Mimo że lista ulg i odliczeń, z których mogą korzystać podatnicy PIT, kurczy się z każdym rokiem coraz bardziej, w obowiązujących obecnie przepisach nadal jest kilka ulg, które są powszechnie dostępne i z których warto korzystać, po to by obniżyć płacony podatek.

Składki na ubezpieczenia społeczne

Podatnik, który w roku podatkowym opłacał składki ubezpieczeniowe, może uwzględnić je w rocznym PIT. Dochód pomniejszą składki:
zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących,
Reklama
potrącone w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika.
Odliczeniu od dochodu podlegają również składki zapłacone w roku podatkowym ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia społecznego obowiązującymi w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Konfederacji Szwajcarskiej.
Wysokość wydatków na składki ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Warto więc zbierać takie dokumenty. Będą nimi np. informacje z ZUS o wysokości zapłaconych składek czy dokumenty potwierdzające zapłatę składek za granicą.
W przypadku składek zagranicznych odliczenie nie dotyczy:
składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska;
składek odliczonych w innym niż Polska państwie UE lub w innym państwie należącym do EOG, lub w Konfederacji Szwajcarskiej od dochodu (przychodu) albo podatku osiągniętego w tym państwie, albo od podatku na podstawie art. 27b ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT.
Odliczenie stosuje się pod warunkiem istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym podatnik opłacał składki na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne.

Nienależnie pobrane świadczenia

Jeżeli podatnik zwraca kwoty, które wcześniej traktowane były jak jego dochód podatkowy, może je odliczyć w rocznym zeznaniu podatkowym od dochodu tego roku, w którym zwrotu takiego dokonał.
Jednym z odliczeń od dochodu jest zwrot nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększały dochód podlegający opodatkowaniu (w kwotach uwzględniających podatek), jeżeli nie zostały one potrącone przez płatnika. Odliczenie to wykazuje się w załączniku PIT/O, a następnie jedną kwotą stanowiącą sumę wszystkich odliczeń od dochodu podlegającego opodatkowaniu PIT, przenosi do właściwego zeznania podatkowego. Podstawę do takiego odliczenia daje przepis art. 26 ust. 1 pkt 5 ustawy o PIT.
Dokonując takiego odliczenia, należy zwrócić uwagę na istotną okoliczność – można go dokonać tylko wówczas, gdy nie zrobił tego płatnik.
Jest to o tyle istotne, że zgodnie z dyspozycją art. 34 ust. 10 ustawy o PIT, jeżeli podatnik dokonał zwrotu nienależnie pobranych emerytur i rent lub zasiłków z ubezpieczenia społecznego, rent strukturalnych, rent socjalnych, świadczeń przedemerytalnych, zasiłków przedemerytalnych, otrzymanych bezpośrednio z tego organu, a obowiązek poboru zaliczek przez ten organ trwa, to organ rentowy odejmuje od dochodu kwoty zwrotów dokonanych w roku podatkowym przy ustalaniu wysokości zaliczek oraz w rocznym obliczeniu dochodu, zamieszczając na tym rozliczeniu odpowiednie informacje. Co więcej, jeżeli podatnik otrzymał bezpośrednio od tego organu zwrot uprzednio zapłaconej i odliczonej składki na ubezpieczenie zdrowotne, a obowiązek poboru zaliczek przez ten organ trwa, to organ rentowy w rocznym obliczeniu podatku sporządzanym za rok, w którym dokonał zwrotu składki, dolicza do podatku kwotę tej składki.
Informacja o zwróconych i odliczonych w związku z tym kwotach zawarta jest w poz. 37 formularza PIT-40A/PIT-11A. Natomiast zwrot uprzednio zapłaconej i odliczonej składki organ wykazuje w poz. 39 tego formularza.
Podobne zasady z mocy art. 41b ustawy o PIT dotyczą także innych niż organ rentowy płatników. Przepis ten przewiduje, że w przypadku gdy podatnik dokonał zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, które uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, przy ustalaniu wysokości podatku (zaliczek) płatnicy, o których mowa w art. 31, 33, 35 i 41 ustawy o PIT, odejmują od dochodu kwotę dokonanych zwrotów, łącznie z pobranym podatkiem (zaliczką). Wymienionymi w tym przepisie płatnikami są: zakłady pracy (osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które muszą obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki od osób, które uzyskują przychody na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez zakłady pracy); rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, które dokonują wypłaty emerytur i rent z zagranicy; jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe, zakłady pracy oraz inne jednostki organizacyjne wypłacające stypendia; organy zatrudnienia; biura terenowe Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych; areszty śledcze oraz zakłady karne; spółdzielnie; oddziały Wojskowej Agencji Mieszkaniowej; centrum integracji społecznej; osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej dokonujące wypłat m.in. z tytułu wynagrodzeń za umowy-zlecenia i umowy o dzieło.
Zwracane świadczenia mogą mieć natomiast różny charakter. Może to być zarówno nienależnie pobrane wynagrodzenie, honorarium czy premia, jak i np. umorzona przez zakład pracy pożyczka, której umorzenie następnie z określonych powodów cofnięto.
Oczywiście reguły te nie mają zastosowania w przypadku, gdy odpowiedni organ występujący w charakterze płatnika uwzględni takie odliczenie w informacji PIT-40A/PIT-11A, a po jej otrzymaniu podatnik zdecyduje się dokonać samodzielnego rozliczenia (np. złożyć zeznanie razem z małżonkiem). Wówczas, mimo że teoretycznie odliczenie zostało uwzględnione przez płatnika, podatnik powinien wykazać je w oparciu o otrzymany PIT-40A w załączniku PIT/O do składanego samodzielnie zeznania.
W zeznaniu za 2011 rok odliczeniu podlegają zarówno zwroty dokonane w roku podatkowym, jak i w latach wcześniejszych. Zgodnie z art. 26 ust. 7h ustawy o PIT kwota dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, przekraczająca kwotę dochodu, może być odliczona od dochodu uzyskanego w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. [Przykład 1, 2]

