Emerytury księży – przepisy
Zasady wypłacania emerytur księżom reguluje ustawa o Funduszu Kościelnym z 1989 r. oraz ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych z 1998 r. Wynika z nich, że osoby, które posiadają na terytorium Polski status osoby duchownej, obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, zaś dobrowolnie – ubezpieczeniu chorobowemu. W dużej części ich składki opłacane są przez Fundusz Kościelny. W przypadku księży podejmujących inną działalność poza działalnością duszpasterską w parafiach (czyli np. pracujących na umowę o pracę jako katecheci w szkołach) – składki odprowadzane są na ogólnych zasadach – tych samych, które dotyczą świeckich.
Co wpływa na wysokość emerytur otrzymywanych przez księży?
Istnieje grupa duchownych, których składki odprowadzane są w całości przez Fundusz Kościelny. To misjonarze oraz zakonnice i zakonnicy z zakonów kontemplacyjno-klauzurowych, którzy nie opuszczają murów klasztorów. Podstawą do obliczenia składek dla tych osób jest najniższa płaca. Wpływa to oczywiście na wysokość emerytur, które również są niskie.
W przypadku pozostałych duchownych Fundusz Kościelny pokrywa 80 proc. obowiązkowej składki. Resztę maja płacić sami. Podstawa, do której dopłaca Fundusz, również wyliczana jest na podstawie aktualnej płacy minimalnej. W przypadku księży osiągających wyższe dochody z pracy duszpasterskiej, podstawa jest wyższa, ale wszystko to, co jest ponad – księża powinni opłacać sami. Jak czytamy w przygotowanym przez ZUS poradniku "Ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne osób duchownych", składki na ubezpieczenia społeczne duchownych "obliczane od podstawy ich wymiaru w wysokości zadeklarowanej ponad podstawę najniższą (czyli ponad kwotę minimalnego wynagrodzenia) finansują w całości sami duchowni".
Taki mechanizm sprawa, że księża deklarujący wyższe dochody z pracy w danej parafii (pochodzące np. opłat za śluby, pogrzeby itp.) mogą w przyszłości liczyć na wyższe emerytury. Warto też pamiętać, że w porównaniu np. do sióstr zakonnych z tzw. zakonów czynnych (wychodzących w z klasztoru, pracujących np. w instytucjach kościelnych), mają większe możliwości osiągania dochodów. Przy czym ogólna zasada dotycząca płacenia składek (80 proc. Fundusz, 20 proc. płacone samodzielnie), jest w przypadku obu tych grup taka sama.
Emerytury księży pracujących w szkołach, na uczelniach, w wojsku itp.
Jak już wspomnieliśmy, księża pracujący w innych miejscach niż parafie (czyli np. jako katecheci w szkołach czy nauczyciele akademiccy), podlegają tym samym obowiązkom związanym z opłacaniem składek, co inni pracownicy. Dzięki temu ich emerytury mogą być wyższe. W tym przypadku dochodzi też do znanego również innym grupom ubezpieczonych tzw. zbiegu tytułu ubezpieczeń. Możliwe scenariusze w tego typu sytuacjach dotyczące sposobu opłacania składek mogą być różne (ZUS w swoim poradniku wyróżnia sześć).
Jak wysokie są emerytury księży?
Mówiąc o tym, jak wysokie są emerytury otrzymywane przez księży często podaje się przykład jednego z rekordzistów, czyli arcybiskupa Sławoja Leszka Głodzia, który w swojej karierze doszedł do stanowiska biskupa polowego Wojska Polskiego. Jak przypomina portal o2.pl, z tego tytułu należą mu się świadczenia emerytalne, które mają wynosić 18 tys. zł. Kolejne 5 tys. zł dostaje z emerytury wynikającej z posługi kościelnej.
Jak informuje portal, "zwykli" polscy duchowni na emeryturze nie mogą liczyć na tak pokaźne sumy. Nie oznacza to jednak, że są to niskie kwoty. "Średnia emerytura biskupa sięga 10 tys. złotych. Z kolei emerytowany proboszcz może liczyć na 5 tys. złotych" – czytamy.
Wracając do bpa Głodzia. Karierę kościelną zakończył on jako arcybiskup gdański. Jego postać może budzić kontrowersje, ponieważ pojawiły się wobec niego zarzuty o niepodejmowania działań na zawiadomienia o dopuszczeniu się zabronionych czynności seksualnych przez gdańskich księży. Biskupowi zarzucano również stosowanie mobbingu wobec podległych księży. W wyniku postępowania dyscyplinarnego przeprowadzonego przez Watykan arcybiskupowi nakazano zamieszkanie poza archidiecezją gdańską oraz zakazano udziału w publicznych celebracjach i spotkaniach na jej terenie.
Działalność Funduszu Kościelnego
Fundusz Kościelny powstał w 1989 r. Pieniądze na Fundusz pochodzą bezpośrednio z budżetu państwa. W ostatnich latach kwoty te znacząco rosną. W 2022 r. było to nieco ponad 200 mln zł. W budżecie na 2023 r. zaplanowano 2016 mln. W projekcie budżetu na rok 2024 - 257 mln zł. Wzrost ten w dużej części wynika ze wzrostu płacy minimalnej, która jest podstawą przy wyliczeniu składek. Likwidacja Funduszu była jednym z postulatów wyborczych partii, które po październikowych wyborach parlamentarnych najprawdopodobniej utworzą nowy rząd. Deklarowano, że fundusz zostanie zastąpiony odpisami podatkowymi dokonywanymi dobrowolnie przez podatników (na takich samych zasadach, jak dziś funkcjonuje odpis na rzecz organizacji pożytku publicznego).