Nowe regulacje dotyczące kontrolowaniapracowników na obecność w ich organizmach alkoholu i narkotyków wprowadza ustawa z 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 240). To zmiany, na które z niecierpliwością czeka wielu pracodawców, zwłaszcza z branży budowlanej, górniczej, transportowej czy produkcyjnej. Tam bowiem kontrole już przed nowelizacją były na porządku dziennym, choć budziły też zastrzeżenia m.in. Urzędu Ochrony Danych Osobowych co do ich zgodności z RODO.
- Nowe przepisy są pozytywnie oceniane przez pracodawców. Dają im bowiem wyraźną podstawę do przeprowadzania badań, a tego dotychczas brakowało - mówi Robert Lisicki, radca prawny, dyrektor departamentu pracy w Konfederacji Lewiatan.
Eksperci podkreślają, że problemy w praktyce będą sprawiać przepisy wykonawcze rozporządzenia w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika. Do zamknięcia tego wydania DGP rozporządzenie nie zostało jeszcze opublikowane w Dzienniku Ustaw choć z jego treści wynika, że wchodzi w życie 21 lutego 2023 r.
- Nie wyodrębniono w nim regulacji, które mają zastosowanie do pracodawców. Z jednej strony zawiera ono przepisy ogólne, a z drugiej te skierowane do policji. Taki sposób redakcji tych przepisów może jednak spowodować, że ich odkodowanie będzie zbyt trudne dla małych firm - wskazuje Robert Lisicki.
Alkohol podczas pracy zdalnej? Oto, co za to grozi
Alkohol podczas pracy zdalnej? Oto, co za to grozi

Zobacz również

Wiele pomiarów

Kłopotliwa dla pracodawców może okazać się nowa procedura kontroli (patrz: infografika). Jest ona bowiem tak skonstruowana, że niejednokrotnie w ramach sprawdzenia jednego pracownika trzeba będzie przeprowadzić do sześciu pomiarów na obecność alkoholu, a czasem nawet więcej.
Reklama
- Pracodawca najpierw będzie mógł użyć urządzenia bez ustnika, które nie podaje dokładnego stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu. Jeśli wynik pomiaru będzie pozytywny, to i tak będzie następnie musiał użyć jednego z analizatorów z ustnikiem i za jego pomocą ustalić dokładny wynik pomiaru - wyjaśnia Robert Lisicki.
Chodzi tu o urządzenie wykorzystujące utlenianie elektrochemiczne (opcja tańsza, do ok. 3 tys. zł) lub spektrometrię w podczerwieni (opcja dużo droższa - od 20 tys. zł wzwyż). Jak wyjaśnia ekspert, badanie przeprowadzone jednym z tych analizatorów również wymaga powtórzenia. Jeśli pomiar będzie dokonany metodą tańszą, to pracownik może zażądać jego powtórzenia tą droższą. A wówczas, zgodnie z rozporządzeniem, konieczne będą kolejne dwa pomiary droższym urządzeniem. - Na koniec zaś badanie może przeprowadzić policja, jeśli pracownik tego zażąda - dodaje Robert Lisicki.
W efekcie takich pomiarów może być aż sześć. Jeśli do tego dodamy przypadek, gdy pracownik nie powiadomi pracodawcy o tym, że palił papierosy przed badaniem, a rozporządzenie zakazuje stosowania analizatora przed upływem 15 minut od zakończenia palenia, to liczba ta może jeszcze wzrosnąć.
Polacy wydali rekordową kwotę na alkohol
Polacy wydali rekordową kwotę na alkohol