Kwoty już odliczone

Podatnicy od dawna mieli obowiązek doliczania w rocznym PIT do dochodu lub podatku niektórych kwot uprzednio odliczonych, które następnie zostały im zwrócone w jakiejkolwiek formie. Jednak w rozliczeniu podatkowym za 2011 rok przepis ten po raz pierwszy będzie miał zastosowanie w znacznie szerszym zakresie. Z przepisów wynika mianowicie, że jeżeli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone (art. 45 ust. 3a ustawy o PIT).
I tak np. gdy podatnik korzystający z ulgi internetowej dostaje ekwiwalent od pracodawcy w związku z używaniem internetu w domu, mamy do czynienia ze zwrotem wydatków. Jeżeli podatnik opłaty za internet już odliczył, to po otrzymaniu ekwiwalentu będzie musiał ulgę zwrócić. Oczywiście tylko wtedy, gdy ekwiwalent otrzymano za ten sam okres, którego dotyczyła odliczona kwota. Korekty odliczenia dokonuje się w takim rozmiarze, w jakim nastąpił zwrot. Jeśli zatem zwrot dotyczył tylko części odliczonej kwoty, korekta też powinna być częściowa. [Przykład 3]

Wydatki na cele rehabilitacyjne

Osoby niepełnosprawne lub osoby mające na utrzymaniu osobę niepełnosprawną mogą po spełnieniu pewnych warunków skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej polegającej na odliczaniu określonych wydatków od dochodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Odliczać od dochodu można wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych.
Wydatki takie podlegają odliczeniu od dochodu, jeżeli nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica między poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.
Poza osobami niepełnosprawnymi z odliczeń mogą korzystać osoby, na których utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe. Odliczenia można jednak dokonać tylko wówczas, gdy w roku podatkowym dochody osób niepełnosprawnych pozostających na utrzymaniu nie przekraczają kwoty 9120 zł.
Listę wszystkich wydatków uprawniających do odliczeń dokonywanych w ramach ulg rehabilitacyjnych zawiera art. 26 ust. 7a ustawy o PIT. Przepisy tego artykułu do nielimitowanych wydatków na cele rehabilitacyjne dające prawo do pomniejszenia dochodu przed jego opodatkowaniem zaliczają:
wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych
stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
wydatki na przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
wydatki na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
wydatki na zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjno-usprawniającym,
odpłatność za pobyt na leczeniu sanatoryjnym, za pobyt w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych, leczniczo-opiekuńczych, opiekuńczo-pielęgnacyjnych, leczniczo-wychowawczych i szkolno-wychowawczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjno-usprawniające,
wydatki na opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
wydatki na opłacenie tłumacza języka migowego,
wydatki na kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych,
wydatki na odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne: osoby niepełnosprawnej karetką transportu sanitarnego, zaś osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 również innymi środkami transportu,
wydatki na odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem na: turnusie rehabilitacyjno-usprawniającym, leczeniu sanatoryjnym w placówkach leczniczo-sanatoryjnych, rehabilitacyjno-szkoleniowych, leczniczo-opiekuńczych, opiekuńczo-pielęgnacyjnych, leczniczo-wychowawczych oraz szkolno-wychowawczych, koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych.
Z kolei do wydatków objętych limitem ten sam przepis zalicza:
wydatki na opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa (limit 2280 zł),
wydatki na utrzymanie przez osoby niewidome I lub II grupy inwalidztwa psa przewodnika (limit 2280 zł),
wydatki na używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne do lat 16, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne(limit 2280 zł),
wydatki na leki.
W rozliczeniu za 2011 rok podatnicy po raz pierwszy zastosują zmienione zasady korzystania z ulgi rehabilitacyjnej. Wynikają one z nowelizacji ustawy o PIT, która weszła w życie 1 stycznia 2011 r. Dotychczas w przypadku ulg rehabilitacyjnych limitowanych nie trzeba było posiadać dokumentów potwierdzających wysokość poniesionych wydatków (urzędy badały jednak, czy określone zdarzenia, np. korzystanie z psa przewodnika, w ogóle miały miejsce). Obecnie w przypadku takich wydatków nie jest wymagane posiadanie dokumentów stwierdzających ich wysokość. Jednakże na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika;
okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego;
okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.
Szczególne zasady dotyczą ulgi na zakup leków. Po pierwsze dlatego, że odliczenia dokonuje się w wysokości stanowiącej różnicę między faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł. Po drugie odliczenie jest możliwe tylko wówczas, gdy lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo). [Przykład 4]

