Projekt ustawy: Orzeczenia o niepełnosprawności stracą ważność 31 marca 2025 r. Także karty parkingowe. Zmiany w świadczeniu wspierającym

30 września 2024 r. straci ważność około 400 000 orzeczeń o niepełnosprawności. Rząd wydłuża termin ważności do maksymalnie 31 marca 2025 r. Co mają zrobić osoby niepełnosprawne zagrożone utratą ważności orzeczenia? Wykorzystać poniższe zasady wprowadzone przez nowe przepisy.

Zasada 1) Zachowują ważność dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności do czasu, gdy nowe orzeczenie stanie się ostateczne.

Zasada 2) Wniosek o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności musi jednak być złożony w okresie ważności dotychczasowego.

Zasada 3) Obecne orzeczenie będzie ważne nie dłużej niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tą ważność. Dla orzeczeń z datą 30 września jest to 31 maja 2025 r. (data ta dotyczy także kart parkingowych.

Przepisy wprowadzają też korzystne zmiany dla osób starających się o świadczenie wspierające - rząd przedłuży ważność decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia wydanych osobom posiadającym orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Poniżej przedstawiamy projekt ustawy i uzasadnienie do niej.

Z uzasadnienia projektu ustawy:

1) W związku ze spodziewanym masowym składaniem wniosków, przez osoby niepełnosprawne, które w dniu 30 września 2024 r., utracą status osoby niepełnosprawnej, projektowana regulacja powinna niwelować zatory, jakie mogą pojawić się w związku ze skumulowaniem wniosków o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności m. in. osób składających je w ostatnim możliwym terminie.

2) Projekt ustawy wydłuża również termin na wcześniejsze złożenie wniosku o wydanie orzeczenia w związku upływem terminu jego ważności z dotychczasowych 30 dni na 2 miesiące, a w przypadku osób poniżej 16 roku życia, które będą ubiegały się o wydanie orzeczenia o stopniu na 3 miesiące (art. 6ba ustawy o rehabilitacji). Dzięki temu wprowadza się dłuższy termin na odpowiednie zweryfikowanie wniosku osoby niepełnosprawnej przez zespoły orzecznicze co umożliwi płynne rozpatrywanie wniosków i eliminację zatorów w postępowaniach orzeczniczych – co jest szczególnie istotne w związku z przewidywaną kumulacją wniosków we wrześniu 2024 r., w okresie w którym kończy się ważność wielu orzeczeń.

3) Zgodnie z art. 3 projektu ustawy, w związku z regulacją umożliwiającą zachowanie statusu osoby niepełnosprawnej maksymalnie do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej ważność orzeczenia o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności wprowadza się przepis, który wydłuża ważność kart parkingowych do dnia 31 marca 2025 r. (przez 6 miesięcy licząc od dnia upływu ważności orzeczeń, czyli od 31 marca 2025 r.).

4) Ponadto należy wprowadzić regulacje, które przedłużą ważność decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia wydanych osobom posiadającym orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Jest to szczególnie istotne dla osób, których ważność orzeczeń upływa po dniu 30 września 2024 r. Osoby posiadające wskazany w ustawie z dnia 7 lipca 2024 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. poz. 1429, z późn. zm.) poziom potrzeby wsparcia, otrzymują świadczenie wspierające (świadczenie zostało wprowadzone w 2024 r.). Brak regulacji o wydłużeniu ważności decyzji ustalających poziom potrzeby wsparcia skutkować będzie utratą przez te osoby świadczenia wspierającego. Osoba niepełnosprawna będzie musiała na nowo rozpocząć procedurę ustalania poziomu wsparcia i ubiegania się o świadczenie wspierające, co będzie szczególnie uciążliwe dla osób które niedawno otrzymały decyzje ustalającą poziom potrzeby wsparcia oraz świadczenie wspierające, a których ważność orzeczenia o stopniu niepełnosprawności kończy się w dniu 30 września 2024 r.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Art. 1. W ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 44 i 858) wprowadza się następujące zmiany:

1) po art. 6b dodaje się art. 6ba i art. 6bb w brzmieniu:

„Art. 6ba.1. Osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony może wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w art. 6b ust. 1, o wydanie orzeczenia o ponowne ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności, nie wcześniej niż 2 miesiące przed upływem ważności posiadanego orzeczenia.

2. Osoba posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności może wystąpić z wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności nie wcześniej niż 3 miesiące przed upływem terminu ważności orzeczenia o niepełnosprawności.

