Od kiedy zakaz pieców na węgiel, gaz, olej i ekogroszek? Także w Polsce

Zgodnie z informacją Komisji Europejskiej, budynki w Unii Europejskiej są odpowiedzialne za 40 proc. całkowitego zużycia energii oraz 36 proc. emisji gazów cieplarnianych. 15 grudnia 2021 roku Komisja Europejska przedstawiła wniosek legislacyjny dotyczący rewizji dyrektywy dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków, w ramach pakietu "Fit for 55". W nowej europejskiej legislacji klimatycznej, uchwalonej w lipcu 2021 roku, zawarto zobowiązania na lata 2030 i 2050 w wiążącym prawie europejskim.

Harmonogram zmian wprowadzania dyrektywy EPBD w Polsce

Proponowana modyfikacja dyrektywy dotyczącej charakterystyki energetycznej budynków została zaprojektowana w celu znacznego zredukowania emisji gazów cieplarnianych (GHG) oraz ograniczenia zużycia energii w sektorze budowlanym Unii Europejskiej do 2030 roku, przy jednoczesnym dążeniu do osiągnięcia neutralności klimatycznej tego sektora do 2050 roku.

Dodatkowo plan zakłada modernizację większej liczby budynków o najniższych parametrach energetycznych oraz usprawnienie wymiany informacji dotyczącej efektywności energetycznej.

• W 2025 roku ma nastąpić zakończenie dotacji dla instalacji grzewczych, pieców i kotłów na paliwa stałe takie jak węgiel, ekogroszek, olej napędowy, gaz.
• W 2027 roku ma zostać wprowadzony podatek ETS2 na paliwa kopalne spalane w gospodarstwach domowych. Spowoduje to, że węgiel, ekogroszek czy gaz ziemny będą drożały. Zostaną one objęte nowym podatkiem, który spowoduje, że ceny za koszty ogrzewania domów wzrosną nawet od 1200 zł wzwyż rocznie więcej.
• W 2028 roku wszystkie nowe obiekty publiczne w UE nie będą mogły emitować CO2. Oznacza to, że w celu ich ogrzania nie będzie można na miejscu (w budynku) stosować kotłów na paliwa stałe oraz gaz.
• Do 2030 roku wszystkie nowo budowane budynki, także mieszkalne, czyli domy, będą musiały być zeroemisyjne. Dyrektywa przewiduje wyjątki np. dla budynków rolniczych, kultu religijnego i zabytków.
• Od 2040 roku mają być całkowicie wycofane z użytku kotły i piece na paliwa kopalne, czyli na węgiel, ekogroszek, gaz i olej opałowy.
• Do 2050 roku zaś wszystkie budynki w Polsce będą musiały być zeroemisyjne - bez wyjątku. W tym także budynki rolnicze i gospodarcze.

Cele redukcji emisji w budownictwie w Polsce

Od 2030 roku wszystkie nowo wznoszone budynki powinny być zeroemisyjne. Natomiast obiekty zajmowane lub posiadane przez instytucje publiczne powinny osiągnąć ten cel już od 2028 roku. Państwa członkowskie będą miały możliwość uwzględniania potencjału globalnego ocieplenia na każdym etapie cyklu życia budynku, obejmującego produkcję i utylizację materiałów budowlanych.

Do 2030 roku państwa członkowskie będą zobligowane do wyremontowania 16 proc. najmniej wydajnych energetycznie budynków niemieszkalnych, a do roku 2033 - 26% obiektów o najniższych wynikach, zgodnie z minimalnymi normami dotyczącymi charakterystyki energetycznej.

Jeśli chodzi o budynki mieszkalne, państwa członkowskie będą zobowiązane wprowadzić środki mające na celu obniżenie średniego zużycia energii pierwotnej o minimum 16% do 2030 roku oraz co najmniej 20–22 proc. do 2035 roku.

