Subskrybuj nas na Youtube
Najwięcej bogatych rozlicza się w urzędach skarbowych w dużych miastach. Prym wiodą urzędy mazowieckie. To w tym regionie milionerów jest najwięcej, bo prawie 5,4 tys. Zamożna jest też Wielkopolska (prawie 2 tys. osób z ponad milionowym dochodem), zaraz za nią są Górny Śląsk i Małopolska – po ponad 1,9 tys.
Na tle grupy podatników płacących najwyższy 32-proc. PIT (czyli z rocznymi dochodami powyżej 85 528 zł) grono najbogatszych nie wydaje się liczne. W sumie do drugiego przedziału skali podatkowej łapie się ok. 660 tys. osób rocznie. Natomiast roczny dochód przekraczający milion złotych wpisało do swoich rocznych deklaracji PIT ponad 19,5 tys. podatników.
Istotne jest jednak to, że milionerów stale przybywa. Jeszcze w 2013 r. było ich 14,6 tys. Rok później już niemal 16,5 tys. W zeszłym roku do najbogatszych dołączyły kolejne 3 tys. osób. Najszybciej grupa milionerów zwiększyła się na Pomorzu – według danych gdańskiej izby skarbowej ich liczba wzrosła o 31 proc. Niewiele mniejszy, 30-proc. wzrost zanotowała izba krakowska. O 27 proc. przybyło bogatych w Lubuskiem – choć w tym regionie jest ich stosunkowo mało (310 w 2015 r.). Mało zasobne pod tym względem są też województwa świętokrzyskie (362 osoby z dochodem ponad 1 mln zł) i warmińsko-mazurskie (378 osób).
Według ekonomistów stałe powiększanie się tej grupy nie powinno dziwić – to pochodna wzrostu gospodarczego. A w ostatnich latach cały czas polska gospodarka była na plusie, nawet w czasie kryzysu finansowego lat 2008–2010. Poparciem dla tezy, że coraz więcej Polaków korzysta z dobrej koniunktury, jest choćby to, że dane z izb skarbowych to informacje o dochodach podlegających opodatkowaniu PIT – a więc nie jest to majątek odziedziczony, ale wypracowany. To dochód z pracy lub z działalności gospodarczej, ewentualnie z zysków z kapitałów pieniężnych czy najmu nieruchomości.
Więcej milionerów w gospodarce nie jest złą informacją z ekonomicznego punktu widzenia. Marta Petka-Zagajewska, ekonomistka Raiffeisen Polbanku, mówi, że powinien się z niej cieszyć choćby wicepremier Mateusz Morawiecki, bo to zwiększa szanse na powodzenie jego planu oparcia finansowania rozwoju kraju na krajowym kapitale.
– To przecież oznacza, że w gospodarce jest coraz więcej osób, które mogą akumulować kapitał i w przyszłości przeznaczyć go na inwestycje, tak by pieniądze pracowały. Może to wspierać rozwój bez uzależnienia od zewnętrznych źródeł finansowania. Rosnąca liczba osób zamożnych może być wstępem do budowy oszczędności krajowych. I to nie tylko rozumianych jako wzrost wartości depozytów w bankach – wywodzi Petka-Zagajewska.
Teoretycznie z informacji o rosnącej grupie najbogatszych powinien się cieszyć również minister finansów Paweł Szałamacha – to oznaczałoby wyższe wpływy z PIT. Jednak w tym przypadku nie jest to takie jednoznaczne. Dane o wzroście liczby milionerów idą w parze z informacjami o coraz większej liczbie osób, które swoje dochody z działalności gospodarczej rozliczają według 19-proc. liniowego podatku PIT. Po tę formę często sięgają ci, którzy uzyskują dochód na tyle wysoki, by rozliczając się według skali, płacić podatek 32-proc. Według informacji z izb w 2015 r. z liniowego PIT skorzystało ponad 495 tys. podatników – o niemal 20 tys. więcej niż rok wcześniej. Eksperci firmy doradczej KPMG oceniają, że mniej więcej jedna czwarta osób zamożnych w ten sposób rozlicza się z podatków od swoich dochodów. Ale ta jedna czwarta ma aż połowę dochodów całej grupy: w 2015 r. dochód rozliczany według stawki liniowej był wart (według KPMG) 72,5 mld zł. Ci, którzy rozliczali się według zwykłej skali podatkowej, zadeklarowali w sumie 71,4 mld zł. To oznacza, że najbardziej zamożni płacą relatywnie niski podatek.