Opłaty za internet

Od dochodu przed opodatkowaniem możemy także odliczyć wydatki na użytkowanie internetu w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł (art. 26 ust. 1 pkt 6a ustawy o PIT).
W poprzednich latach warunkiem korzystania z tej ulgi było używanie sieci w miejscu zamieszkania oraz posiadanie faktury. W rozliczeniu za 2011 rok po raz pierwszy bez obaw odliczenia może dokonać także podatnik korzystający z internetu i ponoszący koszty z tym związane poza miejscem swojego zamieszkania. Dotyczy to nie tylko korzystania z dostępu mobilnego, ale także przypadków, w których korzystaliśmy z kawiarenek internetowych.
Dokument, który potwierdza wydatki, musi zawierać dane identyfikujące kupującego i sprzedającego, określenie rodzaju zakupionej usługi oraz wskazywać kwotę, która została zapłacona. Nie musi to być już zatem wyłącznie faktura, jak było do końca 2010 r. Obecnie podatnik może posłużyć się też samym wydrukiem szczegółowo opisanego przelewu bankowego czy też opłaconym gotówką rachunkiem z kawiarenki internetowej.
Warto zwrócić uwagę, że limit odliczenia dotyczy jednej korzystającej z internetu osoby. Jeżeli zatem z ulgi zamierzają skorzystać małżonkowie, limit ten jest dwukrotnie wyższy i mogą oni maksymalnie odliczyć 1520 zł. Pod warunkiem oczywiście, że takie właśnie wydatki ponieśli. Trzeba bowiem pamiętać, że limit 760 zł określa górną granicę odliczenia. Odliczamy zaś wydatki faktycznie poniesione na zakup usług internetowych. Jeżeli za dostęp do sieci płacimy np. 40 zł miesięcznie, to rocznie daje to tylko 480 zł, i tylko taka kwota może być odliczona. Kolejna ważna uwaga: odliczamy tylko wydatki płacone za dostęp do internetu. Odliczeniu nie podlegają ani wydatki na potrzebny na uzyskanie takiego dostępu sprzęt, ani koszty instalacji, ani też wszelkiego rodzaju opłaty związane z utrzymaniem i konserwacją urządzeń sieciowych, które ponosimy w związku z zakupem usługi dostępu.
Na zakończenie warto też przypomnieć, że wiele wskazuje na to, iż to przedostatnie rozliczenie, w którym będziemy mogli korzystać z tego odliczenia. Ministerstwo Finansów przygotowuje bowiem przepisy likwidujące ulgę internetową od 1 stycznia 2013 r. Ostatni raz wykażemy zatem to odliczenie w zeznaniu za 2012 rok. [Przykład 5]

Darowizny na pożytek publiczny i cele kultu religijnego...