W przypadku technicznej i ekonomicznej możliwości, kraje członkowskie będą stopniowo zobowiązane do instalowania systemów fotowoltaicznych w budynkach użyteczności publicznej oraz niemieszkalnych, dostosowując skalę instalacji do rozmiaru obiektu. Ponadto wszystkie nowo powstające budynki mieszkalne powinny być wyposażone w instalacje fotowoltaiczne do 2030 roku.

Wycofywanie kotłów na paliwa kopalne już od 2025 roku

Państwa członkowskie będą musiały podjąć środki mające na celu eliminację emisji dwutlenku węgla w systemach grzewczych oraz stopniowe wycofywanie stosowania paliw kopalnych w zakresie ogrzewania i chłodzenia, dążąc do całkowitego wyeliminowania kotłów na paliwa kopalne, takich jak ekogroszek, węgiel, olej i gaz ziemny, do 2040 roku.

Dodatkowo, państwa członkowskie będą zobowiązane zaniechać finansowego wsparcia dla niezależnych kotłów na paliwa kopalne już od 2025 roku. Nadal jednak będą istnieć zachęty finansowe dla hybrydowych systemów grzewczych, takich jak rozwiązania łączące tradycyjny kocioł z instalacją fotowoltaiczną lub pompą ciepła.

Nowy podatek ETS2 od 2027 roku

Od 2027 roku w Polsce wprowadzony zostanie podatek ETS2 na paliwa kopalne wykorzystywane do ogrzewania domów. To spowoduje podniesienie kosztów węgla, ekogroszku oraz gazu ziemnego, ponieważ to właśnie te paliwa zostaną objęte nowym podatkiem. W rezultacie, ceny ogrzewania domów mogą wzrosnąć nawet do 1200 zł rocznie lub więcej, w zależności od poziomu emisji dwutlenku węgla w danym gospodarstwie domowym.

Czy budynki rolnicze będą objęte nową dyrektywą EPBD?

Zgodnie z nowymi przepisami, kraje członkowskie będą miały możliwość wyłączenia budynków rolniczych i obiektów dziedzictwa kulturowego. Warto jednak wspomnieć, że kraje UE mogą podjąć decyzję o wyłączeniu także budynków chronionych ze względu na ich szczególne wartości architektoniczne lub historyczne, budynków tymczasowych oraz kościołów i miejsc kultu.

Wsparcie dla Polski na wdrażanie dyrektywy EPBD oraz na instalacje paneli fotowoltaicznych

Zostanie wprowadzone finansowanie przez państwa członkowskie, w tym środki wsparcia i inne instrumenty z unijnych dotacji, aby wspierać inwestycje w renowacje energetyczne w sektorze budowlanych. W odniesieniu do budynków wspólnotowych może zostać zniesiony wymóg jednomyślności.

Dla realizacji dyrektywy dotyczącej efektywności energetycznej budynków (EPBD) oraz dekarbonizacji sektora budowlanego, Unia Europejska wprowadzi środki finansowe w postaci dotacji, kredytów preferencyjnych na poprawę efektywności energetycznej oraz kredytów hipotecznych na modernizację budynków. Dodatkowo planuje się wprowadzenie zachęt podatkowych, funduszy gwarancyjnych oraz norm dotyczących portfela hipotecznego.

Warto dodać, że państwa członkowskie, w tym Polska, zobowiązane są do zapewnienia i promowania instalacji odnawialnych źródeł energii (OZE), w tym paneli fotowoltaicznych, w celu osiągnięcia zeroemisyjności w sektorze budownictwa:

• Do 31 grudnia 2026 roku – na wszystkich nowo wznoszonych budynkach publicznych i niemieszkalnych o powierzchni użytkowej przekraczającej 250 m2;
• Do 31 grudnia 2027 roku – na wszystkich istniejących budynkach publicznych i niemieszkalnych, poddawanych znaczącym lub gruntownym renowacjom, o powierzchni przekraczającej 400 m2;
• Do 31 grudnia 2029 roku – na wszystkich nowo wznoszonych budynkach mieszkalnych.