Czy depresja to choroba zawodowa? Jakie odszkodowanie należy się przy chorobie zawodowej?

Czy depresja to choroba zawodowa? Jakie odszkodowanie należy się przy chorobie zawodowej?

Zgodnie z prawem pracy, choroba zawodowa to konkretna dolegliwość zdrowotna, która jest uwzględniona w specjalnym wykazie. Aby mogła zostać uznana za chorobę zawodową, musi istnieć związek między jej wystąpieniem a szkodliwymi czynnikami obecnymi w miejscu pracy lub charakterem wykonywanej pracy.

Do takich czynników zaliczają się między innymi substancje chemiczne, pyły, promieniowanie, a także nadmierne obciążenie fizyczne lub psychiczne, czy też kontakt z wirusami i bakteriami. Co ważne, diagnoza choroby zawodowej jest możliwa nie tylko w trakcie trwania stosunku pracy, ale również po jego ustaniu, pod warunkiem że objawy pojawią się w okresie określonym przez odpowiednie przepisy.

Wykaz chorób zawodowych

W roku 2025 polski wykaz chorób zawodowych, ustalony przez Radę Ministrów, obejmuje szeroki zakres dolegliwości zdrowotnych, które są konsekwencją wykonywanej pracy. Te choroby są efektem ekspozycji na niebezpieczne czynniki występujące w środowisku pracy, takie jak substancje chemiczne, czynniki biologiczne, fizyczne, a także wynikają ze specyficznego sposobu wykonywania obowiązków.

Warto podkreślić, że w spisie chorób zawodowych określono również tak zwane okresy latencji, w których dana choroba może zostać uznana za zawodową, nawet jeśli objawy pojawią się już po zakończeniu pracy w narażających warunkach. Wśród często spotykanych chorób zawodowych znajdują się m.in. różne rodzaje pylic płuc, choroby zakaźne i pasożytnicze, schorzenia skóry, zatrucia wywołane chemikaliami, choroby układu oddechowego, dolegliwości spowodowane promieniowaniem, nowotwory zawodowe, choroby układu ruchu oraz zaburzenia neurologiczne.

Niektóre choroby zawodowe, takie jak nagłe zatrucia chemiczne czy reakcje alergiczne, ujawniają się w krótkim czasie po kontakcie z czynnikiem szkodliwym. Inne schorzenia, na przykład nowotwory lub długotrwałe skutki narażenia na promieniowanie, mogą zostać uznane za choroby zawodowe nawet wiele lat po ustaniu ekspozycji. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy powinni znać aktualny spis chorób zawodowych. Ta wiedza jest istotna dla ochrony zdrowia pracowników i umożliwia im dochodzenie swoich praw do świadczeń w przypadku wystąpienia choroby związanej z pracą. Szczegółowy wykaz znajduje się w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1367), który jest dostępny do pobrania.

Jak wygląda procedura zgłaszania i stwierdzania choroby zawodowej w Polsce?

Procedura zgłoszenia i stwierdzenia choroby zawodowej w Polsce składa się z trzech etapów.W pierwszym etapie, podejrzenie choroby może zgłosić pracownik (lub były pracownik), jego lekarz prowadzący lub pracodawca do powiatowego inspektora sanitarnego i okręgowego inspektora pracy. Pracownicy zatrudnieni zgłaszają to przez lekarza medycyny pracy. W drugim etapie, lekarz, na podstawie badań i dokumentacji, diagnozuje chorobę zawodową lub jej brak. W trzecim etapie, państwowy inspektor sanitarny, opierając się na orzeczeniu lekarskim, wydaje decyzję administracyjną w tej sprawie. Jeśli decyzja jest negatywna, pracownik ma 14 dni na odwołanie, a w przypadku dalszego odrzucenia roszczenia, może złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Co należy się pracownikowi w przypadku stwierdzenia choroby zawodowej?

Pracownik, u którego zdiagnozowano chorobę zawodową, ma prawo do świadczeń określonych w ustawie z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Do kluczowych należą:

• Pełnopłatne zwolnienie lekarskie (zasiłek chorobowy w wysokości 100 proc. wynagrodzenia).
• Świadczenie rehabilitacyjne, gdy po wyczerpaniu zasiłku chorobowego potrzebna jest dalsza rehabilitacja.
• Zasiłek wyrównawczy dla osób, które z powodu choroby zawodowej muszą pracować na mniej dochodowym stanowisku.
• Jednorazowe odszkodowanie za każdy procent trwałego uszczerbku na zdrowiu (aktualnie 1431 zł za każdy procent).
• Renta z powodu niezdolności do pracy.
• Renta szkoleniowa, jeśli konieczna jest zmiana zawodu.
• Dodatek pielęgnacyjny.
• Refundacja kosztów leczenia stomatologicznego, szczepień ochronnych oraz zakupu przedmiotów ortopedycznych.