KPMG definiuje zamożność dość szeroko – według firmy zamożnym jest ten, kto uzyskuje miesięczny dochód brutto powyżej 7,1 tys. zł. Eksperci KPMG oceniają, że osób zamożnych i bogatych według tej definicji w 2015 r. było w Polsce 969 tys. Ich obserwacje są zbieżne z trendem, jaki wyłania się z danych fiskusa: grono to stale się powiększa.
– Od 2008 r., odkąd zbieramy dane, nie zdarzyło się jeszcze, żeby liczebność tej grupy z roku na rok zmalała. Nawet w okresach spowolnienia gospodarczego liczba osób zamożnych rośnie, choć zdecydowanie wolniej niż w latach, w których tempo wzrostu gospodarczego jest wysokie – opowiada Tomasz Wiśniewski, partner w KPMG w Polsce. Dodaje, że w roku 2008 takich osób było tylko nieco ponad 540 tys. W ciągu siedmiu lat liczba ta wzrosła więc o 70 proc.
– Spodziewamy się niemal 1,2 mln zamożnych i bogatych w 2018 r., co oznacza, że w ciągu dekady liczba Polaków z takim statusem powinna się podwoić – dodaje Tomasz Wiśniewski. Jak zauważa, Polacy są i jeszcze przez wiele lat będą narodem na dorobku, dlatego też w niemal 60 proc. źródłem majątku jest dobrze płatna praca, a w 20 proc. są to inwestycje.
– Dopiero na kolejnych miejscach jako źródło majątku nasi respondenci podawali spadek czy bogatą rodzinę – mówi.
Dane o bieżących dochodach nie oddają jednak w pełni sytuacji majątkowej. Lepszą definicję bogactwa proponuje bank Credit Suisse w swoim raporcie Global Wealth Databook: według niego zaczyna się ono od 1 mln dol. w płynnych aktywach. To nie tylko bieżący dochód, ale również składniki majątku, które łatwo spieniężyć – np. akcje. W ostatniej edycji raportu bank podaje, że osób z majątkiem ponad 1 mln dol. mamy w Polsce ok. 43 tys. Dużo? Na całym świecie takich bogaczy w 2015 r. było prawie 34 mln. Niemal połowa – 15,7 mln – mieszka w USA. W Europie bogatych najwięcej jest w Wielkiej Brytanii (niemal 2,4 mln), stosunkowo dużo jest ich też we Francji (1,8 mln) i w Niemczech (1,5 mln). Polska ze swoimi 43 tys. jest raczej w końcówce stawki. Wyprzedzają nas nawet borykająca się z kryzysem gospodarczym Grecja (58 tys. osób z majątkiem ponad 1 mln dol.) czy Portugalia (51 tys.). Co więcej, z danych tych wynika, że liczba najbardziej majętnych w Polsce nieco się skurczyła, bo w 2014 r. Credit Suisse szacował ją na 50 tys. osób. Wtedy eksperci banku spodziewali się szybkiego wzrostu tej grupy, do 89 tys. w ciągu pięciu lat.
Według danych zebranych przez firmę doradczą KPMG średnia wartość majątku na osobę w Polsce w 2015 r. wyniosła 19,5 tys. dol. W porównaniu do 2000 r. wzrosła ona aż trzykrotnie. Ale w porównaniu do krajów zachodnioeuropejskich to wciąż niewiele. Średnia w Unii Europejskiej jest prawie siedmiokrotnie wyższa i wynosi 133,4 tys. dol.
– Majątek przeciętnego Polaka jest porównywalny do takich krajów jak Słowacja, Węgry czy Litwa, natomiast Czesi mają majątek o 70 proc. większy niż Polacy. Majątek najbiedniejszych krajów starej Unii – Portugalia, Grecja i Hiszpania – jest od 3 do 4 razy większy, a najbardziej zamożni mieszkańcy Europy, Norwegowie czy Szwedzi, mają majątki przeciętnie 12 razy większe niż Polacy – wylicza Tomasz Wiśniewski, partner w KPMG w Polsce.
Bardziej optymistycznie wyglądają dane Narodowego Banku Polskiego. Pod koniec 2015 r. opublikował pierwszy raport o zasobności Polaków, który uwzględnia nie tylko uzyskiwane przez nas dochody, ale również ogólną majętność – np. posiadane nieruchomości czy samochody. Według tych informacji przeciętny majątek netto polskiego gospodarstwa domowego, czyli przy uwzględnieniu zadłużenia to około 257 tys. zł. Lwia jego część to główne miejsce zamieszkania, którym jest dom lub mieszkanie posiadane na własność.