Krótszy tydzień pracy w Polsce. Kiedy zmiany i kogo obejmą?

Rząd rozważa dwie główne zmiany:

• Skrócenie tygodnia pracy z 40 do 35 godzin.
• Wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy z zachowaniem pełnego wynagrodzenia.

Zmiany mogłyby wejść w życie od 1 stycznia 2027 roku, choć możliwe jest wcześniejsze wdrożenie.

Minister Dziemianowicz-Bąk: To oczekiwane rozwiązanie

Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, ministra rodziny, pracy i polityki społecznej, poinformowała o zakończeniu pierwszego etapu analiz. Jak podaje Serwis Samorządowy PAP, w ostatnim tygodniu kwietnia resort przedstawi najważniejsze wnioski z badań. Podkreśliła, że zmiany są oczekiwane społecznie. Muszą się opierać na pełnym wynagrodzeniu za krótszy czas pracy. Rozwiązania powinny być dostosowane do różnych grup zawodowych – np. inne dla przemysłu, inne dla pracowników kreatywnych.

Polska należy do krajów UE z najdłuższym tygodniem pracy

Średnio pracujemy 39,3 godziny tygodniowo. Unijna średnia to 36,1 godziny. Obecnie Kodeks Pracy dopuszcza maksymalnie 8 godzin dziennie i 40 tygodniowo w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy.

Czas pracy

Czas pracy to okres, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy – w miejscu pracy lub w innym wyznaczonym miejscu. W skład czasu pracy wchodzą:

• faktyczne wykonywanie pracy,
• gotowość do pracy,
• przerwy wynikające z prawa (np. przerwy na karmienie, badania lekarskie, szkolenia BHP, praca przy monitorze).

Prawo pracy jasno określa zasady dotyczące:

• norm czasu pracy (zazwyczaj 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo),
• obliczania wymiaru czasu pracy w okresie rozliczeniowym,
• systemów i rozkładów czasu pracy,
• odpoczynków (dobowy: 11 godzin, tygodniowy: 35 godzin),
• pracy w nocy, w niedziele i święta,
• pracy nadliczbowej (godziny nadliczbowe),
• ewidencji czasu pracy,
• dyżurów pracowniczych.

Ewidencja czasu pracy

Pracodawca musi prowadzić indywidualną ewidencję czasu pracy każdego pracownika, uwzględniając:

• godziny pracy dziennej i nocnej,
• pracę w niedziele, święta, dni wolne,
• nadgodziny,
• dyżury,
• urlopy i zwolnienia,
• nieobecności.

Praca w dni wolne, niedziele i święta

Jeśli pracownik pracuje w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy, należy mu się inny dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego. Praca powyżej 8 godzin w takim dniu = nadgodziny (dodatek 50 proc.). W niedziele i święta pracownik otrzymuje inny dzień wolny w zamian – najlepiej w ciągu 6 dni. Jeśli nie jest to możliwe – dodatek 100 proc. wynagrodzenia za każdą godzinę. Podstawową formą rekompensaty za dyżur jest czas wolny. Jeżeli nie można go udzielić – pracownik otrzymuje wynagrodzenie. Pracownik nie dostanie rekompensaty za dyżur w domu oraz dla kadry zarządzającej.

Praca nadliczbowa – limity

Godziny nadliczbowe to praca ponad 8 godzin na dobę, lub ponad 40 godzin tygodniowo (średnio w okresie rozliczeniowym). Limity:

• maks. 13 godzin dziennie (ze względu na prawo do 11-godzinnego odpoczynku),
• przeciętnie 48 godzin tygodniowo (z nadgodzinami),
• 150 godzin rocznie – z tytułu szczególnych potrzeb pracodawcy.

Rekompensata za godziny nadliczbowe

Dodatek do wynagrodzenia:

• 100 proc. – praca w nocy, niedzielę, święto lub przekroczenie tygodniowej normy.
• 50 proc. – praca w inne dni robocze lub dni wolne wynikające z rozkładu czasu pracy.

Kadra kierownicza (np. dyrektorzy, główni księgowi) ma ograniczone prawo do rekompensaty za nadgodziny, szczególnie jeśli zarządza zakładem pracy w imieniu pracodawcy.