Pracujący na etacie mają czas tylko do 30 września 2025 roku, by skorzystać z ważnego przywileju

Na wykorzystanie zaległego urlopu wypoczynkowego pozostało już mniej niż miesiąc – ostateczny termin mija 30 września 2025 r. Co dzieje się, gdy pracownik nie zdąży go wykorzystać? I jak wygląda sytuacja, jeśli to pracodawca odmawia udzielenia urlopu? Poniżej znajdziesz kluczowe informacje na ten temat.

Na jakich zasadach udzielany jest urlop wypoczynkowy?

Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego reguluje Kodeks pracy (art. 152–167). Urlop przysługuje każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę i jest prawem niezbywalnym – nie można się go zrzec ani przekazać innej osobie. Wymiar urlopu zależy od stażu pracy i wynosi 20 dni przy zatrudnieniu krótszym niż 10 lat oraz 26 dni po przekroczeniu tego okresu. Urlop udzielany jest w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Co do zasady powinien być wykorzystywany zgodnie z planem urlopów ustalonym przez pracodawcę, ale przy jego udzielaniu bierze się również pod uwagę wnioski pracownika i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi co najmniej jednej części urlopu trwającej nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych, aby umożliwić realny odpoczynek.

Co wlicza się w wymiar urlopu wypoczynkowego?

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się także okresy nauki, pod warunkiem ukończenia danej szkoły. Zgodnie z Kodeksem pracy doliczane są:

• zasadnicza lub inna równorzędna szkoła zawodowa – czas nauki przewidziany programem, nie więcej niż 3 lata,
• średnia szkoła zawodowa – okres nauki przewidziany programem, maksymalnie 5 lat,
• średnia szkoła zawodowa dla absolwentów zasadniczej szkoły zawodowej – 5 lat,
• średnia szkoła ogólnokształcąca – 4 lata,
• szkoła policealna – 6 lat,
• szkoła wyższa – 8 lat.

Okresy nauki nie sumują się. Pracownik może wykorzystać tylko jeden, ten najbardziej korzystny dla siebie. Do stażu pracy wliczane są ponadto wszystkie dotychczasowe okresy zatrudnienia, bez względu na przerwy czy sposób rozwiązania umowy.

Zaległy urlop wypoczynkowy

Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym samym roku kalendarzowym, w którym ten nabył do niego prawo. Jeśli jednak pracownik nie wykorzysta urlopu w terminie, nie przepada on, lecz przechodzi na kolejny rok jako urlop zaległy. Zgodnie z przepisami, taki urlop powinien być wykorzystany najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. Wyjątkiem od tej zasady jest część urlopu udzielanego na żądanie. Wprawdzie dni urlopu na żądanie niewykorzystane w roku bieżącym również nie przepadają, jednak przechodzą na kolejny rok już jako zwykły urlop zaległy, którego nie można wykorzystać na żądanie.

Kiedy przedawnia się zaległy urlop wypoczynkowy?

Zgodnie z art. 291 Kodeksu pracy, roszczenia wynikające ze stosunku pracy przedawniają się po upływie trzech lat od momentu, w którym stały się wymagalne. Ta zasada dotyczy również prawa do zaległego urlopu wypoczynkowego. Oznacza to, że jeśli pracownik miał prawo do urlopu za 2021 rok, który powinien zostać udzielony najpóźniej do 30 września 2022 r., to możliwość jego dochodzenia wygasa 30 września 2025 r.

Co w przypadku, gdy pracodawca nie chce udzielić urlopu wypoczynkowego?

Kodeks pracy jasno precyzuje, że pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w roku kalendarzowym, w którym nabył on do niego prawo. Jeżeli jednak pracodawca uchyla się od tego obowiązku lub bez uzasadnionej przyczyny obniża wymiar urlopu wypoczynkowego, naraża się na sankcję finansową w postaci grzywny wynoszącej od 1000 zł do nawet 30 000 zł.

Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy

W przypadku, gdy pracownik nie wykorzystał należnego mu urlopu, a następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy, pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Warto jednak zaznaczyć, że pracodawca nie jest zobowiązany do wypłaty ekwiwalentu, jeśli obie strony uzgodnią, że urlop zostanie wykorzystany w ramach kolejnej umowy zawartej z tym samym pracodawcą, następującej bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej.