"Program EQUAL koncentrujący się na poszukiwaniu innowacyjnych rozwiązań pozwolił w pewnym stopniu je wyrównać. Dużą rolę odegrały także inne fundusze i programy, w szczególności Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich wdrażany w latach 2004 – 2006. Ale wciąż jest jeszcze dużo do zrobienia" – przekonuje Anna Darska, szefowa przedstawicielstwa UNDP w Polsce.
Wyrównania szans potrzebują także osoby powyżej 45. roku życia, mające często ograniczony dostęp do nowych technologii czy niepełnosprawni. Wciąż istnieje przepaść między osobami z miast i ze wsi. Pochodzący ze wsi mają trudniejszy dostępu do edukacji, co skutkuje późniejszymi kłopotami w poszukiwaniu i znalezieniu pracy. Problemy z odnalezieniem się na rynku pracy mają także zakażeni wirusem HIV, chorujący na AIDS, osoby, które wyszły z nałogów, i byli więźniowie.
I to właśnie im pomóc ma Program EQUAL, a UNDP zaangażował się w 11 projektów realizowanych w ramach tego programu. Wdrażana przez UNDP koncepcja rozwoju społecznego zakłada poprawę jakości życia. Nie oznacza to tylko wzrostu gospodarczego, ale także prowadzenie edukacji o odpowiednim poziomie, zapewnienie wysokiej jakości opieki zdrowotne, a także równouprawnienie płci. Co roku publikujemy raporty, w których prezentujemy wskaźnik rozwoju społecznego na świecie określający jakość życia w danym kraju. Jeśli chodzi o nowe kraje Unii Europejskiej, Polska jest w środku tego rankingu (na 37. pozycji, wobec Słowenii na 27. i Rumunii na miejscu 60.). To pokazuje, jak wiele jeszcze zostało do zrobienia.
"EQUAL był pewnym impulsem do działania. Udział w projektach pozwolił na wypracowanie konkretnych rozwiązań i rekomendacji na przyszłość. UNDP, ale i przede wszystkim krajowi partnerzy mają już na koncie kilka sukcesów" – mówi Anna Darska. "Udało się nam wesprzeć struktury instytucji krajowych. Zobaczyliśmy, jak w praktyce można wdrażać projekty innowacyjne w ramach funduszy strukturalnych w Polsce, a także, co należy zmienić. Nasza wiedza i doświadczenie przydały się przy współtworzeniu dokumentów i programów związanych z nowym okresem programowania na lata 2007 – 2013. Mogliśmy tak zaproponować działania usprawniające, aby móc efektywniej korzystać z pieniędzy unijnych. Trudności, z którymi borykaliśmy się w trakcie realizowania programów w ramach EQUAL, pozwoliły dostrzec, czego należy unikać w następnych programach. Wraz z kilkudziesięcioma organizacjami pozarządowymi zbudowaliśmy struktury zarządzania projektami. Pokonaliśmy bariery administracyjne i usprawniliśmy procesy. Dzięki takim rozwiązaniom organizacje pozarządowe będą mogły jeszcze sprawniej wykorzystywać unijną pomoc" – dodaje.
I jak podkreśla – program podniósł także świadomość Polaków. "Poprzez projekt <Gender Index> wprowadziliśmy tematykę równości płci do sektora prywatnego. To olbrzymi sukces, bo jeśli sięgniemy pamięcią, jeszcze kilka lat temu temat ten właściwie nie istniał na forum publicznym. Zaczęliśmy też mówić o problemach na rynku pracy osób powyżej 45. roku życia. Wcześniej znikały wśród osób bezrobotnych. Nikt nie zwracał uwagi na specyficzne problemy, jakie mają. Uświadomiliśmy społeczeństwu, że trzeba takich ludzi dostrzec. Że to kapitał ludzki. Doświadczenie, którego nie wykorzystujemy" – przypomina Anna Darska.
Kolejnym osiągnięciem UNDP jest testowanie i tworzenie innowacyjnych rozwiązań wobec osób zakażonych HIV/AIDS, uzależnionych od nałogów i więźniów. Wraz z Fundacją Rozwoju Demokracji Lokalnej z Wrocławia w ramach projektu "Rodzic-pracownik" na 30 młodych rodzicach chcących utrzymać się na rynku pracy, jednocześnie zajmując się dziećmi, przetestowano model pracy elastycznej dla rodziców na urlopach wychowawczych. Okazało się, że takie rozwiązanie przynosi oczekiwane efekty. Z kolei w ramach projektu "Elastan" udało się stworzyć trzy pierwsze centra telepracy w Polsce, pozwalające na pracę poza siedzibą pracodawcy. Pomysł już jest sprawdzony, teraz czas na wdrażanie go w różnych gminach czy miastach. Zostały także opracowane rekomendacje dotyczące telepracy.
W ramach projektu "Gender Index" powstał również wskaźnik przestrzegania równości płci w miejscu pracy, co pozwala na wdrażanie polityki równości.
"Moim marzeniem jest jednak, aby wskaźnik ten wykorzystywać szerzej, np. w administracji państwowej czy samorządowej. W tym roku ogłosimy kolejny konkurs na firmy najbardziej przyjazne kobietom, w którym zastosujemy tenże wskaźnik przestrzegania równości płci. Chcemy popularyzować tę tematykę" – mówi Darska.
Wspólnie z Fundacją Synapsis UNDP zainicjowała działanie parlamentarnej grupy ds. autyzmu, a także międzyresortowego zespołu ds. autyzmu przy ministrze zdrowia. Udało się też stworzyć przedsiębiorstwo społeczne dla osób dorosłych z autyzmem pod Warszawą, nazwane Pracownią Rzeczy Różnych. Przedsiębiorstwo to wpisuje się w koncepcję ekonomii społecznej, której podstawy powstają w ramach kolejnego z projektów UNDP "W poszukiwaniu polskiego modelu ekonomii społecznej".
"Przed nami nowy okres programowania i nowe programy operacyjne, w tym <Kapitał ludzki>. Chcielibyśmy wypracowane do tej pory dobre rozwiązania upowszechnić i zacząć je wdrażać na szerszą skalę" – dodaje Darska.
