‌Ile trzeba pracować, by dostać emeryturę? Oto jak naliczane jest świadczenie

Kto ma prawo do emerytury z ZUS-u?

Osoby które dziś osiągają wiek emerytalny przechodzą na emeryturę na tzw. nowych zasadach (czyli zasadach wprowadzonych reformą systemu emerytalnego z 1999 r.). Dotyczą one urodzonych po 31 grudnia 1948 r. ZUS przyzna im emeryturę jeśli spełnią następujące warunki:

• ukończony powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn),
• opłacone składki z tytułu ubezpieczenia społecznego lub ubezpieczenia emerytalnego i rentowego przynajmniej za 1 dzień (np. jako pracownik czy osoba prowadząca działalność pozarolniczą),
• nie mają emerytury przyznanej z powodu ukończenia podwyższonego wieku emerytalnego.

Co wpływa na wysokość przyszłej emerytury?

Ogólna zasada dotycząca przyszłych emerytur osób urodzonych po 1948 r. mówi, że ich wysokość zależy od:

• kapitału zgromadzonego na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS,
• średniego dalszego trwania życia (czyli od tego, ile statystycznie, według wyliczeń GUS-u, będziemy pobierać świadczenie po przejściu na emeryturę; wartość ta wzrasta wraz ze wzrostem długości życia w Polsce, przyczyniając się do obniżenia wysokości emerytur – kapitał jest dzielony przez większą liczbę miesięcy).

Jak widać, lata pracy same w sobie nie mają bezpośredniego przełożenia na to, jak wysoka jest emerytura. Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo,że dzięki dłuższej pracy osoba ubezpieczona będzie mieć odłożone więcej składek, czyli kapitał zapisany na jej koncie w ZUS będzie wyższy. A to wpłynie pozytywnie na wielkość świadczenia.

Kiedy lata pracy wpływają bezpośrednio na wysokość emerytury?

Istnieją okoliczności, w których lata pracy (staż pracy) wpływa bezpośrednio na wysokość świadczenia. Dotyczy to osób, których emerytura wyliczona przez ZUS jest niższe niż najniższa emerytura ustalona na dany rok. Takiej osobie ZUS może podnieś świadczenie do najniższej emerytury (od 1 marca 2024 r. wynosi ona 1780,96 zł brutto, kwota ta co roku jest waloryzowana). Warunkiem jest jednak posiadanie odpowiedniej liczby przepracowanych lat (odpowiedniego stażu pracy) – 25 lat w przypadku mężczyzn i 20 lat w przypadku kobiet.

Warto pamiętać, że pojęć "staż pracy", "lata pracy" czy "liczba przepracowanych lat" w kontekście przechodzenia na emeryturę używa się potocznie. W dokumentach ZUS-u częściej mówi się stażu emerytalnym.W jego skład wchodzą okresy składkowe i nieskładkowe (ZUS prosi o ich wskazania np. w formularzu ERP-6 towarzyszącemu wnioskowi o przyznanie emerytury). Przy ustalaniu prawa do najniższej emerytury wysokość okresów nieskładkowych uwzględniana jest wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Z jakich lat pracy naliczana jest emerytura? Okresy składkowe

Do okresów składkowych branych pod uwagę przez ZUS np. przy przyznawaniu prawa do najniższej emerytury zalicza się m.in.:

• okresy opłacania składki na ubezpieczenie społeczne (a od 1 stycznia 1999 r. na ubezpieczenia emerytalne i rentowe), np. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, pracy nakładczej, działalności twórczej lub artystycznej, pracy w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych, pracy na podstawie umowy agencyjnej lub zlecenia, prowadzenia pozarolniczej działalności, pobierania zasiłku dla bezrobotnych;
• okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo zastępcze formy tej służby;
• okresy pełnionej w Polsce służby np. w policji (lub milicji obywatelskiej), straży pożarnej, straży granicznej itd.

Z jakich lat pracy naliczana jest emerytura? Okresy nieskładkowe

Okresami nieskładkowymi zaliczanymi do stażu emerytalnego, mogącymi mieć wpływ na przyznanie emerytowi prawa do najniższej emerytury są m.in.:

• okresy pobierania: wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłków chorobowych i opiekuńczych, świadczenia rehabilitacyjnego;
• okresy nauki w szkole wyższej na jednym kierunku, pod warunkiem ukończenia tej nauki (w wymiarze określonym w programie studiów);
• przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty – okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy – z powodu opieki nad dzieckiem.

Okresy składkowe i nieskładkowe a wysokość emerytury osób pracujących przed 1999 r.

Kluczowe znaczenie dla wysokości przyszłej emerytury ma wielkość kapitału zapisanego na indywidualnym koncie ubezpieczonego w ZUS. Na to konto składają się zarówno składki zapisane na koncie głównym, jak i na subkoncie (tzw. II filar; w zależności od naszej decyzji część środków z subkonta może być ulokowana w OFE). W przypadku osób przechodzących na emeryturę na nowych zasadach (urodzonych po 31.12. 1948 r.) którerozpoczęły aktywność zawodową (były ubezpieczone) przed 1999 r. na wielkość kapitału wpływa również tzw. kapitał początkowy.

Przypomnijmy, przed 1999 r. ZUS nie prowadził indywidualnych kont. Dlatego składki które odprowadzane były wcześniej ZUS odtwarza i przypisuje do poszczególnych osób – właśnie jako kapitał początkowy. Wpływ na jego wysokość ma m.in.: długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych posiadanych przed 1 stycznia 1999 r. oraz podstawa wymiaru składki (zarobki ubezpieczonego w tym okresie).