Subskrybuj nas na Youtube
Pracodawca, w porozumieniu z przedstawicielami pracowników – związkowymi lub wybranymi w inny sposób – określa stanowiska pracy, na których konieczne jest zapewnienie posiłków i napojów. Ustala też szczegółowe zasady ich wydawania oraz warunki, w których możliwe jest zastąpienie bezpośredniego wydawania posiłków inną formą świadczenia. Przed każdym okresem zimowym pracodawca powinien ponownie przeanalizować te ustalenia, aby upewnić się, że wszyscy pracownicy wykonujący pracę w niskich temperaturach mają zapewnione gorące napoje i posiłki.
Obserwuj kanał Dziennik.pl na WhatsAppie
Posiłki profilaktyczne
Zgodnie z obowiązującymi przepisami BHP, pracodawca ma obowiązek zapewnienia posiłków profilaktycznych jedynie pracownikom zatrudnionym w szczególnie uciążliwych warunkach pracy. Jak wynika z Rozporządzenia Rady Ministrów z 1996 roku, dotyczy to osób wykonujących zadania, które ze względu na swoje specyficzne cechy wymagają dodatkowego wsparcia żywieniowego. Posiłki te, wydawane bezpłatnie, mają na celu przeciwdziałać negatywnym skutkom wykonywania pracy w trudnych warunkach i powinny składać się z jednego ciepłego dania oraz odpowiednio dobranych napojów.
Zgodnie z przepisami, posiłki profilaktyczne muszą dostarczać pracownikom określoną ilość składników odżywczych. Zaleca się, aby węglowodany stanowiły 50-55 proc., tłuszcze 30-35 proc., a białka około 15 proc. całkowitej wartości energetycznej posiłku, która powinna wynosić około 1000 kcal.
W przypadku, gdy ze względu na specyfikę pracy lub ograniczenia organizacyjne bezpośrednie wydawanie posiłków jest niemożliwe, pracodawca ma możliwość realizacji tego obowiązku w alternatywny sposób. Może to nastąpić poprzez dostarczenie pracownikom produktów umożliwiających samodzielne przygotowanie posiłku lub poprzez wydanie bonów, talonów bądź innych dokumentów uprawniających do nabycia produktów spożywczych lub gotowych posiłków.
Dla kogo posiłki profilaktyczne?
Rozporządzenie nakłada na pracodawców obowiązek zapewnienia posiłków pracownikom, których praca wymaga dużego wysiłku fizycznego i powoduje znaczny wydatek energetyczny. Dotyczy to szczególnie osób pracujących:
- w warunkach niskich lub wysokich temperatur,
- na zewnątrz w okresie od listopada do marca,
- pod ziemią.
Dodatkowo, pracownicy zaangażowani w działania związane z usuwaniem skutków klęsk żywiołowych oraz innych nagłych zdarzeń losowych, takich jak np. powódź, która nawiedziła Dolny Śląsk we wrześniu bieżącego roku, są również uprawnieni do otrzymania posiłków.
Dla kogo gorące napoje od pracodawcy?
Pracodawca ma obowiązek dostarczać napoje pracownikom zatrudnionym w warunkach, które narażają ich na działanie ekstremalnych temperatur. Dotyczy to zarówno w sytuacji, gdy:
- wskaźnik obciążenia termicznego przekracza 25 stopni Celsjusza, co świadczy o bardzo wysokich temperaturach,
- wskaźnik siły chłodzącej powietrza przekracza 1000, co wskazuje na bardzo niskie temperatury,
- prace wykonywane są na otwartej przestrzeni w warunkach upału lub mrozu,
- praca wymaga dużego wysiłku fizycznego i powoduje znaczny wydatek energetyczny,
- temperatura na stanowisku pracy przekracza 28 stopni Celsjusza.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom odpowiednią ilość napojów, które zaspokoją ich fizjologiczne potrzeby. Charakter tych napojów powinien być dostosowany do warunków pracy, tj. powinny być one chłodzące lub ogrzewające. Dodatkowo wskazane jest wzbogacenie napojów w niezbędne dla organizmu mikroelementy. W szczególności, podczas wykonywania pracy w niskich temperaturach, np. gdy wskaźnik siły chłodzącej powietrza przekracza 1000 lub podczas prac na zewnątrz przy temperaturze poniżej 10 stopni Celsjusza, pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom gorące napoje, takie jak herbata, kawa zbożowa czy podgrzane mleko.
Kiedy wydaje się posiłki profilaktyczne i napoje?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wydawanie posiłków i napojów pracownikom następuje w dniach, w których wykonywana przez nich praca uzasadnia takie świadczenie. Posiłki powinny być dostarczane w trakcie przerw przewidzianych w regulaminie pracy, preferencyjnie po około 3-4 godzinach pracy. Natomiast napoje powinny być dostępne dla pracowników przez cały czas trwania zmiany. Pracodawca zobowiązany jest do zapewnienia odpowiednich warunków higienicznych zarówno podczas przygotowywania posiłków i napojów, jak i w miejscach ich spożywania.
Czy posiłki profilaktyczne i napoje można wymienić na ekwiwalent pieniężny?
Nie, pracownik nie może żądać ekwiwalentu pieniężnego zamiast posiłków i napojów. Takie rozwiązanie jest wyraźnie wykluczone przez przepisy prawa, a konkretnie przez §8 rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Ustawodawca uznał, że zapewnienie pracownikom odpowiedniego wyżywienia jest ważniejsze dla ich zdrowia i bezpieczeństwa niż ewentualne korzyści finansowe.
Polecamy miesięczną subskrypcję cyfrową DGP - Pakiet Premium