- Wysokość maksymalnej grzywny ma przede wszystkim spełniać cel prewencyjny. Powinna odstraszać podatników od podejmowania działań zagrożonych takimi karami - tłumaczy Jakub Warnieło, doradca podatkowy, szef zespołu postępowań podatkowych MDDP.
Dlatego uważa, że maksymalna wartość grzywny nie jest przesadnie wysoka. - W przypadku zorganizowanych grup przestępczych możemy przecież mówić o wielomilionowych uszczupleniach budżetu państwa - podkreśla ekspert.
Dodaje, że jak pokazuje praktyka, orzeczenie najwyższej kary z kodeksu karnego skarbowego to ewenement. Potwierdzają to inni eksperci (patrz: komentarz w ramce).
- Z drugiej strony żyjemy w czasach, gdy działania organów podatkowych są dość agresywne, przepisy niezrozumiałe, a postępowania karne skarbowe często wszczynane wobec osób, którym trudno zarzucić świadome nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych - przyznaje Jakub Warnieło.
Reklama
Rozumie więc, że podatnikom trudno pogodzić się z tym, że za ewentualne błędy w rozliczeniach podatkowych w najgorszym możliwym scenariuszu grozi im wielomilionowa grzywna. - W takim kontekście maksymalna kara faktycznie wydaje się bardzo wysoka i często budzi strach podatników - podkreśla nasz rozmówca.
Prezes UOKiK: W tym roku nałożyliśmy kary pieniężne w wysokości 57 mln zł
Prezes UOKiK: W tym roku nałożyliśmy kary pieniężne w wysokości 57 mln zł

Zobacz również

Nowe kwoty

Wysokość grzywien przewidzianych w kodeksie karnym skarbowym zmienia się co roku, bo są one uzależnione od minimalnego wynagrodzenia. Przypomnijmy więc, że w pierwszej połowie 2023 r. będzie ono wynosić 3490 zł, a w drugiej połowie 3600 zł. W tym roku płaca minimalna to 3010 zł.
Skutkiem jej podwyżki jest nie tylko wzrost kar przewidzianych w kodeksie karnym skarbowym, lecz także zwiększenie limitu, który kwalifikuje czyny do kategorii wykroczeń skarbowych. Z wykroczeniem skarbowym mamy bowiem do czynienia, gdy kwota niezapłaconego podatku nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W pierwszej połowie przyszłego roku limit ten wyniesie 17 450 zł, a w drugiej 18 000 zł. Powyżej tej kwoty mamy do czynienia z przestępstwem skarbowym.
Wykroczenie skarbowe podlega grzywnie wymierzanej w granicach od 1/10 do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia. W związku z tym w pierwszej połowie 2023 r. grzywna za wykroczenie skarbowe nakładana przez urzędników skarbówki wyniesie od 349 zł do 69 800 zł, a w drugiej od 360 zł do 72 000 zł.
Czyn kwalifikowany jako przestępstwo skarbowe jest zazwyczaj karany grzywną, ale bywa też orzekana kara ograniczenia, a nawet pozbawienia wolności. Grzywna jest ustalana w stawkach dziennych - najniższa to 10, a najwyższa 720. Stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 minimalnego wynagrodzenia ani przekraczać 400-krotności tej części.
W pierwszej połowie 2023 r. najniższa stawka dzienna będzie wynosić 116,33 zł, a najwyższa 46 532 zł. W drugiej połowie roku będzie to od 120 zł do 48 000 zł. Tym samym maksymalna grzywna za przestępstwo skarbowe w pierwszej połowie przyszłego roku wyniesie 33 503 040 zł, a w drugiej 34 560 000 zł.
- W przypadkach nadzwyczajnie obostrzonych kara będzie mogła przekroczyć 50 mln zł, a to już kwota astronomiczna, jeśli weźmie się pod uwagę to, że mowa tu o indywidualnej odpowiedzialności sprawcy - podkreśla Piotr Kołodziejczyk, adwokat, senior manager w EY. Przypomina, że w takich sytuacjach kodeks karny skarbowy pozwala nakładać karę do 1080 stawek dziennych.
Zestawienie grzywien - zarówno tych za wykroczenia, jak i tych za przestępstwa skarbowe - przedstawia tabela.