W przypadku śmierci pracownika, jego rodzina może otrzymać jednorazowe odszkodowanie oraz rentę rodzinną. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu choroby zawodowej to wypłata pieniędzy od ZUS dla osób, które zachorowały w wyniku wykonywanej pracy i przez to ich zdrowie pogorszyło się na stałe lub na dłuższy czas.

Ile wynosi odszkodowanie w przypadku stwierdzenia choroby zawodowej?

Wysokość odszkodowania zależy od tego, jak bardzo pogorszyło się zdrowie:

• Podstawowa kwota: Za każdy procent pogorszenia zdrowia (uszczerbku) wypłacana jest określona suma pieniędzy. Według stanu prawnego od 1 kwietnia 2025 roku kwota wzrosła do 1636 zł za każdy procent uszczerbku
• Całkowita niezdolność do pracy i opieki: Osoby, które stały się całkowicie niezdolne do pracy i wymagają stałej opieki, otrzymują jednorazowo 25 044 zł, niezależnie od procentowego uszczerbku.
• Pogorszenie stanu zdrowia rencisty: Jeśli stan zdrowia osoby pobierającej rentę z powodu choroby zawodowej się pogorszy, również może otrzymać jednorazowe odszkodowanie w wysokości 25 044 zł.
• Śmierć pracownika: W razie śmierci pracownika, który chorował zawodowo, odszkodowanie przysługuje jego rodzinie. Małżonek lub dziecko otrzymują 128 799 zł. Jeśli jest więcej niż jedno dziecko, na każde kolejne dziecko przysługuje dodatkowo 25 044 zł. Jeśli uprawnieni są inni członkowie rodziny (oprócz małżonka lub dzieci), każdy z nich otrzymuje 25 044 zł. Tylko inni członkowie rodziny: Jeśli do odszkodowania uprawnieni są tylko inni członkowie rodziny (bez małżonka i dzieci), otrzymują 64 399 zł, a na drugiego i każdego następnego przysługuje dodatkowo 25 044 zł.

Dodatkowe odszkodowanie od pracodawcy w przypadku stwierdzenia choroby zawodowej

Pracownik, który zachorował zawodowo, może domagać się dodatkowego odszkodowania od swojego pracodawcy. Aby to zrobić, musi jednak udowodnić, że pracodawca nie zapewnił mu bezpiecznych i odpowiednich warunków pracy, co przyczyniło się do powstania choroby. Trzeba pamiętać, że na złożenie takiego roszczenia jest 3 lata od momentu, kiedy pracownik dowiedział się o swojej chorobie zawodowej. Po tym czasie roszczenie się przedawnia i nie będzie można go dochodzić.

Praca w tych branżach zwiększa ryzyko rozwoju chorób zawodowych

Praca w określonych sektorach niesie za sobą podwyższone ryzyko rozwoju chorób zawodowych. Najbardziej narażone branże to między innymi: przemysł górniczy i hutniczy, gdzie ekspozycja na pyły i substancje chemiczne może skutkować pylicą płuc i przewlekłym zapaleniem oskrzeli; służba zdrowia, gdzie pracownicy często stykają się z chorobami zakaźnymi, jak wirusowe zapalenie wątroby czy gruźlica; rolnictwo i leśnictwo, gdzie istnieje ryzyko boreliozy, alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych oraz urazów związanych z maszynami; przemysł chemiczny i budowlany, gdzie kontakt z toksycznymi substancjami zwiększa prawdopodobieństwo nowotworów i zatruć. Warto również pamiętać, że nawet praca biurowa i związana z technologią, choć pozornie bezpieczna, może prowadzić do schorzeń układu ruchu, takich jak zespół cieśni nadgarstka czy przewlekły ból kręgosłupa.

Czy depresja to choroba zawodowa?

Nie, depresja nie jest uznawana za chorobę zawodową w Polsce, mimo że może być spowodowana przez warunki pracy. Pracownik nie ma więc prawa do odszkodowania.