Czym jest renta rodzinna po zmarłym i kto ma do niej prawo?
Renta rodzinna to świadczenie przysługujące m.in. członkom najbliższej rodziny osoby zmarłej. Dotyczy m.in. małżonków, dzieci i rodziców. Renta rodzinna może być wypłacana po osobie, która w chwili śmierci miała:
- ustalone prawo do emerytury lub spełniała warunki do jej uzyskania
- ustalone prawo do emerytury pomostowej;
- ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki do jej uzyskania;
- pobierała zasiłek przedemerytalny;
- pobierała świadczenie przedemerytalne;
- pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Wdowa lub wdowiec, która chce otrzymać rentę po osobie zmarłej, musi spełnić kilka warunków. Niektóre z nich dotyczą wieku. W chwili śmierci małżonka trzeba mieć skończone 50 lat lub być niezdolną/niedolnym do pracy. Do renty rodzinnej ma też m.in. prawo małżonek/małżonka, która ukończyła 50 lat lub stała się niezdolna do pracy już po śmierci współmałżonka, lecz nie później niż 5 lat od jego śmierci albo od zaprzestania wychowywania dzieci.
Jaka jest wysokość renty rodzinnej po emerycie i renciście?
Renta rodzinna po emerycie, renciście czy osobie pobierającej świadczenia przedemerytalne wynosi:
- 85 proc. świadczenia zmarłego – jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba;
- 90 proc. świadczenia zmarłego – jeżeli są dwie osoby;
- 95 proc. świadczenia zmarłego – jeżeli uprawnione są trzy osoby lub więcej.
Przed przyznaniem renty rodzinnej ZUS bada uprawnienie zmarłego do wszystkich świadczeń, do jakich mógł mieć w chwili śmierci. "Ustalamy rentę rodzinną po świadczeniu w najkorzystniejszej wysokości" – zapewnia ZUS. Renta rodzinna nie może być niższa niż kwota najniższej renty rodzinnej. Wg stanu na styczeń 2024 r. jest to kwota 1588,44 zł brutto.
Renta rodzinna a praca zarobkowa. Limity dorabiania do renty rodzinnej
Osoby, które mają prawo do renty rodzinnej mogą do niej dorabiać. Obowiązują ich jednak pewne limity. "Zawiesimy Ci prawo do renty, jeśli Twój przychód przekroczy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Jeśli natomiast Twój przychód będzie wyższy niż 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale nie przekroczy 130 proc. tego wynagrodzenia, rentę rodzinną zmniejszymy o kwotę przekroczenia, nie więcej jednak niż o kwotę maksymalnego zmniejszenia" – informuje ZUS. Aktualne limity dorabiania (styczeń 2024 r.) to: 9353,50 zł (130 proc. przeciętnego wynagrodzenia) oraz 5036,50 zł (70 proc. przeciętnego wynagrodzenia).
Renta rodzinna po zmarłym: Kiedy można dorabiać bez limitów?
Wdowa lub wdowiec, która w trakcie pobierania renty rodzinnej osiągnie powszechny wiek emerytalny, może wystąpić do ZUS-u o ustalenie im ich własnej emerytury. Eksperci z ZUS-u zachęcają do tego i przekonują, że na tym posunięciu nie da się stracić, można tylko zyskać. Z dwóch powodów. Po pierwsze, jeśli okaże się, że ich własne świadczenie jest niższe niż kwota pobieranej obecnie renty rodzinnej,wdowa/wdowiec może bez problemu pozostać przy rencie (nie ma jednak możliwości pobierania dwóch świadczeń równocześnie).
Po drugie, samo uzyskanie statusu emeryta (nawet wtedy, gdy się nie przejdzie na własne świadczenie), da możliwość dorabianie do niego bez limitów. Nie ma wtedy ryzyka zmniejszenia lub zawieszenia świadczenia, nie trzeba się też rozliczać z dodatkowych zarobków z ZUS-em.
Renta rodzinna a renta wdowia
Wdowy lub wdowcy są jedną z grup najliczniej pobierających rentę rodzinną po zmarłym emerycie czy renciście. Według zapowiedzi polityków mają oni wkrótce zyskać prawdo do nowego świadczenia – renty wdowiej. Projekty, które są dyskutowane zakładają np., że wdowa lub wdowiec mógłby zachować swoją emeryturę i połowę świadczenia po zmarłym małżonku albo całą rentę po mężu lub żonie i połowę swojej emerytury. Z deklaracji polityków wynika, że świadczenie to może zostać wprowadzone jeszcze w tym roku.