Subskrybuj nas na Youtube
To najczarniejszy scenariusz, który przewiduje nowa ustawa o odpowiedzialności spółek i innych podmiotów zbiorowych. Projekt trafił właśnie do konsultacji. Główne założenie jest takie, że firmy mają ponosić dotkliwe konsekwencje zarówno za świadome nadużycia członków zarządu, jak i zaniedbania w nadzorze nad biznesem skutkujące np. śmiertelnymi wypadkami przy pracy, skażeniem środowiska czy wypuszczeniem na rynek wadliwych szczepionek.
Eksperci nie mają wątpliwości, że obowiązujące przepisy pod tym względem nie działają. Nawet gdy chodzi o karanie firm wydmuszek.
– Dzisiaj bardzo trudno jest pociągnąć do odpowiedzialności wspólników spółki stworzonej przez nich do popełnienia przestępstwa. Często sprawa kończy się na wymierzeniu członkom fasadowego zarządu kar w zawieszeniu bądź grzywny. Nowa ustawa wprowadza narzędzia, które pozwolą urealnić walkę z przestępczością spółek – podkreśla adwokat Zbigniew Krüger.
![Od ponad pół wieku budujemy kapitalizm kolesiów [WYWIAD]](%3D%3D)
Nowe przepisy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych znacząco rozszerzą możliwości wyciągania surowych konsekwencji wobec firm, w których dochodzi do popełnienia przestępstwa. Dotyczy to zwłaszcza spółek krzaków stworzonych specjalnie na potrzeby bezprawnych procederów, np. służących ukrywaniu pieniędzy z nielegalnego obrotu paliwem oraz wprowadzania ich do legalnego obiegu. Jeśli wartość korzyści majątkowej osiągniętej przez taki podmiot przekroczy 1 mln zł, wówczas sąd na wniosek prokuratora, a w trakcie procesu – także z urzędu, będzie miał zielone światło, aby orzec konfiskatę jego składników lub praw majątkowych (w całości lub części). Chyba że wspólnicy czy inne osoby uprawnione do występowania w imieniu spółki wykażą, że ich firma była prawidłowo zorganizowana i nadzorowana. Innymi słowy, nie mieli żadnego wpływu na to, że doszło do przestępstwa. Orzeczenie przepadku przez sąd nie będzie jednak obligatoryjne. A przede wszystkim do konfiskaty nie dojdzie w sytuacji, kiedy byłaby ona nieproporcjonalnie dolegliwa dla udziałowców.
– Weźmy przykładowo spółkę akcyjną, która została zawiązana wyłącznie w celu produkcji sfałszowanych leków. Cały jej majątek to maszyny i odczynniki, którymi obrót jest koncesjonowany. A akcjonariusze takiej spółki to w rzeczywistości słupy bez kapitału i historii biznesowej – tłumaczy DGP wiceminister sprawiedliwości Marcin Warchoł.
Mimo to eksperci przestrzegają przed ryzykiem pośredniej nacjonalizacji prywatnego majątku.
– Obawiam się, że wskazany przepis może stać się wytrychem do karania akcjonariuszy czy udziałowców w sytuacji, kiedy zawinił zarząd, a także wywierania presji na podmioty gospodarcze. Zwłaszcza w przypadkach, gdy jakiś biznes jest niewygodny dla władzy, bo np. stanowi konkurencję dla państwowych championów czy działa w takiej branży, jak medialna – mówi mec. Krüger.
Ryzyko nacjonalizacji
Nagroda za współpracę
Nowością, która pojawi się w ustawie, będzie możliwość zgłoszenia chęci współpracy z organami ścigania, dobrowolnego poddania się odpowiedzialności przez spółkę w sytuacji, kiedy jej zaniedbania czy błędy są ewidentne. Warunkiem łagodniejszego potraktowania przez sąd będzie przede wszystkim zapłata równowartości wyrządzonej szkody oraz przekazanie śledczym informacji ważnych dla ukarania menedżerów winnych przestępstwa. Podobne rozwiązanie istnieje już w kodeksie karnym skarbowym i się sprawdza. Z punktu widzenia podmiotu zbiorowego, który wie, że musi ponieść konsekwencje popełnienia przestępstwa przez byłych członków zarządu, daje to możliwość uniknięcia 30-milionowej kary - wyjaśnia mec. Krüger.