rozwiń ›

Dziedziczenie środków z OFE

Środki finansowe zgromadzone w Otwartym Funduszu Emerytalnym (OFE) stanowią integralną część tak zwanego drugiego filaru polskiego systemu emerytalnego, funkcjonującego równolegle z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). W przeciwieństwie do typowych świadczeń emerytalnych, które zazwyczaj nie podlegają dziedziczeniu, pieniądze w OFE traktowane są inaczej. Mimo że OFE mają charakter publiczny, zarządzają one prywatnymi oszczędnościami uczestników ubezpieczonych, co oznacza, że środki te mogą być przedmiotem dziedziczenia.

Reklama

Kto ma prawo do dziedziczenia środków z OFE po zmarłym?

Polskie przepisy prawne określają dwie główne ścieżki przekazania zgromadzonych w OFE pieniędzy po śmierci ich właściciela:

  • Osoby wskazane przez ubezpieczonego (Uposażeni): W momencie przystępowania do OFE, lub w dowolnym późniejszym czasie, każdy ubezpieczony ma możliwość imiennego wskazania jednej lub większej liczby osób, które w przypadku jego śmierci będą uprawnione do otrzymania zgromadzonych środków. Wskazana osoba nie musi być członkiem rodziny – może to być współmałżonek, dzieci, rodzeństwo, a nawet osoby niespokrewnione.
  • Spadkobiercy ustawowi lub testamentowi: W sytuacji, gdy zmarły ubezpieczony nie wskazał żadnych uposażonych w OFE, zgromadzone tam środki wchodzą w skład masy spadkowej i podlegają dziedziczeniu na zasadach ogólnych, określonych w przepisach prawa spadkowego (czyli w pierwszej kolejności dziedziczy małżonek i dzieci, następnie dalsi spadkobiercy ustawowi lub wskazani w testamencie).

Jakie konkretnie środki podlegają dziedziczeniu?

Należy odróżnić kilka rodzajów kont i środków w systemie emerytalnym:

  • Środki zgromadzone w OFE (II filar): Pieniądze, które fizycznie zostały przekazane i zainwestowane na indywidualnym rachunku w konkretnym funduszu emerytalnym, w całości podlegają dziedziczeniu.
  • Subkonto w ZUS: Jest to odrębna część indywidualnego konta ubezpieczonego w ZUS, na którą trafia część składek emerytalnych. Środki zgromadzone na subkoncie w ZUS również są dziedziczone, chociaż procedura ich wypłaty może nieco różnić się od procedury wypłaty z OFE.
  • Główne konto w ZUS (I filar): Na tym koncie księgowane są wyłącznie informacje o wysokości składek emerytalnych, które stanowią podstawę do wyliczenia przyszłej emerytury. Nie są to fizycznie gromadzone pieniądze o charakterze majątku osobistego. W związku z tym środki z głównego konta w ZUS (I filar) nie podlegają dziedziczeniu.

Procedura uzyskania pieniędzy z OFE po śmierci małżonka

Przed rozpoczęciem gromadzenia dokumentów i składania wniosków, kluczowe jest upewnienie się, czy zmarły małżonek w ogóle był członkiem OFE. Nie wszyscy ubezpieczeni automatycznie trafiali do OFE, a część osób mogła zrezygnować z członkostwa podczas jednej z reform systemu. Najprostszym sposobem weryfikacji jest skontaktowanie się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Można to zrobić osobiście w placówce ZUS, telefonicznie lub za pośrednictwem konta na Platformie Usług Elektronicznych (PUE ZUS). Jeśli potwierdzi się przynależność zmarłego do OFE, można przystąpić do dalszych kroków.

Warto podkreślić, że prawo do dziedziczenia środków z OFE nie ulega przedawnieniu.Wniosek o wypłatę można złożyć nawet po wielu latach od śmierci bliskiej osoby, pod warunkiem, że niezbędne dokumenty są dostępne, a sytuacja prawna (np. w zakresie podziału spadku) nie uległa zmianie w sposób uniemożliwiający uwzględnienie tych środków.

Gdzie należy złożyć wniosek o wypłatę?

Reklama

Miejsce złożenia wniosku zależy od wieku zmarłego ubezpieczonego w chwili jego śmierci:

  • Gdy zmarły nie osiągnął wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn): Wniosek należy skierować bezpośrednio do konkretnego Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego (PTE), które zarządzało OFE, którego członkiem był zmarły. PTE przekaże stosowne informacje do ZUS, który będzie odpowiedzialny za ewentualną wypłatę środków zgromadzonych na subkoncie w ZUS.
  • Gdy zmarły był już emerytem lub osiągnął wiek emerytalny: W tym przypadku wniosek o wypłatę środków (zarówno z OFE, jak i subkonta ZUS, jeśli były) składa się bezpośrednio w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Dziedziczenie z OFE po śmierci bliskiej osoby. Lista niezbędnych dokumentów

Mimo pewnych formalności, proces jest możliwy do przejścia przy skompletowaniu wymaganych dokumentów, do których zazwyczaj należą:

  • Skrócony odpis aktu zgonu zmarłego ubezpieczonego.
  • Skrócony odpis aktu małżeństwa (wymagany, jeśli wnioskodawcą jest pozostały przy życiu małżonek).
  • Dokument potwierdzający tożsamość osoby składającej wniosek.
  • Ewentualne dokumenty potwierdzające prawo do dziedziczenia środków, takie jak prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza (jeśli dziedziczenie odbywa się na zasadach ogólnych, a nie przez wskazanie uposażonych).

Warto skontaktować się z odpowiednim PTE lub ZUS, ponieważ niektóre fundusze mogą wymagać wypełnienia dodatkowych, specyficznych formularzy.

Kiedy można spodziewać się wypłaty środków z OFE?

Środki z OFE nie są wypłacane natychmiast po śmierci ubezpieczonego. Proces wymaga czasu. Wypłata z OFE następuje zazwyczaj najwcześniej po upływie jednego miesiąca od momentu złożenia kompletnego wniosku wraz z wszystkimi wymaganymi dokumentami.

ZUS ma ustawowo do trzech miesięcy na przetworzenie wniosku i dokonanie przelewu środków (dotyczy to również środków z subkonta ZUS). Co więcej, wypłaty ze strony OFE są realizowane w określonych, kwartalnych terminach – najczęściej pod koniec roboczych dni lutego, maja, sierpnia i listopada.

Czy odziedziczone środki z OFE podlegają opodatkowaniu?

Tak, wypłata środków z OFE podlega opodatkowaniu, co bywa zaskoczeniem dla wielu spadkobierców. Mimo prywatnego charakteru oszczędności, od wypłacanej kwoty pobierany jest zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19 proc. Zarówno ZUS, jak i Fundusz Emerytalny pełniący rolę płatnika, dokonają potrącenia podatku automatycznie, co oznacza, że na konto uprawnionego trafi kwota netto (po odjęciu podatku).