Rewolucja w kontrolach. PIP zyska dostęp do danych ZUS i KAS

Reforma PIP przewiduje konkretne zmiany w przepisach, które usprawnią działanie Inspekcji.

• Przekształcanie umów: PIP zyska uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych przekształcających niewłaściwie zawarte umowy cywilnoprawne w umowy o pracę. To kluczowy element walki z fikcyjnymi samozatrudnieniami i "umowami śmieciowymi".
• Wymiana danych: Inspekcja będzie mogła wymieniać dane z ZUS i Krajową Administracją Skarbową, co zwiększy efektywność kontroli i umożliwi szybsze wykrywanie nadużyć.
• Kontrole zdalne: PIP wprowadzi możliwość przeprowadzania kontroli zdalnych, co usprawni i przyspieszy procedury.
• Planowanie kontroli: Obowiązek przygotowywania rocznych i długoterminowych planów działania, opartych na analizie ryzyka, zapewni bardziej ukierunkowane i skuteczne inspekcje.
• Wyższe kary: Maksymalna wysokość kar nakładanych przez PIP w postępowaniu mandatowym wzrośnie przynajmniej dwukrotnie, co ma odstraszać nieuczciwych pracodawców.

Kodeks pracy i staż pracy. Ważna zmiana dla pracowników

W ramach rewizji KPO, zmiany obejmą także Kodeks pracy.

Do uprawnień wynikających z zatrudnienia na etacie będzie można zaliczyć staż pracy zdobyty na podstawie umów cywilnoprawnych. To zlikwiduje lukę prawną, która dotychczas krzywdziła wiele osób pracujących na tzw. "śmieciówkach".

Modernizacja PIP

Równolegle ze zmianami prawnymi, Państwowa Inspekcja Pracy przejdzie kompleksową modernizację.

• Wzrost budżetu: Budżet PIP na rok 2026 wzrośnie o 10 proc. w porównaniu do 2025 roku, co pozwoli na zatrudnienie nowych kadr i poprawę warunków pracy inspektorów.
• Grupa robocza ds. oceny ryzyka: Powstanie międzyinstytucjonalna grupa robocza z udziałem PIP, ZUS i KAS, która ma zwiększyć efektywność Inspekcji.
• Elektroniczna wymiana danych: Uruchomienie elektronicznego kanału wymiany danych między PIP, ZUS i KAS usprawni przepływ informacji.
• Audyt IT: Przeprowadzony zostanie audyt systemów bezpieczeństwa informatycznego w Inspekcji, aby zapewnić ich niezawodność.
• Nowe standardy kontroli: Przyjęcie zarządzenia Głównego Inspektora Pracy wprowadzi nowe metody zarządzania i standardy kontroli.

Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki uspokaja, że nowe uprawnienia będą wykorzystywane z rozsądkiem.

• Brak "fali kontroli": Stanecki zapewnia, że nie będzie masowych kontroli ani automatycznego zamieniania umów cywilnoprawnych na etaty.
• Zwalczanie skrajnych nieprawidłowości: Nowe przepisy mają dać inspektorom narzędzia do przeciwdziałania skrajnym nieprawidłowościom, gdzie umowy cywilnoprawne służą do zaniżania kosztów pracy, pozbawiania pracowników ubezpieczeń społecznych czy zmuszania ich do pracy w niebezpiecznych warunkach.
• To zmiana korzystna zarówno dla pracowników, jak i uczciwych pracodawców, którzy dotąd konkurowali z firmami omijającymi przepisy.