Nowa rzeczywistość wymusiła na przedsiębiorcach różnorakie zmiany wynikające przede wszystkim z szybko następujących przekształceń w otoczeniu i nowych reguł gry na konkurencyjnym rynku. Dosłownie restrukturyzacja oznacza „rekonstrukcję struktury”, a więc np. zmiany dotyczące struktury organizacyjnej, techniki i technologi wytwarzania, systemów zarządzania, ekonomiki, strategii działań oraz potencjału ludzkiego. Nie mogą to być zmiany przypadkowe, lecz systemowe. Powinny dotyczyć przebudowy, modernizacji, usprawnienia czy unowocześnienia poszczególnych lub wszystkich zasobów i obszarów działalności przedsiębiorstwa.
Restrukturyzacja może być naprawcza i rozwojowa. Pierwsza polega na szybkim przywróceniu równowagi finansowej firmie w krótkim czasie przez usprawnienie procesów pracy i zarządzania, obniżkę kosztów działania, wzrost jakości wyrobów, doskonalenie kompetencji wszystkich zatrudnionych, likwidację lub ograniczenie nierentownych działalności, sprzedaż lub dzierżawę nieefektywnych składników majątku, zwalnianie pracowników. Natomiast rozwojowa polega na wprowadzaniu innowacji w zakresie technologii, ekonomiki i marketingu i obejmuje między innymi wprowadzanie nowych rozwiązań w zakresie techniki i technologii, skupianie się na nowych kontaktach handlowych, wchodzenie na nowe rynki zbytu, rozpoczynanie nowych działalności, stosowanie nowych metod i technik organizacyjnych.
Od sprawności zarządczej właściciela i pozostałej kadry kierowniczej przedsiębiorstwa zależy rezultat zmiany, a w konsekwencji pozycja rynkowa. Zatem zarządzający i kierownicy powinni posiadać pewien potencjał kompetencyjny, potencjał zapewniający sprawne i skuteczne działanie. A że rynek najlepiej weryfikuje zapotrzebowanie na konkretne produkty, dlatego głównym zadaniem każdego przedsiębiorstwa jest ciągłe przystosowywanie się do wymagań rynkowych. Te przedsiębiorstwa, które z jakichś powodów nie potrafią dostosować się do ciągle zmieniającej się rzeczywistości, nie osiągają sukcesów. Rolą zarządzających przedsiębiorstwem jest też wyjaśnianie potrzeb zmian pracownikom oraz motywowanie ich do współuczestniczenia w tym trudnym dla firmy procesie. Do niedawna przewagę konkurencyjną przedsiębiorstwo uzyskiwało m.in. dzięki pozycji monopolisty, szybszemu otrzymaniu koncesji, lepszej i szybszej dostępności zasobów materialnych i finansowych czy przez obniżkę cen oferowanych produktów czy usług.
Teraz, przy szybko zmieniających się warunkach rynkowych, to już nie wystarczy. Obecnie przedsiębiorca powinien konkurować zasobami, których inni nie mają, na przykład wiedzą zatrudnionych u siebie pracowników. Z diagnoz przeprowadzonych w przedsiębiorstwach, które wzięły udział w programie Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL udało nam się zidentyfikować niedomagania utrudniające wprowadzanie zmian.
CO UTRUDNIA WPROWADZANIE ZMIAN W FIRMIE – WYNIKI BADANIA
Uwarunkowania i bariery restrukturyzacji mikro i małych przedsiębiorstw:
Finanse:
● notoryczne braki środków obrotowych
● zadłużenie finansowe
● brak płynności finansowej
● nieumiejętność opracowywania budżetów podejmowanych działań gospodarczych
● brak kontroli finansowej prowadzonych działalności
● brak umiejętności szacowania ryzyka prowadzonych przedsięwzięć gospodarczych
● wypłacanie z zysku wynagrodzeń pracownikom zatrudnionym bez umowy o pracę Produkcja, logistyka:
● nadmierne rozdrobnienie asortymentu produkcji
● często dostarczanie produktów tylko do wybranego odbiorcy
● nieadekwatne do popytu zdolności produkcyjne
● efekt doświadczenia w opozycji do efektu skali
● brak szybkiego i sprawnego przepływu informacji
Technika, technologia:
● brak stosowania najnowszych technologii wytwarzania produktów
● mało energooszczędny park maszynowy
● dekapitalizacja parku maszynowego
● zła organizacja pracy
● przewaga intuicji nad pragmatyka zarządzania marketing:
●brak rozeznania w relacjach popyt – podaż
● brak umiejętności badań rynku (oczekiwań klientów)
● brak wizji i misji
● nieefektywne działania strategiczne – nieumiejętność identyfikowania strategii normatywnej potencjał ludzki:
● niskie kompetencje zarządcze właścicieli
● niskie kompetencje zawodowe większości zatrudnionych pracowników
● „zatrucie” pracowników (styl roszczeniowy, niskie morale, niska dyscyplina pracy)
● niskie nastawienie pracowników na ustawiczne doskonalenie zawodowe
● zazwyczaj brak finansowego wsparcia, ze strony właściciela i zachęcania do podnoszenia kompetencji wśród pracowników
