Biomasa należy do odnawialnych źródeł energii, czyli takich, które pozyskuje się z naturalnych procesów przyrodniczych stale odnawialnych. "Są to stałe lub ciekłe substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji. Pochodzą z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji" - tłumaczy Dorota Ochocińska, prezes Zarządu Bio-Wat sp. z o.o., kierownik tematu "Odnawialne źródła energii" w ramach projektu Centrum Zielonych Technologii.
Odpady do wykorzystania
Pochodzenie biomasy jest bardzo różnorodne: polowa produkcja roślinna, odpady występujące zarówno w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym, gospodarstwach domowych, jak i gospodarce komunalnej. Może również pochodzić z odpadów drzewnych w leśnictwie, przemyśle drzewnym i celulozowo-papierniczym. Uprawia się ją na plantacjach roślin energetycznych. Ważnym źródłem są też odpady w produkcji zwierzęcej (gnojowica, biogaz) oraz odpady w gospodarce komunalnej (osady ściekowe, odpady z gospodarstw domowych, makulatura). "Zdecydowana większość tych produktów może być wykorzystywana w energetyce jako biopaliwa, to jest źródła energii otrzymane z biodegradowalnych frakcji produktów, odpadów i pozostałości z rolnictwa, leśnictwa i pokrewnych przemysłów" - zaznacza Dorota Ochocińska.
Wierzbowa energia
Jedną z roślin, którą wykorzystuje się do produkcji biomasy, jest wierzba energetyczna. Należy do grupy roślin określanych mianem energetycznych. "Podstawowymi cechami, które powinny charakteryzować rośliny wykorzystywane dla celów grzewczych są m.in. duży przyrost roczny, odporność na choroby i szkodniki, niewielkie wymagania względem siedliska, możliwość zmechanizowania prac polowych przy zakładaniu plantacji i zbiorze biomasy oraz wysoka wartość opałowa" - wymienia Dorota Ochocińska.
Najpopularniejsza jest wierzba wiciowa Salix viminalis var gigantea, odporna na choroby i szkodniki. "Materiałem sadzeniowym do zakładania plantacji energetycznych są zrzezy (odcinki pędów jedno- lub dwuletnich) o długości 25 cm i średnicy powyżej 7 mm. Plantację prowadzi się w cyklu jedno-, dwu- lub trzyletnim. Zbioru dokonuje się od połowy listopada do końca marca. Wierzba może być uprawiana na różnych typach gleb, najistotniejsze jest dobre nawodnienie" - wyjaśnia Dorota Ochocińska.
Z jednej sadzonki pędowej czyli tzw. zrzezu wyrastają w ciągu roku 2 - 3 pędy. Ścina się je w zimie. W następnym roku ze wspólnego pnia powstaje już około 40 - 60 łodyg. "Z jednego hektara uprawy można pozyskać rocznie około 10 - 15 ton suchej masy. Plantacja wierzb krzewiastych może być prowadzona przeciętnie przez okres 20 - 25 lat" - dodaje Dorota Ochocińska.
Drewno pochodzące z plantacji wierzbowych wykorzystuje się najczęściej do celów energetycznych. Wierzbę energetyczną można też stosować do rekultywacji gruntów, oczyszczania ścieków lub też do nasadzeń w pasach zieleni ochronnej.
Tania i wartościowa
Różne rodzaje biomasy mają odmienne właściwości. "Im suchsza, im bardziej zagęszczona jest biomasa, tym większą ma wartość jako paliwo. Bardzo wartościowym paliwem jest na przykład produkowany z rozdrobnionych odpadów drzewnych brykiet. Paliwa uszlachetnione, takie jak brykiet czy pelety drzewne, uzyskuje się przez suszenie, mielenie i prasowanie biomasy" - opowiada Dorota Ochocińska. "Koszty ogrzewania takim paliwem teraz są niższe od kosztów ogrzewania olejem opałowym" - dodaje.
Biomasa występuje w różnych stanach skupienia: stałym, gazowym i ciekłym. "Przy oczyszczalniach ścieków i na składowiskach odpadów, tam gdzie rozkładają się odpady organiczne, występuje biogaz będący mieszaniną głównie metanu i dwutlenku węgla. Jeśli zaś chodzi o postać ciekłą, to największe znaczenie odgrywają alkohole produkowane z roślin o dużej zawartości cukru oraz biodiesel produkowany z roślin oleistych" - tłumaczy Dorota Ochocińska.
