturę otrzymuje obywatel, który odkładał składki i osiągnął odpowiedni wiek.
Emerytura bez wymaganych lat pracy jest możliwa, ale tak zwanej drodze wyjątku. Formalnie nie ma bowiem możliwości otrzymania świadczenia bez przepracowania choćby jednego dnia.
Prawo do emerytury. Szczególne okoliczności
Na emeryturę bez lat pracy mogą liczyć seniorzy, którzy z powodu szczególnych okoliczności nie spełniają standardów i warunków wymaganych do uzyskania prawa do emerytury. Może to dotyczyć m.in. osób całkowicie niezdolnych do pracy.
Emerytura bez lat pracy przyznawana jest po uzyskaniu pozytywnej opinii Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wcześniej jednak niezbędne jest uzyskanie odmownej decyzji ZUS w standardowym postępowaniu dotyczącym prawa do emerytury lub renty. To właśnie na tej podstawie może zostać przyznana emerytura bez lat pracy w drodze wyjątku. Emerytura bez lat pracy jest równa minimalnemu świadczeniu, które od marca 2024 roku wynosi 1780,96 zł brutto. Kwota podlega corocznej waloryzacji.
Emerytura lub renta specjalna
Emerytura bez lat pracy jest także możliwa na podstawie decyzji Prezesa Rady Ministrów. Szef rządu ma możliwość przyznania emerytury lub renty specjalnej jednak w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Prezes Rady Ministrów może przyznać ją osobom np. w uznaniu zasług na rzecz życia społecznego, kulturalnego, obronności kraju lub przyczyniania się do umacniania niepodległego bytu państwa. Wysokość tej emerytury bez lat pracy ustala premier.
Emerytury i renty specjalne przyznawane są jednak w wyjątkowych sytuacjach, gdy osoba wnioskująca o świadczenie nie ma do niego prawa z ubezpieczenia społecznego lub je uzyskuje, ale w bardzo niskiej wysokości.
W 2022 roku premier przyznał 178 emerytur lub rent specjalnych. 68 z nich współmałżonkom i dzieciom górników, którzy zginęli w katastrofach górniczych – w wysokości od 1,3 tys. zł do 1,5 tys. zł brutto miesięcznie. Świadczenia to przyznano okresowo w liczbie 27 rent na trzy lata i 41 rent na czas nauki, ale nie dłużej niż do osiągnięcia 25 lat.
W ramach świadczenia MAMA 4+
Od 2019 roku dostępne jest także świadczenie uzupełniające "MAMA 4+". Przyznawane jest osobom, które zrezygnowały z zatrudnienia, by wychowywać dzieci lub z tego powodu w ogóle nie podjęły pracy zawodowej.
Świadczenie to przyznawane jest w wysokości najniższej emerytury - pod warunkiem, że osoba nie pobiera emerytury ani renty. Przeznaczone jest dla rodziców: kobiet, które ukończyły 60. rok życia i wychowały minimum czworo dzieci lub ojców, którzy ukończyli 65. rok życia i również wychowali co najmniej czworo dzieci.
Czy można otrzymać emeryturę bez pełnego stażu pracy?
Przepracowanie choćby jednego dnia oznacza, że powstaje prawo do świadczenia – choć jest ono wówczas bardzo niskie. Jeśli dana osoba osiągnęła wymagany wiek emerytalny, ale nie osiągnęła pełnego stażu pracy - otrzyma emeryturę choć w bardzo niskiej kwocie. Im krótszy jest bowiem staż zawodowy i im niższe zarobki, tym niższa emerytura.
W rezultacie, jedna z emerytek z Biłgoraju, pobiera obecnie najniższą emeryturę w kraju. Kobieta przeszła na emeryturę w wieku 60 lat i przez całe życie przepracowała zaledwie jeden dzień. W rezultacie co miesiąc otrzymuje z ZUS-u emeryturę w wysokości… 2 groszy.