Koszt rozwodu. Jakie wydatki trzeba wziąć pod uwagę?
Na ogólny koszt rozwodu składa się co najmniej kilku różnych wydatków, które z grubsza można podzielić na dwie grupy. Pierwsza to koszty stałe, związane z wysokością opłat pobieranych przez sądy oraz opłat za procedury zlecane w trakcie rozprawy (np. opłata sądowa uiszczana w momencie składania pozwu, wynosząca 600 zł). Druga grupa to wydatki związane z wynajęciem pełnomocnika (adwokata lub radcy prawnego), który nie tylko będzie reprezentował nas przed sądem, ale zajmie się przygotowaniem i składaniem pism i wniosków kierowanych do sądu przed rozpoczęciem rozprawy lub w jej trakcie (na czele z pozwem rozwodowym).
Wynajęcie pełnomocnika nie jest obowiązkowe, ale praktyka pokazuje, że w wielu przypadkach bywa konieczne. Zwłaszcza, jeśli w grę wchodzi rozwód z orzeczeniem o winie – takie sprawy z reguły są o wiele bardziej skomplikowane niż rozwód bez orzekania o winie.
Co wpływa na ostateczny koszt rozwodu?
Decydujący wpływ na ostateczny koszt rozwodu mają dwa czynniki. Po pierwsze, wspomniana już kwestia orzekania o winie. Rozwód z orzeczeniem o winie jest nie tylko bardziej skomplikowany, ale też bardziej kosztowny niż tzw. rozwód za porozumieniem stron (rozwód bez orzekania o winie). Drugim elementem wpływającym na koszt jest kwestia ustalenia opieki nad małoletnimi dziećmi oraz alimentów. Jedno i drugie wydłuża czas trwania sprawy rozwodowej oraz podnosi jej koszty (zarówno stałe koszty sądowe, jak i koszty pracy prawników). W tym obszarze wiele zależy od tego, czy między małżonkami panuje w tej kwestii zgoda, czy wręcz przeciwnie.
Koszty rozwodu związane opłatami pobieranymi przez sąd
Do stały kosztów rozwodu można zaliczyć wszelkie opłaty pobierane za przeprowadzenie sprawy rozwodowej oraz za opłaty za procedury zlecane w jej trakcie. Można tu wymienić następujące wydatki (stan na grudzień 2023 r.):
- opłata sądowa – 600 zł (uiszczana przez osobę składającą pozew);
- opłata o zabezpieczenie roszczenia (np. alimenty) – 100 zł jeden wniosek; wniosek o zabezpieczenie, w którym roszczeń dochodzi strona uprawniona do alimentów jest wolny od opłat sądowych, dotyczy to zarówno alimentów na dziecko, jak i byłego małżonka;
- opłata skarbowa od pełnomocnictwa, w przypadku, jeśli strona jest reprezentowana przez radcę prawnego czy adwokata – 17 zł;
- opłata za wydanie uzasadnienia do wyroku – 100 zł;
- wniosek o eksmisję małżonka ze wspólnie zajmowanego mieszkania – 200 zł;
- opinią tzw. OZSS, czyli Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów – ok. 500-2000 zł (sąd przeprowadza taki dowód z reguły na wniosek stron w sytuacji, małżonkowie mają małoletnie dzieci i nie wiadomo, czy rozwód nie wpłynie negatywnie na ich dobro lub w sytuacji, gdy rodzice pozostają w sporze o władzę rodzicielską oraz o częstotliwość kontaktów z dziećmi czy też ustalenie, z którym z rodziców ma mieszkać dziecko;
- wykonanie wywiadu środowiskowego przez kuratora rodzinnego, który ma sprawdzić w jakich warunkach wychowuje się dziecko, jaka atmosfera panuje w domu – ok. 100 zł;
- koszt związany z ewentualnym skierowaniem sprawy do mediacji – ok.500 zł;
- dodatkowa opłata jeśli sąd zajmuje się również podziałem majątku – 300 zł (zgodny podział majątku), 1000 zł (sporny); większość par decyduje się na podział majątku po rozwodzie, w trakcie oddzielnej sprawy sądowej; można to zrobić również notarialnie.
Sprawa rozwodowa. Koszt wynajęcia adwokata/radcy prawnego
Minimalna, urzędowa stawka za rozwód lub unieważnienie małżeństwa to, wg stanu na początek grudnia 2023 r., 720 zł. Raczej nie ma co jednak liczyć na to, że za te pieniądze znajdziemy prawnika. Najniższa stawka za poprowadzenie sprawy rozwodowej, na jaką natknęliśmy się w przykładowych kosztorysach publikowanych na stronach kancelarii adwokackich/kancelarii radców prawnych, wynosiła min. 1500 zł (plus koszty pierwszej konsultacji – od 150 zł). Ta kancelaria informowała, że prowadzi sprawy w całej Polsce. W większości przypadków jednak minimalna stawka podawana przez kancelarie wynosiła ok. 3 tys. zł (tę kwotę widzieliśmy na stronach kancelarii woj. wielkopolskiego, śląskiego i mazowieckiego).
Zwrot kosztów sądowych. Zasady
Jednym z ewentualnych plusów uzyskania rozwodu z orzeczeniem jest fakt, że wówczas koszty sądowe ponosi strona, która została uznana za winną. Musi wtedy zwrócić drugiej stronie koszt opłaty sądowej (jeśli to nie ona składała pozew) oraz koszty prawnie. Warto jednak wiedzieć, że zasądzane przez sąd koszty prawnika mogą być równe minimalnej stawce urzędowej – czyli 720 zł. W bardziej zawiłych i długotrwałych sprawach sąd może zasądzić wielokrotność tej sumy – maksymalnie do 4320 zł. Na strona kancelarii można znaleźć jednak informacje, że sądy najczęściej zasądzają kwoty w przedziale 720-1440 zł.
Przy orzeczeniu rozwodu z winy obu stron koszty zwykle dzieli się na pół. Każda za stron płaci też wówczas za swojego prawnika. Jeżeli rozwód kończy się nieorzekaniem o winie, wtedy sąd zwraca połowa opłaty sądowej (300 zł). Dodatkowo były małżonek (osoba pozwana) powinien zwrócić składającemu pozew 150 zł.