Subskrybuj nas na Youtube
Pierwsza nie może spadać poniżej 15 procent, druga zazwyczaj nie może sięgać poniżej 5 procent. Państwa członkowskie UE, choć dążą do ujednolicenia stawek na podstawie przepisów dyrektywy europejskiej o wspólnym systemie podatku od wartości dodanej, same decydują o zasadach opodatkowania towarów i usług.
Prawo wspólnotowe dotyczące podatku VAT
Kwestia podatku od towarów i usług (VAT) w Unii Europejskiej jest regulowana przede wszystkim przez przepisy prawa wspólnotowego m.in. dyrektywę w sprawie podatku od wartości dodanej. Jednakże mogą być one stosowane odmiennie w zależności od państwa członkowskiego, co za tym idzie jego stawki nie są zharmonizowane. Ich wysokość waha się między 17 a 27 procent.
Istnieją trzy rodzaje stawek VAT
Stawki podatku VAT mogą zmieniać się w zależności od tego, jakich towarów czy usług dotyczą. Ten temat porusza odrębny dział dyrektywy UE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Zdefiniowano tam kolejno: stawkę podstawowa i stawki obniżone, a także poruszono kwestię przepisów szczególnych, w ramach których państwa członkowskie mogą ustanawiać tzw. stawki specjalne.
Stawka podstawowa jest określanym przez każde państwo członkowskie procentem podstawy opodatkowania. Ma jednakową wartość dla dostaw towarów i świadczenia usług, obejmując większość z nich. Jej wysokość nie może spaść poniżej 15 procent. Zasada ta obowiązuje w całej Unii Europejskiej i ma przeciwdziałać sytuacji, gdy rozbieżności między stawkami podstawowymi poszczególnych krajów, prowadziłyby np. do zakłóceń konkurencji.
Stawki obniżone mogą funkcjonować w państwach członkowskich w jednym lub dwóch wariantach. Mają zastosowanie jedynie w przypadku ściśle określonych towarów oraz usług jak: środki spożywcze, dostawa wody bądź produkty farmaceutyczne. Wykaz kategorii, w przypadku których można zastosować stawki obniżone zawiera Załącznik III do wspominanej już dyrektywy UE (sprawdź tutaj) Ich wartość nie może być niższa niż 5 proc. podstawy opodatkowania.
Stawki specjalne mogą być wprowadzone w wyniku decyzji państw członkowskich, dotycząc wybranych towarów lub usług. W ich obrębie występują:
• tzw. stawka super obniżona (szczególna) – jej wartość sięga poniżej 5 proc. Rozwiązanie to stosuje np. Hiszpania, gdzie konserwacja oraz dostosowanie środków transportu dla osób niepełnosprawnych są objęte 4 proc.-ową stawką VAT. Z kolei we Francji funkcjonuje stawka szczególna 2,1 proc. dotycząca: środków farmaceutycznych refundowanych przez państwo (Securité sociale), sprzedaży żywych zwierząt rzeźnych, a także określonych wydarzeń kulturalnych oraz niektórych publikacji prasowych.
• tawka zerowa – część towarów i usług w wybranych państwach UE podlegają całkowitemu zwolnieniu z podatku VAT. Zaliczono do nich m.in pewne czynności wykonywane w interesie publicznym, transakcje ubezpieczeniowe czy udzielanie kredytów. W przypadku występowania tego typu stawki, kupujący nie płaci podatku VAT, ale sprzedawcy nadal przysługuje prawo do odliczeń związanych bezpośrednio ze sprzedażą towarów i świadczeniem usług.
• stawki pośrednie – występują w państwach, gdzie stawka obniżona była stosowana wobec kategorii niewspomnianych przez załącznik III już 1 stycznia 1991. Towary i usługi te mogą być nadal objęte stawką o obniżonej wysokości, z tym zastrzeżeniem, że nie będzie ona niższa niż 12 proc.. Ten rodzaj stawek miał być - w założeniu - rozwiązaniem tymczasowym ułatwiającym początkowe funkcjonowanie jednolitego rynku po 1993 roku. Do dzisiaj funkcjonuje w Austrii, Belgii, Luksemburgu, Irlandii czy Portugalii.
Jaki kraj ma najniższe stawki, a gdzie VAT jest najwyższy
Stawki VAT obowiązujące w państwach członkowskich Unii Europejskiej wahają się między 17 a 27 procent. Najniższy, 17 proc. pułap, osiągają w Luksemburgu. Stanowi to wynik zmiany wprowadzonej w 2015 r. Kolejne miejsce w rankingu zajmuje Malta – z 18 proc. podstawową stawką. Państwo stosuje również dwa rodzaje stawek obniżonych – 5 i 7 proc.. Wśród krajów, gdzie VAT wynosi mniej niż 20 proc. znajdują się również: Rumunia (19 proc.), Niemcy (19 proc.) i Cypr (19 proc.).
Z kolei państwem, gdzie VAT osiąga największą wartość są Węgry. Obowiązująca tam stawka podstawowa to aż 27 proc. Kraje takie jak Chorwacja, Szwecja czy Dania stosują 25 proc. stawkę podstawową. Co więcej, ostatnia jest jedynym państwem członkowskim UE, gdzie nie występują żadne stawki obniżone.
Jakie zasady opodatkowania towarów i usług obowiązują w Polsce
Stawka podstawowa, które obecnie obowiązuje w Polsce to 23 proc.. Wprowadzono ją w 2011 roku, na mocy art.146a pkt 1 ustawy o VAT, rezygnując z poprzedniej 22 proc. Podobnemu wzrostowi uległa na podstawie dokumentu jedna ze stawek obniżonych, wzrastając z 7 do 8 proc. Choć wspomniany akt prawny przewidywał obowiązywanie podwyższonych stawek VAT do 31 grudnia 2016, to już ówczesne zapowiedzi ministra finansów wskazywały na to,że termin ten ulegnie przedłużeniu. Tak się też stało wraz z uchwalaniem przez Sejm tzw. dużej nowelizacji ustawy o VAT, której zasady wprowadzono na początku 2017. Zakłada ona utrzymanie wprowadzonych w 2011 roku zmian co najmniej do końca roku następnego.
Wprowadzenie ustawy było sprzeczne z zapowiedziami PiS, który obiecywał, że VAT zostanie obniżony. Rząd jednak nie wycofuje się z obietnicy, zaznaczając, że zostanie ona zrealizowana w momencie właściwym pod względem stabilności finansów publicznych, gdy dokonana zostanie pozytywna ocena efektów uszczelniania systemu podatkowego. Oficjalnie wiadomo jest jednak, iż sytuacja ta nie zaistnieje przed 2018 rokiem.