Dlaczego sąsiad płaci niższą ratę?

Raty kredytów we frankach byłyby nawet o kilkaset złotych niższe, gdyby banki na bieżąco aktualizowały stawki bazowe, w oparciu o które naliczane jest oprocentowanie. Tymczasem w najkorzystniejszym wariancie (w okresie spadku stóp procentowych) robią to raz na miesiąc, w większości przypadków raz na kwartał, ale są również banki, które aktualizują stawki raz na pół roku, a nawet raz na rok.

To nie koniec komplikacji. Jedne banki zmieniają bowiem stawki w miesiącach czy kwartałach kalendarzowych, a inne liczą czas od momentu uruchomienia kredytu czy podpisania umowy kredytowej. A to powoduje, że kredytobiorcy, którzy zaciągnęli kredyty o podobnych parametrach (kwota, okres kredytowania, waluta, marża), mogą płacić raty zupełnie innej wysokości.

Najwięcej banków aktualizuje stawki bazowe raz na trzy miesiące. Tak robią m.in. Millennium, Kredyt Bank czy Polbank. Jednak są banki, które aktualizacji dokonują co miesiąc, np. mBank i Multibank, ale również takie, które robią to raz do roku. Ostatni przypadek dotyczy BGŻ, w którym opcja aktualizacji oprocentowania raz na 12 miesięcy jest do wyboru (klient może też wybrać aktualizację raz na sześć miesięcy). Z półroczną aktualizacją stawki bazowej można z kolei spotkać się np. w Santander Consumer Banku i BZ WBK. Jednocześnie warto podkreślić, że bank może uzależnić dokonanie aktualizacji od skali zmiany oprocentowania rynkowego. Przykładowo w mBanku i Multibanku aktualizacja jest dokonywana tylko w sytuacji, gdy oprocentowanie rynkowe zmieni się przynajmniej o 0,1 pkt proc.

Kolejny czynnik utrudniający kredytobiorcy zrozumienie, dlaczego płaci inną ratę niż sąsiad, który kupił podobne mieszkanie i wziął kredyt na zbliżonych warunkach, jest sposób wyliczania stawki bazowej. W większości banków jest to poziom stopy rynkowej (np. WIBOR 3-miesięczny czy roczny) na określony dzień. Może się jednak zdarzyć, że stopa rynkowa stanowi tylko podstawę do obliczenia, z zastosowaniem określonego algorytmu, stopy bazowej. Tak jest np. w GE Money banku, gdzie stawka bazowa jest średnią arytmetyczną stawki rynkowej z danego okresu.

Gdy stopy procentowe spadają, im częściej aktualizowana jest stawka bazowa (oprocentowanie kredytu jest sumą stawki bazowej będącej pochodną stopy rynkowej, np. WIBOR czy LIBOR oraz marży), tym niższa jest rata kredytowa. W sytuacji gwałtownego spadku wartości naszej waluty spadek raty spowodowany obniżką oprocentowania może w dużym stopniu skompensować jej wzrost wywołany różnicami kursowymi.

Aby zobrazować ten mechanizm, przyjmijmy, że klient zaciągnął kredyt na początku sierpnia 2008 r. i rozpatrzymy trzy warianty - aktualizacja oprocentowania raz na miesiąc, raz na kwartał i raz na pół roku - w każdym przypadku licząc od momentu uruchomienia kredytu. W pierwszym wariancie rata kredytu (400 tys., zł na 30 lat we frankach) wynosi według stanu na 17 lutego br. 2620 zł, w drugim wariancie jest to 3173 zł, a w trzecim - 3469 zł. Różnica między pierwszym i trzecim wariantem wynosi więc ponad 550 zł.

Warto pamiętać jednak, że efekt zawyżonej raty kredytów ze stosunkowo rzadką aktualizacją oprocentowania dotyczy okresu spadku stóp procentowych. W momencie gdy stopy procentowe zaczną rosnąć, im rzadziej bank będzie aktualizował oprocentowanie, tym dłużej kredytobiorca będzie spłacał niższą ratę.

Częstotliwość aktualizacji oprocentowania w wybranych bankach

Dla kredytów w CHF (indeks LIBOR)

1 miesiąc: mBank, Multibank

3 miesiące: BZ WBK, Deutsche Bank, Kredyt Bank, Bank Nordea, PKO Bank Polski, Polbank EFG

6 miesięcy: Santander Consumer Bank, DnB NORD, BGŻ

1 rok: BGŻ

Własny indeks: GE Money

Dla kredytów w PLN (Indeks WIBOR)

1 miesiąc: mBank, Multibank

3 miesiące: BZ WBK, Deutsche Bank, Fortis Bank, Kredyt Bank, Lukas Bank, Millennium, Nordea Bank, Pekao SA, PKO Bank Polski, Polbank EFG, Raiffeisen Bank

6 miesięcy: BGŻ, BPH, DnB, ING Bank Śląski, Santander Consumer Bank

1 rok: BGŻ

Własny indeks: Dom Bank, GE Money

Dla kredytów w EUR (Indeks LIBOR EUR/EURIBOR)

1 miesiąc: mBank, Multibank

3 miesiące: BZ WBK, Deutsche Bank, Kredyt Bank, Nordea Bank, PKO BP

6 miesięcy: BGŻ, DnB NORD, Santander Consumer Bank

1 rok: BGŻ

Własny indeks: Dom Bank, GE Money