3. W przypadku zmiany stanu zdrowia osoba niepełnosprawna posiadająca orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności może w okresie ważności orzeczenia wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w art. 6b ust. 1, o ponowne wydanie orzeczenia uwzględniającego zmianę stanu zdrowia.

Art. 6bb. 1. Jeżeli wniosek o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności został złożony w okresie ważności odpowiednio orzeczenia ustalającego niepełnosprawność albo stopień niepełnosprawności to zachowuje ono ważność do czasu gdy nowe orzeczenie stanie się ostateczne, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.

2. Orzeczenia o niepełnosprawności, o których mowa w ust. 1, zachowują ważność nie dłużej niż do czasu ukończenia przez osobę 16 roku życia.

3. Po otrzymaniu wniosku, o którym mowa w ust. 1, przewodniczący powiatowego zespołu wydaje niezwłocznie zaświadczenie potwierdzające złożenie tego wniosku oraz określające maksymalny termin ważności dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności, o którym mowa w ust. 1.”;

2) w art. 6b⁵po ust. 3 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:

„3a. Jeżeli wniosek o wydanie nowej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia został złożony w okresie ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia to zachowuje ona ważność do czasu gdy nowa decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stanie się ostateczna nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.”.

Art. 2. Do spraw wszczętych a niezakończonych dotyczących postępowań o ustalenie niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności stosuje się przepisy ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Art. 3. Karty parkingowe, o których mowa w art. 8 ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1047, z późn. zm.[1])), których termin ważności upływa do dnia 30 września 2024 r. zachowują ważność do dnia 31 marca 2025 r.

Art. 4. Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.

Pełna treść uzasadnienia - przydatne informacje dla osób niepełnosprawnych

Projekt zmiany ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 44 i 858), dalej jako „ustawa o rehabilitacji”, ma na celu wprowadzenie regulacji niwelujących negatywne skutki upływu, z dniem 30 września 2024 r., terminów ważności orzeczeń wydłużonych ustawą z dnia 19 grudnia 2023 r. o szczególnych rozwiązaniach służących zachowaniu ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności (Dz. U. poz. 2768).

Zgodnie z ustawą o szczególnych rozwiązaniach służących zachowaniu ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności oraz orzeczeń o stopniu niepełnosprawności - orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony, na podstawie ustawy o rehabilitacji, które zachowało ważność na podstawie art. 23 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 852 i 1429) w brzmieniu dotychczasowym, albo którego okres ważności upłynął po dniu 5 sierpnia 2023 r. i przed dniem 30 września 2024 r., zachowuje ważność do dnia 30 września 2024 r., jednak nie dłużej niż do dnia, w którym nowe orzeczenie o niepełnosprawności albo nowe orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, stanie się ostateczne. Szacowana liczba osób, których orzeczenia wygasają z upływem 30 września 2024 r. to ok. 399 599 osób (szacunek oparty na danych Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności).

W związku ze zbliżającym się terminem upływu ważności wymienionych orzeczeń koniecznym jest przygotowanie regulacji pozwalających na wprowadzenie przepisów umożliwiających zachowanie statusu osób niepełnosprawnych przez okres oczekiwania na wydanie nowego orzeczenia, a tym samym na zabezpieczenie tych osób przed nagłą utratą otrzymywanych świadczeń i uprawnień przysługujących na podstawie dotychczasowego orzeczenia.

W związku ze spodziewanym masowym składaniem wniosków, przez osoby niepełnosprawne, które w dniu 30 września 2024 r., utracą status osoby niepełnosprawnej, projektowana regulacja powinna niwelować zatory, jakie mogą pojawić się w związku ze skumulowaniem wniosków o wydanie kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności m. in. osób składających je w ostatnim możliwym terminie.

Projekt ustawy wprowadza przepisy, które umożliwiają zachowanie ważności dotychczasowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności do czasu, gdy nowe orzeczenie stanie się ostateczne, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tą ważność - pod warunkiem złożenia przez osobę niepełnosprawną wniosku o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności w okresie ważności odpowiednio orzeczenia ustalającego niepełnosprawność albo stopień niepełnosprawności (art. 6bb ustawy o rehabilitacji).Jest to szczególnie istotne dla osób niepełnosprawnych, które utraciłby ważność orzeczeń o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności z upływem 30 września 2024 r. Brak tego przepisu skutkowałby utratą świadczeń i ulg przez znaczną część osób niepełnosprawnych. Rozwiąże to problem z zachowaniem ciągłości w statusie osoby niepełnosprawnej i umożliwi korzystanie z systemu ulg i świadczeń wypływających z posiadanego dotychczas orzeczenia. Rozwiązanie będzie korzystne również dla zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności, które będą mogły zaplanować organizację pracy składów orzekających, w spodziewanym okresie napływu większej liczby wniosków o wydanie orzeczeń.