W granicach ustawowych limitów podatnik może od dochodu odliczyć darowizny przekazane na ściśle określone cele (art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT). Darowizny podlegające odliczeniu można przekazać obecnie przede wszystkim na dwa cele. Prawo do odliczenia przysługuje podatnikowi w razie przekazania darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego, które realizują cele pożytku publicznego. W ustawie o działalności pożytku publicznego znajduje się wiele działań objętych tym zakresem m.in.:
pomoc społeczna, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób;
działalność charytatywna;
ochrona i promocja zdrowia;
działania na rzecz osób niepełnosprawnych;
nauka, edukacja, oświata i wychowanie;
pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
promocja i organizacja wolontariatu.
Drugim celem, na jaki podatnicy mogli przekazywać darowizny, były cele kultu religijnego. Darowizna na cele kultu religijnego musi mieć związek z wyznawaną czy praktykowaną wiarą. Podatnik może wesprzeć swoją parafię, np. jej utrzymanie, remont kościoła, zakup kwiatów służących upiększeniu wystroju kościoła itp.
Odliczenie możliwe jest w wysokości dokonanej darowizny. Ale nie można też odliczyć więcej niż kwotę stanowiącą 6 proc. dochodu. Limit 6 proc. dotyczy wszystkich darowizn z danego roku podatkowego. Jeżeli podatnik ustanowi kilka darowizn, będzie musiał je zsumować. Jeżeli kwota nie przekroczy 6 proc. dochodu, w rozliczeniu może odliczyć całą kwotę wydatków na darowizny. Jeśli wydatki będą większe niż kwota odpowiadająca 6 proc. dochodu za dany rok, możliwe będzie odliczenie do kwoty odpowiadającej limitowi.
Przekazanie darowizny musi być odpowiednio udokumentowane. W przypadku darowizny pieniężnej podatnik musi posiadać dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. W przypadku darowizny innej niż pieniężna konieczne jest posiadanie dowodu, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu.
W przypadku darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego działających w innych krajach UE trzeba spełnić dodatkowe warunki. Zgodnie z przepisami prawo do odliczenia darowizny na rzecz organizacji określonej w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego przysługuje podatnikowi pod warunkiem:
udokumentowania przez podatnika oświadczeniem tej organizacji, iż na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 234, poz. 1536 z późn. zm.), realizującą cele określone w art. 4 tego aktu prawnego i prowadzącą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych oraz
istnienia podstawy prawnej wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, lub odrębnych ustaw, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja ma siedzibę.
[Przykład 6, 7]

...i na działalność opiekuńczo-charytatywną...

Największy kłopot mogą sprawić nielimitowane darowizny na rzecz Kościoła. Odliczenie w zeznaniu rocznym darowizn na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła jest nielimitowane. Zgodnie z odpowiednimi przepisami zawartymi w ustawach kościelnych, co do zasady, podatnicy mogą skorzystać z odliczenia związanego z obdarowaniem kościelnej osoby prawnej. Odpowiedni przepis powielony w poszczególnych ustawach tzw. kościelnych stanowi, że darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą pochodzące od osób fizycznych są wyłączone z podstawy opodatkowania darczyńców podatkiem dochodowym. Warunki są trzy. Po pierwsze, kościelna osoba prawna musi przedstawić darczyńcy pokwitowanie odbioru. Po drugie, w okresie dwóch lat od dnia przekazania darowizny powinna przedstawić darczyńcy sprawozdanie o przeznaczeniu darowizny na wspomnianą działalność. Po trzecie, wpłata pieniędzy musi być dokonana przez darczyńcę bezpośrednio na rachunek obdarowanego, czyli kościelnej osoby prawnej. Wpłata w kasie parafii nie będzie zatem wystarczająca.
Przepisy nie określają wprost, jak szczegółowe powinno być wymagane sprawozdanie, stąd organy podatkowe sięgają w tej mierze najczęściej do orzecznictwa sądów administracyjnych oraz definicji słownikowych pojęcia sprawozdanie. Sprawozdanie w myśl definicji językowej jest szczegółowym zdaniem sprawy z czegoś, opisem jakichś zdarzeń, wypadków, opisem, raportem, przedstawieniem przebiegu jakiejś działalności. Za takim rozumieniem omawianego przepisu przemawia również to, że ustawodawca wyznaczył aż dwuletni okres na sporządzenie sprawozdania, wskazując tym samym na rzeczywiste, efektywne wykorzystanie przeznaczonych na działalność charytatywno-opiekuńczą środków. Chodzi więc o sprawozdanie z czegoś, co już się zrealizowało w konkretnej formie, a nie o powiadomienie, nawet w formie sprawozdania, o niezrealizowanych intencjach. Z tego jest wyciągany wniosek, że sprawozdanie powinno być sporządzone z dokładnością, która pozwoli na kontrolę opisanych w nim faktów i zdarzeń, ogólny opis przeznaczenia darowizny nie jest bowiem sprawozdaniem, a zatem nie spełnia ustawowego wymogu. Sprawozdanie jest dokumentem prywatnym, który nie jest objęty domniemaniem prawdziwości przedstawionych w nim oświadczeń. W związku z tym informacje wynikające z wymienionego dokumentu powinny być na tyle dokładne, konkretne i sprawdzalne, aby na ich podstawie można było zweryfikować, ustalić i ocenić, że w rzeczywistości dokumentuje on przeznaczenie darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą.
Celem darowizny kościelnej odliczanej bez limitu jest działalność charytatywno-opiekuńcza kościelnej osoby prawnej. Przykładowo, działalność charytatywno-opiekuńcza Kościoła katolickiego obejmuje m.in. prowadzenie zakładów dla sierot, starców, osób upośledzonych fizycznie lub umysłowo oraz innych kategorii osób potrzebujących opieki, prowadzenie szpitali i innych zakładów leczniczych oraz aptek. Oznacza to, że wpłaty na rzecz parafii związane z jej bieżącą działalnością (prace remontowe, porządkowe, utrzymanie itp.) będą podlegały odliczeniu w ramach darowizn limitowanych (darowizny na cele kultu religijnego), a nie tzw. darowizny kościelnej.

