Podniesienie renty socjalnej przewiduje obywatelski projekt ustawy złożony jeszcze w trakcie poprzedniej kadencji parlamentu. Sejm obecnej kadencji wznowił nad nim prace. Dokument jest już po pierwszym czytaniu, które odbyło się pod koniec stycznia. W imieniu Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej projekt przedstawiła Iwona Hartwich, posłanka Koalicji Obywatelskiej. Przed jej wystąpieniem głos zabrał premier Donald Tusk.
Podniesienie renty socjalnej. Co zakłada projekt?
Obecnie renta socjalna jest równa kwocie najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Projekt obywatelski zakłada powiązanie jej z pensją minimalną. Renta socjalna ma wynieść 100 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku. To znacząca podwyżka, przy obecnych realiach wynosząca 170 proc.
Wynika to z tego, że najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy to aktualnie 1588,44 zł brutto (wzrośnie nieco po marcowej nowelizacji rent i emerytur). Z kolei wynagrodzenie minimalne od 1 stycznia br. wynosi 4242 zł brutto. Od 1 lipca ma wzrosnąć do 4300 zł.
Renta socjalna a świadczenie wspierające. Przepisy
Podwyżka renty socjalnej oznacza, że automatycznie powinny wzrosną stawki tzw. świadczenia wspierającego skierowanego do osób z niepełnosprawnościami po 18. r.ż. Jego wysokość uzależniona jest od tzw. poziomu potrzeby wsparcia ustalanego przez wojewódzkie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON). Każdy, kto chce otrzymać świadczenie, starania o jego uzyskanie powinien zacząć od złożenia wniosku o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia skierowanego do WZON w swoim regionie. Po otrzymaniu decyzji można złożyć wniosek do ZUS-u który jest odpowiedzialny za wypłacanie świadczeń.
Harmonogram przyznawania świadczeń zakłada, że w 2024 r. będą je otrzymywały tylko osoby, które otrzymają od 87 do 100 pkt. W kolejnych latach trafi ono także do potrzebujących z niższą liczbą punktów. Od tej reguły jest wyjątek. Osobom z niepełnosprawnościami na które ich opiekunowie co najmniej w dniu 1 stycznia 2024 r. lub później pobierali dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, wystarczy 70 pkt by otrzymać świadczenie wspierające już w tym roku.
Renta socjalna a świadczenie wspierające. Kwoty
Podniesienie renty socjalnej może oznaczać, że równolegle zostanie podwyższone świadczenie wspierające. Jego najniższa stawka to 40 proc. renty socjalnej (dla kwoty 1588,44 zł oznacza to 635 zł brutto). Powiązanie renty z minimalnym wynagrodzeniem za pracę mogłoby oznaczać wzrost do 1720 zł brutto (wyliczenia dla minimalnej pensji na poziomie 4300 zł brutto).
Maksymalna wysokość świadczenia wspierającego to z kolei 220 proc. renty socjalnej, czyli aktualnie 3495 zł brutto. Podniesienie renty mogłoby przyczynić się do wzrostu tej kwoty do poziomu 9460 zł (wyliczenie dla pensji minimalnej na poziomie 4300 zł brutto).
Świadczenie wspierające. Punkty i stawki procentowe
Świadczenie wspierające przysługuje miesięcznie w wysokości:
- 220 proc. renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 95 do 100 punktów;
- 180 proc. renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 90 do 94 punktów;
- 120 proc. renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 85 do 89 punktów;
- 80 proc. renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 80 do 84 punktów;
- 60 proc. renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 75 do 79 punktów;
- 40 proc. renty socjalnej – jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 74 punktów.
Świadczenie wspierające. Harmonogram wdrażania
Harmonogram wdrażania uprawnień do świadczenia wspierającego wygląda następująco:
- osoby, które otrzymają od 87 do 100 pkt mogą ubiegać się o świadczenie od 2024 r.,
- osoby, które mają od 78 do 86 pkt mogą ubiegać się o świadczenie od 2025 r.,
- osoby, które mają od 70 do 77 pkt mogą ubiegać się o świadczenie od 2026 r.
Jak już wspomnieliśmy, osobom z niepełnosprawnościami, na które ich opiekunowie co najmniej w dniu 1 stycznia 2024 r. lub później pobierali:
- dotychczasowe świadczenie pielęgnacyjne,
- specjalny zasiłek opiekuńczy,
- zasiłek dla opiekuna
- lub świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach,
wystarczy 70 pkt by otrzymać świadczenie wspierające już w tym roku.