Wiosną 2020 roku Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła pandemię koronawirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19. Tym samym rządy wielu państw podjęły bezprecedensowe dotąd decyzje w zakresie społecznej izolacji. Nowy koronawirus okrzyknięto dżumą XXI wieku, natomiast pandemia zaczęła wzbudzać niepokój wśród ludności na całym świecie. Od tego czasu naukowcy podjęli szereg badań nad psychospołecznymi skutkami pandemii. Dotychczasowe raporty wskazały objawy zespołu stresu pourazowego, depresji, lęku i bezsenności wśród pracowników służby zdrowia, pacjentów, a także w populacji ogólnej. Naukowcy niewiele uwagi poświęcili jednak osobom w żałobie, którzy stracili bliską osobę chorą na COVID-19.
Odsetek żałoby powikłanej
Żałoba jest uznawana za naturalną odpowiedź na stratę. Szacuje się jednak, że 2-10 proc. żałobników cierpi z powodu powikłań w procesie żałoby (tzw. żałoby powikłanej) i nie będzie w stanie powrócić do normalnego funkcjonowania psychospołecznego. Według badań polskich naukowców odsetek osób z żałobą powikłaną w przypadku pandemii nowego koronawirusa jest zdecydowanie większy i może wynosi do 30 proc. osób, które straciły bliską osobę chorą na COVID-19.
Źródła żałoby powikłanej
Badacze wskazują, że osoby chore na COVID-19 najczęściej umierają w szpitalu, a bliscy nie mają okazji pożegnać się przed śmiercią lub żegnają się przez telefon, co sprzyja żałobie powikłanej. Naukowy zauważają także, że wystąpienie objawów związanych z żałobą jeszcze przed śmiercią bliskiej osoby, ograniczone wsparcie społeczne (żałoba w samotności), poczucie winy oraz brak przygotowania na śmierć bliskiej osoby (nagła strata) są głównymi czynnikami powodującymi występowanie żałoby powikłanej.
Konsekwencje żałoby powikłanej
Według naukowców żałoba powikłana ma poważne konsekwencje dla zachowania (np. nadmierne pobudzenie, wycofanie i zmęczenie), psychologiczne (np. samotność, depresja i skłonności samobójcze), a także zdrowia fizycznego (np. zwiększone ryzyko zawałów serca, chorób i śmiertelności). Badacze opracowali także polską skalę do przesiewowej oceny występowania żałoby powikłanej przez klinicystów.
Wstępny raport został przygotowany przez polski zespół badawczy: Sebastiana Skalskiego z Instytutu Psychologii PAN, dra Karola Konaszewskiego z Uniwersytetu w Białymstoku, dra n. med. Pawła Dobrakowskiego z Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu, ks. prof. Janusza Surzykiewicza z Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt oraz Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Wyniki badań dostępne są czasopiśmie naukowym "Current Psychology". Raport stanowi część międzynarodowego projektu badawczego "Pandemic Grief Project" kierowanego przez prof. Shermana Lee z Christopher Newport University w USA.