Spore zmiany w Karcie Nauczyciela od 1 września 2025 roku. Co z pensją, awansem i godzinami?

Czy szykuje się era prosperity dla pedagogów, czy może kolejna fala niepokoju w obliczu tak szerokich reform? Przygotuj się na naszą dogłębną analizę, która ujawni, co dokładnie czeka polską szkołę i jej filary – nauczycieli.

Przez lata Karta Nauczyciela była obiektem krytyki i dyskusji. Teraz, po miesiącach prac i konsultacji, Ministerstwo Edukacji przedstawia projekt, który ma odmienić oblicze zawodu. Od likwidacji znanych "godzin czarnkowych", przez nowe reguły wypłat i awansu, po potencjalne gigantyczne odprawy – każda z tych zmian ma swoje konsekwencje. Czy wreszcie nadszedł czas na realne podniesienie prestiżu i komfortu pracy nauczyciela, czy może nowe przepisy stworzą kolejne wyzwania?

Godziny dostępności. Koniec "czarnkowego" rygoru?

Jedną z najbardziej wyczekiwanych i szeroko komentowanych zmian w nowelizowanej Karcie Nauczyciela jest kwestia tzw. godzin dostępności, potocznie zwanych "godzinami czarnkowymi". Od 1 września 2025 roku planuje się likwidację obowiązku posiadania stałych, wyznaczonych godzin, w których nauczyciel musiał być dostępny dla uczniów i rodziców w szkole. To odpowiedź na postulaty środowiska, które często krytykowało sztywność tego rozwiązania.

Mimo to, obowiązek prowadzenia przez nauczycieli konsultacji dla uczniów i ich rodziców pozostanie. Kluczowa różnica polega na tym, że konsultacje te będą mogły być prowadzone w ramach innych zajęć i czynności statutowych szkoły. Ma to zapewnić większą elastyczność w organizacji czasu pracy nauczyciela, umożliwiając lepsze dopasowanie do indywidualnych potrzeb. Czy to realna ulga, czy tylko przesunięcie obowiązku w inny obszar rozliczeń, pokaże praktyka.

Wynagrodzenia nauczycieli. Zmiana terminu wypłat i perspektywy wzrostu

Kwestie finansowe zawsze budzą największe emocje. Projekt nowelizacji Karty Nauczyciela dotyka również kluczowych aspektów wynagrodzeń nauczycieli, w tym terminu ich wypłaty. Planuje się zmianę artykułu 39 ustęp 4 ustawy, co umożliwi wypłacanie wynagrodzeń "z dołu", czyli do 5. dnia następnego miesiąca. Dla wielu nauczycieli, przyzwyczajonych do wypłat "z góry", będzie to wymagało dostosowania osobistych budżetów.

Ponadto, choć nie ma jeszcze wiążących decyzji, trwają intensywne dyskusje dotyczące dalszych podwyżek wynagrodzeń. Wśród zapowiedzi pojawia się idea zwiększenia płacy minimalnej dla nauczycieli początkujących, a także powiązania wynagrodzeń nauczycielskich z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce. Mówi się również o możliwości wprowadzenia dodatkowych dodatków motywacyjnych. Te konkretne zmiany (poza podwyżkami już wprowadzonymi w 2025 r., które były efektem wcześniejszych decyzji) są w fazie projektu i ich ostateczny kształt będzie zależał od dalszych negocjacji i możliwości budżetowych państwa.

Awans zawodowy i ocena pracy. Szybsza ścieżka i nowe kryteria

System awansu zawodowego i oceny pracy nauczycieli od dawna potrzebował reformy. Nowelizacja Karty Nauczyciela ma to zmienić, wprowadzając modyfikacje, które mają skrócić ścieżkę kariery i urealnić kryteria oceny.

•Skrócenie okresu przygotowania do zawodu: Okres zatrudnienia dla początkujących nauczycieli ma zostać skrócony z dwóch lat szkolnych do jednego roku. To z pewnością ucieszy młodych adeptów zawodu, przyspieszając ich drogę do kolejnych stopni awansu.

•Przyspieszenie terminu oceny pracy: W przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy albo przeniesienia do innej szkoły, termin na dokonanie oceny pracy nauczyciela ma zostać wydłużony z 21 do 30 dni roboczych.

•Zmiany w zasadach awansu: Planuje się dalsze modyfikacje, takie jak skrócenie ogólnego okresu potrzebnego do uzyskania kolejnych stopni awansu, położenie większego nacisku na doskonalenie zawodowe oraz wprowadzenie nowych wymagań dla nauczycieli mianowanych i dyplomowanych, które będą odzwierciedlać dynamiczny rozwój szkolnictwa.

•Nowe zasady oceny pracy: Ocena ma być bardziej skoncentrowana na wynikach edukacyjnych uczniów i innowacyjnych metodach nauczania. Zamiast jednorazowej oceny w momencie awansu, ma być wprowadzona ocena okresowa, z możliwością odwołania się od niej do niezależnej komisji, co ma zapewnić większą obiektywność i sprawiedliwość.

Godziny ponadwymiarowe i doraźne zastępstwa. Więcej możliwości i mniej niejasności

Kwestie godzin ponadwymiarowych i doraźnych zastępstw to obszar, który często budził frustracje i niejasności w interpretacji. Nowelizacja Karty Nauczyciela ma przynieść tu upragnione doprecyzowania.