Szeroki zakres

- Maksymalna kara grzywny (do 720 stawek dziennych) pojawia się w kodeksie karnym skarbowym wielokrotnie. To prawdopodobnie najpopularniejsza sankcja w tych przepisach - mówi Piotr Kołodziejczyk.
Wyjaśnia, że ustawodawca zdecydował się na zastosowanie jej w odniesieniu do najpoważniejszych przestępstw, w których może zostać orzeczona łącznie z karą pozbawienia wolności. Dotyczy ona:
  • uchylania się od opodatkowania (art. 54 par. 1 k.k.s.),
  • oszustwa podatkowego (art. 56 par. 1 k.k.s),
  • przestępstw celnych (np. art. 85 par. 1, art. 86 par. 1, art. 87 par. 1 k.k.s).
Ekspert przypomina, że maksymalna kara grzywny jest też przewidziana za naruszenia - istotnych z perspektywy polityki podatkowej - wymogów związanych z:
  • przygotowywaniem dokumentacji cen transferowych (art. 56c par. 1 k.k.),
  • składaniem informacji o cenach transferowych (art. 80e par. 1 k.k.s),
  • składaniem oświadczeń związanych z podatkiem u źródła (art. 56d par. 1 k.k.s),
  • raportowaniem schematów podatkowych (art. 80f par 1 k.k.s).
Przykłady można jednak mnożyć.

Niekoniecznie najwyższe

- Nie oznacza to jednak, że każdy przedsiębiorca, który np. nie złożył na czas informacji o pojazdach (art. 56a par. 1 k.k.s), automatycznie zapłaci 33 mln zł grzywny - tłumaczy Piotr Kołodziejczyk. Wyjaśnia, że przepisy określają widełki kary przewidzianej w danym przypadku - a te mogą często być bardzo szerokie (patrz: tabela).
- Ostateczny wymiar kary zależy wyłącznie od uznania sądu, a ma na niego wpływ wiele czynników, w tym okoliczności danej sprawy, postawa sprawcy i obrana przez niego linia obrony - tłumaczy ekspert.
Dodaje, że patrząc z tej perspektywy, wynika z tego, że zadaniem tak szerokiego spektrum kar - poza oczywiście „zmotywowaniem” podatnika do działania zgodnie z prawem - jest właśnie oddanie kwestii karania w ręce sądu, którego funkcją jest zbadanie wszystkich okoliczności mających znaczenie w danej sprawie.
Jakub Warnieło zastanawia się, czy organy są w stanie wyegzekwować grzywny zasądzone w najwyższych wysokościach. - Zorganizowane grupy przestępcze często posługują się słupami, nieświadomymi swojej roli w całym przestępczym procederze - przypomina. Dodaje, że w takich sytuacjach możliwość wyegzekwowania najwyższych wartości grzywny wydaje się po prostu niemożliwa.
Do 1 stycznia 2023 r. Od 1 lipca 2023 r.
Kary za wykroczenia skarbowe
Kwota uszczuplenia kwalifikowana jako wykroczenie do 17 450 zł do 18 000 zł
Grzywna: od 349 zł do 69 800 zł od 360 zł do 72 000 zł
wymierzona przez urząd skarbowy mandatem do 17 450 zł do 18 000 zł
wymierzona wyrokiem nakazowym do 34 900 zł do 36 000 zł
wymierzona wyrokiem przez sąd do 69 800 zł do 72 000 zł
Kary za przestępstwa skarbowe
Kwota uszczuplenia kwalifikowana jako przestępstwo skarbowe od 17 450 zł od 18 000 zł
Stawka dzienna od 116,33 zł do 46 532 zł od 120 zł do 48 000 zł
Grzywna: od 1163,30 zł do 33 503 040 zł od 1200 zł do 34 560 000 zł
wymierzona wyrokiem nakazowym do 9 306 400 zł do 9 600 000 zł
wymierzona przez sąd wyrokiem do 33 503 040 zł do 34 560 000 zł
wymierzona przez sąd wyrokiem - nadzwyczajnie obostrzona do 50 254 560 zł do 51 840 000 zł

Grzywny mają wyrównać straty budżetu

Damian Kłosowiczprawnik w kancelarii Staniek & Partners / Materiały prasowe
Wysokość maksymalnej grzywny za przestępstwo skarbowe może szokować, ale w praktyce milionowe kary nie zdarzają się zbyt często. Wszystko przez to, że sąd ma bardzo dużą elastyczność, jeśli chodzi owymiar kary grzywny. Składają się na nią dwa elementy: liczba jednostek grzywny (stawek dziennych) oraz wartość danej jednostki, która może wynosić od ponad 100 zł do ponad 40 000 zł. Wkonsekwencji milionowe kary to rzadkość, choć spora część przestępstw karnych skarbowych przewiduje maksymalny wymiar grzywny (do 720 stawek dziennych). Gdybyśmy wzięli kilkanaście losowych wyroków, okazałoby się, że przeciętnie orzekane są kary rzędu dziesiątek lub setek tysięcy złotych. Prawo karne skarbowe musi jednakże przewidywać kary rzędu dziesiątek milionów zprostego powodu. Jego istota tego sprowadza się do tego, aby w pierwszej kolejności wyrównać stratę wbudżecie spowodowaną przestępstwem skarbowym -i to właśnie temu służy kara grzywny, która wk.k.s dominuje -w przeciwieństwie do kary pozbawienia wolności, która jest domeną „zwykłego” prawa karnego.