Nawet kilka tysięcy na wakacje. Nie tylko dla etatowców. Emeryci też mają szansę

Czym są "wczasy pod gruszą"?

Wczasy pod gruszą to świadczenie wypłacane pracownikom ze środków Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS). W związku z tym na te pieniądze mogą liczyć tylko osoby zatrudnione w miejscach, w których ZFŚS funkcjonuje. Środki wypłacane są zazwyczaj przy okazji urlopu wypoczynkowego.

Kiedy pracodawca powinien stworzyć ZFŚS?

Zasady tworzenie ZFŚS opisane są w ustawie z 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych. Według jej zapisów Fundusz muszą utworzyć pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 50 pracowników oraz pracodawcy, którzy zatrudniają przynajmniej 20 pracowników i mniej niż 50, o ile z wnioskiem o utworzenia ZFŚS wystąpi zakładowa organizacja związkowa. Liczbę zatrudnionych, w przeliczeniu na pełne etaty, określa się zawsze według stanu na 1 stycznia danego roku. Jeżeli w ciągu roku nastąpią zmiany w poziomie zatrudnienia, nie ma to wpływu na obowiązek tworzenia Funduszu.

Obowiązek stworzenia Funduszu mają też pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych (czyli podmioty których wydatki, w tym wydatki związane z zatrudnianiem pracowników, pochodzą z budżetu państwa, np. jednostki policji) i samorządowych zakładów budżetowych (jednostki powoływane przez samorządy, również w finansowane z budżetu państwa, np. powiatowe szpitale czy przychodnie). Powinny one powołać Fundusz bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.

Wyjątkiem od zasady nakładającej na pracodawcę obowiązku tworzenia ZFŚS jest układ zbiorowy obowiązujący na terenie danego przedsiębiorstwa/danej jednostki. Strony takiego układu mogą zdecydować o nietworzeniu Funduszu. Fundusz może być też powołany dobrowolnie na terenie przedsiębiorstwa które nie jest do tego zobligowane. Zamiast Funduszu przedsiębiorcy mogą również wypłacać pracownikom np. świadczenia urlopowe (które bywa mylone z "wczasami pod gruszą", są to jednak dwa różne świadczenia).

Komu przysługuje dofinansowanie na "wczasy pod gruszą"?

Zasady przyznawania "wczasów pod gruszą" oraz ich wysokość powinny być opisane w regulaminie ZFŚS. Dlatego nie są one jednolite i zależą od ustaleń podejmowanych między kierownictwem danego zakładu pracy a związkami zawodowymi działającymi na jego terenie. "Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów" – czytamy w ustawie o ZFŚS.

Zasady wypłacania "wczasów pod gruszą" (oraz wszystkich innych świadczeń wypłacanych ze środków ZFŚS) powinny być zgodne przepisami ustawy. Znajdziemy w niej generalną zasadę, że przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z ZFŚS powinna być uzależniona od kryteriów socjalnych, czyli od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracownika.

Na świadczenia z ZFŚS (czyli np. na "wczasy pod gruszą") mogą liczyć:

• pracownicy i ich rodziny;
• emeryci i renciści – byli pracownicy i ich rodziny;
• inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie ZFŚS prawo do korzystania ze świadczeń socjalnych.

Wczasy pod gruszą. Ile może wynieść dofinansowanie?

Nie ma odgórnych przepisów które określałyby, jaka powinna być wysokość świadczenia nazywanego potocznie "wczasami pod gruszą". Co więcej, ponieważ ma ono charakter socjalny, jego wysokość dla poszczególnych pracowników może być różna, dosyć często świadczenie to powiązane jest kryterium dochodowym. Osoby w gorszej sytuacji materialnej, z dziećmi itp. mogą dostać wyższe dofinansowanie. Dofinansowanie przyznane w ramach "wczasów pod gruszą" pracownik może wykorzystać w dowolny sposób.

Portal Infor.pl podaje przykładową wysokość "wczasów pod gruszą" obowiązującą w tym roku w kilku zakładach pracy. Regulamin ZFŚS ArcelorMittal Poland SA. Kraków na 2024 r. pracownikom, których dochód na osobę w rodzinie wynosi do 2200 zł przyznaje 1675 zł dopłaty do "wczasów pod gruszą". W przypadku dochodu kształtującego się w przedziale od 2200,01 zł do 4100 zł dopłata spada do 800 zł. Dochód na osobę w rodzinie na poziomie 4100,01 zł do 6500 uprawnia do dofinansowania w kwocie 450 zł. Pracownicy, których dochód na osobę w rodzinie przekracza 6,5 tys. zł "wczasów pod gruszą" nie otrzymują.

Inny przykład podany przez Infor.pl to dopłaty do wypoczynku urlopowego dla pracowników starostwa powiatowego w Starachowicach. Tam również obowiązują kryteria dochodowe. Najwyższe dofinansowanie do "wczasów pod gruszą", przyznawana pracownikom o najniższych dochodach, wynosi 1200 zł. Najniższe, które trafia do osób o najwyższych dochodach (powyżej 5 tys. zł na osobę w rodzinie) to kwota 600 zł. Dodatkowo regulamin ZFŚS w tym urzędzie przewiduje dopłaty do wypoczynku dla "uprawnionego członka rodziny". Obowiązują te same progi dochodowe co w przypadku świadczeń przyznanych pracownikom. Wysokość dopłaty wynosi od 400 do 100 zł.

Skąd się biorą pieniądze w ZFŚS?

Pieniądze zgromadzone w Funduszu pochodzą z odpisów dokonywanych przed pracodawców. Podstawowa wysokość odpisu na jednego pracownika wynosi 37,5 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą. W tym roku jest to 2417,14 zł.

"Wczasy pod gruszą" a świadczenie urlopowe

Eksperci zwracają uwagę, dopłata do wypoczynku znana jako "wczasy pod gruszą" często bywa mylona ze świadczeniem urlopowym (to świadczeni również przyznawane jest na podstawie ustawy o ZFŚS). Między nimi jest jednak kilka istotnych różnic. M.in. taka, że świadczenie urlopowe nie jest wypłacane ze środków ZFŚS. Świadczenie, w przeciwieństwie do "wczasów pod gruszą" jest też opodatkowane. W przypadku świadczenia urlopowego obowiązuje też limit – nie może być ono wyższe niż równowartość odpisu na Fundusz obowiązujący w danym roku kalendarzowym (w tym roku jest to wspomniane 2417,14 zł). W przypadku świadczenia urlopowego obowiązuje też przepis, że prawo do jego otrzymania dodatkowego ma pracownik, który w danym roku kalendarzowym korzysta z nieprzerwanego 14-dniowego urlopu wypoczynkowego. Chodzi o dni kalendarzowe, a nie robocze.