• Szersze możliwości przydzielania godzin ponadwymiarowych: Od 1 września 2025 r. wszystkim nauczycielom, również tym, którzy nie realizują pełnego pensum nauczania (np. specjaliści), będzie można przydzielać godziny ponadwymiarowe. Co więcej, zmieni się przepis dotyczący limitu godzin ponadwymiarowych, umożliwiając przydzielanie ich w wymiarze wyższym niż określony w art. 35 ust. 1, ale zawsze za zgodą nauczyciela. To może otworzyć drogę do dodatkowych zarobków dla chętnych, ale też rodzi pytania o potencjalne zwiększenie obciążeń.

• Wynagradzanie za niezrealizowane godziny ponadwymiarowe: Nowelizacja ma precyzyjniej określić zasady rozliczania i wynagradzania za godziny ponadwymiarowe i doraźne zastępstwa, w tym za te, które nie zostały zrealizowane z przyczyn niezależnych od nauczyciela (np. choroba ucznia na nauczaniu indywidualnym, wycieczka szkolna). To ważny krok w stronę stabilności finansowej nauczycieli i eliminacji niepewności co do zapłaty za pracę.

• Eliminacja zastępstw w czasie własnych zajęć: Ma zostać definitywnie wyeliminowana problematyczna praktyka przydzielania nauczycielom zastępstw za nieobecnych kolegów w czasie, gdy sami powinni realizować własne zajęcia. To usprawni organizację pracy szkoły i poprawi komfort nauczycieli.

Urlopy i świadczenia. Urlop na ratunek zdrowiu i gigantyczne odprawy emerytalne

Projekt nowelizacji Karty Nauczyciela przynosi również korzystne zmiany w zakresie urlopów i świadczeń, zwłaszcza tych związanych z końcem kariery zawodowej.

• Urlop dla poratowania zdrowia: Nauczyciele, którym do nabycia prawa do emerytury brakuje mniej niż rok, będą mieli możliwość skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia na leczenie uzdrowiskowe lub rehabilitację. To ważna ochrona zdrowia pedagogów tuż przed zakończeniem aktywności zawodowej.

• Odprawa emerytalna: To prawdziwy hit! Od 1 stycznia 2026 r. (co oznacza, że obejmie to również nauczycieli odchodzących na emeryturę w roku szkolnym 2025/2026) nauczyciele mają otrzymać odprawę emerytalno-rentową w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia (po 20 latach pracy). Dla tych z krótszym stażem (po 10/15 latach pracy) przewidziano odprawę w wysokości odpowiednio dwu- lub trzymiesięcznego wynagrodzenia.

•Ochrona przedemerytalna: Wprowadzenie jednolitych zasad ochrony przedemerytalnej dla wszystkich nauczycieli, niezależnie od podstawy zatrudnienia (umowa o pracę czy mianowanie). Zasady te mają być analogiczne do tych przewidzianych w Kodeksie pracy, co stanowi silne zabezpieczenie przed zwolnieniem w ostatnich latach przed emeryturą.

Inne ważne zmiany. Nowe przedmioty i specjaliści w szkołach

Nowelizacja Karty Nauczyciela to także modyfikacje w programie nauczania i organizacji pracy szkoły.

• Edukacja Zdrowotna zamiast WDŻ: Od 1 września 2025 r. przedmiot "Edukacja Zdrowotna" ma zastąpić "Wychowanie do Życia w Rodzinie" w szkołach. To odpowiedź na zmieniające się priorytety edukacyjne i społeczne.

•Doradcy zawodowi: Planowane jest stałe wprowadzenie doradców zawodowych do grona specjalistów zatrudnionych w szkołach. Mają oni wspierać uczniów w kluczowych decyzjach dotyczących dalszej ścieżki edukacyjnej i zawodowej.

• Pensum nauczycieli zawodowych: Nowelizacja ma ujednolicić pensum nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz praktycznej nauki zawodu, co ma uprościć rozliczenia i organizację pracy w szkołach zawodowych.

Czy Rząd słucha Sądu Najwyższego? Problem nadgodzin i dodatków w zawieszeniu

Mimo tak szeroko zakrojonych zmian, rządowy projekt nowelizacji Karty Nauczyciela zdaje się pomijać niektóre kluczowe rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego. Jak wskazują doniesienia medialne, kwestia wynagradzania za nadgodziny (która była przedmiotem ważnych orzeczeń SN) nie została w pełni uwzględniona w projekcie. Podobnie, istnieje ryzyko, że kwestie dodatków motywacyjnych i za wysługę lat dla nauczycieli zawieszonych w obowiązkach, nawet jeśli zostaną uniewinnieni (jak w uchwale SN z 18 marca 2025 r., III PZP 5/24), mogą nie znaleźć jednoznacznego odzwierciedlenia w nowej ustawie.

Przyszłość polskiej oświaty i statusu zawodu nauczyciela wisi na włosku, ale te nadchodzące zmiany dają nadzieję na lepsze jutro. Czas pokaże, czy staną się one prawdziwym motorem rozwoju, czy kolejnym etapem złożonej transformacji.