Kasjer nie musi wydać Ci reszty. Nie masz odliczonej kwoty? To Twój problem

Czy sprzedawca ma obowiązek wydać resztę?

Wbrew powszechnemu przekonaniu, prawo nie nakłada na sprzedawcę obowiązku wydawania reszty. Choć brzmi to absurdalnie, jest to efekt specyfiki regulacji cywilnoprawnych, które skupiają się na obowiązku zapłaty ceny, ale nie precyzują, jak ma wyglądać techniczna realizacja tej płatności.

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, zawarcie umowy sprzedaży oznacza, że:

• sprzedawca zobowiązany jest przenieść własność towaru i go wydać,
• kupujący powinien odebrać towar i zapłacić cenę.

Wszystko jasne – do momentu, gdy w grę wchodzi drobna różnica wynikająca z braku odpowiednich monet. W takich przypadkach pojawia się pytanie o możliwość pozostawienia grosika, a czasem nawet większej kwoty – 2, 5, czy 10 groszy.

Brak zgody? Sprzedawca może anulować zakupy

Choć w praktyce rzadko się to zdarza, to w świetle przepisów sprzedawca może odmówić finalizacji sprzedaży, jeżeli klient nie posiada odliczonej kwoty, a sam sprzedawca nie ma fizycznej możliwości wydania reszty. W skrajnym przypadku może zrezygnować z transakcji, uznając, że nie została spełniona jedna z podstawowych przesłanek umowy – zapłata pełnej, uzgodnionej ceny.

Dla klienta może to być zaskoczenie, bo powszechnie przyjmuje się, że reszta to obowiązek sprzedającego. Tymczasem Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zaznacza wyraźnie: to kupujący powinien mieć odliczoną kwotę, a sprzedawca może odmówić wydania towaru, jeżeli nie jest w stanie reszty wydać i nie ma zgody klienta na pozostawienie jej w kasie.

Płatność gotówką czy bezgotówkowo? Ma to znaczenie

W praktyce sytuacje problemowe dotyczą głównie płatności gotówkowych. W przypadku transakcji kartą lub przy użyciu aplikacji mobilnych takich jak BLIK, temat „grosza” znika całkowicie – system sam nalicza i rozlicza pełną kwotę. Dlatego coraz częściej sklepy, także te mniejsze, zachęcają klientów do płatności bezgotówkowych, co eliminuje konieczność posiadania drobnych w kasie.

Co jednak, gdy płatność gotówką to nasz wybór albo konieczność? Wtedy warto być przygotowanym, mieć odliczoną kwotę lub przynajmniej wiedzieć, że brak zgody na niewydanie reszty może skutkować unieważnieniem transakcji. Z punktu widzenia prawa będzie to uzasadnione, choć dla wielu klientów niezrozumiałe.

Czy można odmówić niewydania grosza? Tak, ale warto to przemyśleć

Sprzedawca pyta o możliwość „bycia winnym grosika” nie z braku uprzejmości, ale z potrzeby praktycznej. Kasy fiskalne i systemy ewidencji nie zawsze pozwalają pominąć nawet drobnych różnic, a brak odpowiednich monet uniemożliwia zakończenie transakcji zgodnie z zasadami.

Zgoda na nieodebranie grosza, choć formalnie oznacza przekazanie tej kwoty sprzedawcy, jest dziś traktowana przez większość klientów jako gest dobrej woli, nie jako strata finansowa. Jednak nie ma obowiązku się zgadzać. Jeśli klient stanowczo domaga się pełnej reszty, a sprzedawca nie może jej wydać – ma prawo anulować zakupy. I choć brzmi to drastycznie, z prawnego punktu widzenia nie jest to nadużycie.

Rzeczywistość bywa łagodniejsza niż przepisy

W praktyce jednak sklepy, niezależnie od wielkości, unikać będą eskalacji konfliktu o drobne kwoty. Anulowanie całego koszyka zakupów z powodu jednego grosza mogłoby być nie tylko nieopłacalne, ale i wizerunkowo szkodliwe. Dlatego najczęściej sprzedawcy podejmują próbę rozwiązania sytuacji polubownie.

Jak się przygotować do zakupów, by uniknąć takich sytuacji?

Choć z pozoru błaha, sytuacja z brakującym groszem może doprowadzić do nieprzyjemnych nieporozumień. Oto kilka prostych sposobów, by ich uniknąć:

• płać bezgotówkowo, jeśli masz taką możliwość – karta, telefon, BLIK;
• miej przy sobie drobne monety, jeśli wolisz gotówkę;
• jeśli wiesz, że robisz większe zakupy, przygotuj wcześniej odliczoną kwotę;
• zachowaj spokój i elastyczność – nie każda sytuacja jest warta konfliktu.