Subskrybuj nas na Youtube
Dzięki zakazowi handlu tysiące pracowników zyskało wolne niedziele. Ale jednocześnie w niektóre takie dni swoje obowiązki muszą wykonywać inspektorzy pracy, bo to oni mają sprawdzać, czy nie dochodzi do naruszeń nowego prawa. W każdym powiecie ma dyżurować co najmniej jeden. Zdaniem Związku Zawodowego Pracowników Państwowej Inspekcji Pracy (ZZPPIP) prowadzi to do naruszenia prawa, bo inspektorzy mogą pracować w niedziele, ale tylko w wyjątkowych przypadkach. A systematyczne sprawdzanie sklepów w każdy taki dzień wolny od handlu wyjątkiem nie jest - kontrola powszechnie obowiązujących przepisów to zwykłe zadanie inspektorskie. Dlatego związkowcy domagają się takiego zaplanowania obowiązków, aby kontrolerzy nie musieli na stałe pracować np. w co drugą albo co trzecią niedzielę.
Kolejny błąd
Pismo w tej kwestii trafiło już do głównego inspektora pracy. ZZPPIP powołuje się w nim na art. 58 ust. 3 ustawy z 13 kwietnia 2007 r. o PIP (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 786 ze zm.). Zgodnie z nim pracownik inspekcji może być zatrudniony poza normalnymi godzinami pracy, jeżeli wymagają tego potrzeby urzędu, a w wyjątkowych przypadkach także w nocy oraz w niedziele i święta. Związek wskazuje, że kontrola przestrzegania przepisów, w szczególności tych dotyczących czasu pracy, należy do głównych i stałych zadań PIP. Nie można więc uznać, że egzekwowanie ustawy z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. poz. 305) jest „przypadkiem wyjątkowym”.
W piśmie sygnalizujemy jedynie, że jeśli inspektorzy pracy będą musieli systematycznie wykonywać obowiązki w niedziele w związku z koniecznością nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o zakazie handlu, to dojdzie do naruszenia art. 58 ust. 3 ustawy o PIP. Nie protestujemy przeciwko zakazowi, nie kwestionujemy zasadności nowych regulacji, ale jeśli na trwałe mamy pracować w niedziele, to nie można twierdzić, że taka praca ma wyjątkowy charakter - podkreśla Przemysław Róziewicz, przewodniczący ZZPPIP.
Związkowcy liczą, że kontrole dotyczące zakazu sprzedaży docelowo będą zorganizowane w sposób, który nie będzie oznaczał dla inspektorów pracy np. w jedną lub dwie niedziele w miesiącu. Rozumiem, że w pierwszym okresie obowiązywania zakazu musimy liczyć się z koniecznością wzmożonej aktywności. Podobnie było w przypadku wejścia w życie zakazu handlu w święta. Ale za kilka tygodni lub miesięcy może okazać się, że nie ma potrzeby dyżurowania inspektorów np. w każdym powiecie i wystarczy podejmowanie doraźnych interwencji, które można traktować jako wyjątkowe przypadki. Wtedy nie dojdzie do naruszenia art. 58 ust. 3 – dodaje szef związku.
DGP poprosiła Główny Inspektorat Pracy o ustosunkowanie się do pisma związku. W odpowiedzi GIP uznał, że "zgodnie z obwiązującymi w PIP przepisami regulującymi czas pracy osób wykonujących i nadzorujących czynności kontrolne, praca w niedzielę jest dopuszczalna, zatem jej wykonywanie w związku z wejściem w życie ustawy o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz niektóre inne dni jest zgodne z ustawą o PIP".
Wątpliwość pozostaje jednak nierozstrzygnięta, głównie z winy ustawodawcy - który przyjął przepisy o zakazie handlu i nałożył na PIP obowiązek ich egzekwowania, nie bacząc na obowiązujące ograniczenia pracy inspektorów w niedzielę. Sprawę dodatkowo komplikuje fakt, że to PIP nadzoruje przestrzeganie uprawnień pracowniczych. Czyli - w razie skargi na łamanie art. 58 ust. 3 - byłaby sędzią we własnej sprawie.
Mamy nadzieję, że nasz pracodawca przyjmie uwagi i na stałe zorganizuje pracę w sposób, który nie będzie budził wątpliwości co do zgodności z prawem. Nie zastanawialiśmy się jeszcze nad podejmowaniem dalszych kroków, których celem miałoby być wyegzekwowanie naszych uprawnień pracowniczych - zapowiada Przemysław Róziewicz.
Dość spokojnie
W ubiegłą niedzielę, czyli pierwszą wolną w sektorze handlu, w całej Polsce dyżurowało ponad 300 inspektorów (wczoraj odbierali dzień wolny w zamian za pracę dzień wcześniej). Skalę naruszeń na razie trudno oszacować, bo PIP zbiera dane z poszczególnych okręgów; informacja zbiorcza ma być przedstawiona w najbliższy czwartek. Z wstępnych danych gromadzonych w okręgowych inspektoratach pracy (OIP) wynika, że liczba zgłoszeń przypadków naruszeń różniła się w zależności od regionów. Dla przykładu OIP w Katowicach przyjął 53 takie sygnały (w tym również od przedstawicieli NSZZ „Solidarność”), w Gdańsku - 28, w Poznaniu - 8.
W niektórych przypadkach na miejscu nie potwierdzono naruszeń. Jednocześnie sprawdzane były też te placówki, które wcześniej naruszały już przepisy o zakazie handlu w święta - tłumaczy Krzysztof Lisowski, zastępca okręgowego inspektora pracy w Gdańsku.
Tamtejsza inspekcja sprawdziła m.in. centrum handlowe, które jest umiejscowione na terenie dworca kolejowego i z tego powodu nie obejmuje go zakaz (z wstępnych informacji wynika, że w galerii ujawniono kilka uchybień). W naszym przypadku inspektorzy potwierdzili dwa z sześciu zgłoszeń, jakie trafiły do rzeszowskiego OIP. Pierwsza kontrola w danej placówce ma charakter prewencyjny, ale w razie ujawnienia ciężkich naruszeń, np. pracy na czarno lub w warunkach zagrożenia zdrowia i życia, będą nakładane mandaty – podkreśla Barbara Kiełt, okręgowy inspektor pracy w Rzeszowie. Na terenie woj. wielkopolskiego inspektorzy sprawdzili około 150–160 placówek handlowych. W wielu przypadkach kontrole dopiero rozpoczęto, więc trzeba poczekać na ich efekty - podsumowuje Michał Wyszkowski z OIP w Poznaniu.