Analogiczne rozwiązanie zaproponowano w przypadku złożenia nowego wniosku o wydanie kolejnej decyzji o poziomie potrzeby wsparcia (art. 6b⁵ ust. 3a ustawy o rehabilitacji). Jeżeli wniosek o wydanie nowej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia zostanie złożony w okresie ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia to zachowuje ona ważność do czasu gdy nowa decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stanie się ostateczna nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tę ważność.

Projekt ustawy wydłuża również termin na wcześniejsze złożenie wniosku o wydanie orzeczenia w związku upływem terminu jego ważności z dotychczasowych 30 dni na 2 miesiące, a w przypadku osób poniżej 16 roku życia, które będą ubiegały się o wydanie orzeczenia o stopniu na 3 miesiące (art. 6ba ustawy o rehabilitacji). Dzięki temu wprowadza się dłuższy termin na odpowiednie zweryfikowanie wniosku osoby niepełnosprawnej przez zespoły orzecznicze co umożliwi płynne rozpatrywanie wniosków i eliminację zatorów w postępowaniach orzeczniczych – co jest szczególnie istotne w związku z przewidywaną kumulacją wniosków we wrześniu 2024 r., w okresie w którym kończy się ważność wielu orzeczeń.

Projekt ustawy wprowadza przepis przejściowy określający, że do spraw wszczętych a niezakończonych dotyczących postępowań o ustalenie niepełnosprawności albo stopnia niepełnosprawności stosuje się przepisy ustawy o rehabilitacji w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Przepis ten obejmuje postępowania rozpoczęte przed dniem wejścia w życie projektu ustawy. Umożliwi to zachowanie statusu osoby niepełnosprawnej (zgodnie z nowymi zasadami) przez osoby, które przed wejściem w życie projektu ustawy rozpoczęły procedurę orzeczniczą (art. 2 projektu ustawy).

Zgodnie z art. 3 projektu ustawy, w związku z regulacją umożliwiającą zachowanie statusu osoby niepełnosprawnej maksymalnie do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej ważność orzeczenia o niepełnosprawności albo stopniu niepełnosprawności wprowadza się przepis, który wydłuża ważność kart parkingowych do dnia 31 marca 2025 r. (przez 6 miesięcy licząc od dnia upływu ważności orzeczeń, czyli od 31 marca 2025 r.).

Zgodnie z art. 4 projektu ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Termin wejścia w życie ustawy realizuje ważny interes państwa oraz osób niepełnosprawnych w zakresie usprawnienia postępowań prowadzonych przez zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności, w tym zachowania ciągłości statusu osoby niepełnosprawnej (do czasu gdy nowe orzeczenie stanie się ostateczne, nie dłużej jednak niż do ostatniego dnia szóstego miesiąca następującego po dacie określającej tą ważność), pod warunkiem złożenia wniosku o wydanie orzeczenia. Zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Przepisy ustawy są korzystne dla osób niepełnosprawnych, zapewnią im ciągłość w korzystaniu z systemu ulg i świadczeń wypływających z posiadanego orzeczenia.

Projektowana regulacja może mieć pozytywny wpływ na działalność mikroprzedsiębiorców, małych, średnich i dużych przedsiębiorstw, ponieważ zapewni zachowanie ciągłości statusu osoby niepełnosprawnej, jako pracownika, co może mieć wpływ na zachowanie ciągłości otrzymywanej pomocy skierowanej do pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawnej lub same osoby niepełnosprawne prowadzące działalność gospodarczą.

Stosownie do postanowień art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z 2017 r. poz. 248) oraz § 52 uchwały nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M.P. z 2022 r. poz. 348) projekt ustawy zostanie udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji, w serwisie Rządowy Proces Legislacyjny oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

W opinii projektodawców projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej i nie podlega obowiązkowi przedstawienia właściwym instytucjom Unii Europejskiej, w tym Europejskiemu Bankowi Centralnemu, w celu uzyskania opinii, dokonania powiadomienia, konsultacji albo uzgodnienia.

Projekt ustawy nie podlega procedurze notyfikacji aktów prawnych określonej w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. poz. 2039, z późn. zm.).

Projektowana regulacja nie stwarza zagrożeń korupcyjnych.