Zadatek jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym. Może mieć nie tylko formę pieniężną, ale również rzeczową. Jego wysokość nie powinna przekraczać wysokości przyszłego zobowiązania. Z tą formą zabezpieczenia można najczęściej spotkać się podczas podpisywania umów przedwstępnych. Jej celem jest zabezpieczenie interesów jednej ze stron, gdyby druga wycofała się w ostatniej chwili i zerwała umowę.
W jaki sposób działa zadatek?
Jeśli umowa została zrealizowana w należyty sposób, zadatek jest zaliczany na poczet kwoty, która została ujęta w umowie. Co dzieje się w przypadku, gdy nie dojdzie do realizacji usługi?
- Jeśli umowa nie zostanie zrealizowana z winy klienta, całość zadatku przepada na rzecz usługodawcy.
- Jeżeli usługodawca zerwie umowę, musi zwrócić zadatek klientowi w podwójnej wysokości.
- W przypadku rozwiązania umowy przez obie strony lub z powodu niezależnych od nich okoliczności, zadatek wraca do klienta w pełnej kwocie.
W momencie, gdy usługodawca zerwie umowę, nie ma możliwości odliczenia żadnych kosztów, nawet jeśli rozpoczął już realizację usługi. Zadatek działa zatem dyscyplinująco na obie strony, aby dołożyły wszelkich starań i dotrzymały warunków umowy. Warto zaznaczyć, że jeśli w dokumencie nie pojawia się jasna informacja o tym, czy wpłacona kwota jest zadatkiem, czy zaliczką, uznaje się ją za tę pierwszą formę.
Kiedy należy wręczyć zadatek?
Zadatek w formie pieniężnej lub rzeczowej należy wręczyć usługodawcy w momencie podpisywania umowy. Co jeśli zrobimy to wcześniej lub później? W takim przypadku nie wywoła on skutków prawnych, jakie zostały opisane wyżej i zostanie uznany za zaliczkę. Jeśli jednak umowa pozwala na inny termin wręczenia, skutki prawne zostają zachowane.
Ile powinien wynosić zadatek? Kodeks cywilny nie określa konkretnej wysokości. Przyjęło się jednak, że stanowi on 10-40 proc. wysokości umowy. Bywa jednak i tak, że usługodawca zażąda dużo wyższego zabezpieczenia, stanowiącego np. 80 proc. końcowego świadczenia.
Jak odzyskać zadatek?
Jeśli druga strona nie wywiązała się z umowy, aby móc zatrzymać zadatek lub ubiegać się o odzyskanie go w podwójnej wysokości, trzeba pamiętać o bardzo ważnej formalności, a dokładnie o złożeniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy z powodu jej niewykonania. Jest to warunek konieczny.
Oświadczenie najlepiej złożyć w formie pisemnej i wysłać do kontrahenta listem poleconym. Warto dodać, że żadna ze stron nie ma obowiązku wyznaczania drugiej stronie dodatkowego terminu na wywiązanie się z umowy. Zgodnie z przepisami prawa, zadatek stanowi surogat odszkodowania. Oznacza to, że jeśli kontrahent nie wywiązał się z umowy, druga strona może wybrać, czy chce skorzystać z roszczenia o zwrot zadatku, czy z roszczenia o odszkodowanie na zasadach ogólnych. W drugim przypadku odszkodowanie może być wyższe, niż wysokość zadatku, a nawet jego dwukrotność.