Zobacz również

Koszty i czas

Problematyczna, zwłaszcza dla mniejszych podmiotów, jest cena analizatora ze spektrometrią w podczerwieni.
- To wydatek rzędu ok. 20 tys. zł, a więc jest to relatywnie drogie rozwiązanie dla pracodawcy zatrudniającego kilkanaście czy kilkadziesiąt osób. Dopiero odpowiednio duże organizacje mogą sobie pozwolić na takie koszty. Dlatego też w części małych i średnich firm kontrola trzeźwości, mimo że oczekiwana, nie zostanie szybko wprowadzona - mówi dr Marcin Wojewódka, radca prawny z Wojewódka i Wspólnicy Sp. k., doradca Zarządu Pracodawców RP.
Do tego, jak zauważa dr Magdalena Rycak, radca prawny w Rycak Kancelaria Prawa Pracy i Hr , ekspertka BCC ds. prawa pracy, dochodzą koszty ustników, które muszą być wymieniane każdorazowo przed przeprowadzeniem pomiaru. Przy dużej liczbie badanych i dużej częstotliwości koszty te mogą już być odczuwalne.
W związku z tym niektóre firmy będą chciały korzystać z pomocy policji.
- Wbrew naszym intencjom, by kontrole trzeźwości odbywały się całkowicie na poziomie zakładowym, na gruncie nowych przepisów i tak często będzie angażowana policja - wskazuje Robert Lisicki.
Policja bowiem, na co narzekają pracodawcy, nie zawsze jest w stanie dotrzeć szybko do zakładu pracy, by przeprowadzić badanie. Co więcej, jak wskazuje dr Rycak, niejednokrotnie organy porządku publicznego w ogóle odmawiają przyjazdu do firmy. I to również nie zmieni się pod rządami nowego prawa.
- Obecnie przepisy stanowią, że policja przeprowadza takie badanie na żądanie, ale nie ma tu obowiązku dotarcia do pracodawcy. W takim przypadku pracodawca musi sam wybrać się z pracownikiem na policję. Należy się więc spodziewać, że te dotychczasowe problemy, wraz z przyjęciem nowych regulacji, nie znikną - mówi Magdalena Rycak. ©℗
Procedura badania zatrudnionych
Kontrola trzeźwości obejmuje badanie za pomocą urządzenia mającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.
Badanie przeprowadza się przy użyciu elektronicznego analizatora wydechu, który mierzy stężenie alkoholu w wydychanym powietrzu.
Dopuszczalne są urządzenia wykorzystujące metodę:
1) spektrometrii w podczerwieni (metoda droższa)
lub
2) utleniania elektrochemicznego (metoda tańsza)
Ważne
Można też używać analizatora wydechu, który nie ma cyfrowego wyświetlacza i ustnika, jeżeli tak przewidział producent. Jeśli jednak badanie z użyciem tego urządzenia wykaże obecność alkoholu w wydychanym powietrzu, to i tak trzeba niezwłocznie przeprowadzić badanie analizatorem wydechu, o którym mowa powyżej.
Utlenianie elektrochemiczne
Jeśli używamy analizatora, który wykorzystuje tę metodę, to gdy uzyskamy wynik ponad 0,00 mg/dm sześc., trzeba dokonać drugiego pomiaru po upływie 15 minut.
Spektrometria w podczerwieni
Jeśli używamy analizatora, który wykorzystuje tę metodę, to gdy uzyskamy wynik ponad 0,00 mg/dm sześc., trzeba dokonać niezwłocznie drugiego pomiaru.
Na żądanie pracownika
Jeśli badania dokonano tańszym urządzeniem (metodą utleniania elektrochemicznego), a wynik wynosi ponad 0,00 mg/dm sześc., to należy go zweryfikować droższym analizatorem (z wykorzystaniem spektrometrii w podczerwieni) przez dokonanie dwóch pomiarów. Drugi pomiar trzeba wykonać niezwłocznie po pierwszym.
Ważne
Badania analizatorem wydechu nie przeprowadza się przed upływem 15 minut od chwili zakończenia przez osobę badaną:
1) spożywania alkoholu,
2) palenia wyrobów tytoniowych, w tym tzw. nowatorskich, papierosów elektronicznych lub używania wyrobów tytoniowych bezdymnych. ©℗

opinia

Regulacje stworzone w trosce o bezpieczeństwo
Marlena Maląg minister rodziny i polityki społecznej / Materiały prasowe
Wżycie wchodzą bardzo ważne zmiany w kodeksie pracy, które określają zasady kontroli trzeźwości w miejscu zatrudnienia. To odpowiedź na oczekiwania pracodawców i pracowników. Teraz pracodawcy, w określonych przypadkach, będą mogli sami zbadać trzeźwość swoich pracowników przy użyciu alkomatu. Prewencyjna kontrola trzeźwości będzie możliwa, jeśli zostanie to przewidziane w przepisach wewnątrzzakładowych. Takie same zasady będą miały zastosowanie w przypadku podejrzenia zażycia narkotyków. Stworzyliśmy te regulacje w trosce o bezpieczeństwo wszystkich pracowników oraz z myślą o prawidłowym funkcjonowaniu zakładów pracy. ©℗