...i na rzecz krwiodawstwa

Osoby, które w 2011 roku oddawały honorowo krew, mogą pomniejszyć swój dochód do opodatkowania. Podstawę obliczenia podatku stanowi bowiem dochód po odliczeniu darowizn przekazanych na cele krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców. Odliczenia dokonuje się w wysokości ekwiwalentu za pobraną krew. Dla celów podatkowych jest to 130 zł za każdy litr oddanej krwi lub jej składnika, np. osocza. Ale uwaga; również i w tym przypadku odliczona kwota nie może przekroczyć 6 proc. dochodów podatnika.
Podatnicy korzystający z odliczenia darowizn na cele krwiodawstwa są zobowiązani wykazać w zeznaniu kwotę przekazanej darowizny, kwotę dokonanego odliczenia oraz dane pozwalające na identyfikację obdarowanego, w szczególności jego nazwę i adres. Wysokość wydatków poniesionych na cele krwiodawstwa określa się na podstawie zaświadczenia stacji krwiodawstwa o ilości bezpłatnie oddanej krwi lub jej składników przez krwiodawcę (przepisy mówią o zaświadczeniu jednostki organizacyjnej realizującej zadania w zakresie pobierania krwi o ilości bezpłatnie oddanej krwi lub jej składników przez krwiodawcę). [Przykład 8]

Ulga na nabycie nowych technologii...

Na podstawie art. 26c ustawy o PIT podstawa opodatkowania może być obniżona (odliczenie od dochodu) o wydatki poniesione przez podatnika na nabycie nowych technologii. Przy czym za nowe technologie uważa się wiedzę technologiczną w postaci wartości niematerialnych i prawnych, w szczególności wyniki badań i prac rozwojowych, która umożliwia wytwarzanie nowych lub udoskonalonych wyrobów lub usług i która nie jest stosowana na świecie przez okres dłuższy niż ostatnich 5 lat, co potwierdza opinia niezależnej od podatnika jednostki naukowej w rozumieniu ustawy z 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz.U. nr 96, poz. 615). Prawo do odliczeń przysługuje podatnikowi uzyskującemu przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, a kwota odliczeń nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty dochodu uzyskanego przez podatnika z tego źródła.
Podstawą ustalenia wielkości odliczenia jest kwota wydatków poniesionych przez podatnika na nabycie nowej technologii, uwzględnionych w wartości początkowej, w części, w jakiej została zapłacona podmiotowi uprawnionemu w roku podatkowym, w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych lub w roku następującym po tym roku oraz w której nie została zwrócona podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Jeżeli podatnik dokonał przedpłat (zadatków) na poczet tych wydatków w roku poprzedzającym rok, w którym wprowadził nową technologię do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, uznaje się je za poniesione w roku jej wprowadzenia do tej ewidencji. Odliczenia związane z nabyciem nowej technologii nie mogą przekroczyć 50 proc. kwoty ustalonej w przedstawiony sposób.

...i na dzieci

Podatnicy, którzy mają dzieci, mogą w zeznaniu rocznym skorzystać z ulgi prorodzinnej (ulgi na dzieci). Od podatku dochodowego obliczonego zgodnie ze skalą PIT pomniejszonego o kwotę składki zdrowotnej podatnik ma prawo odliczyć rocznie kwotę ulgi na dziecko, jeżeli w roku podatkowym wychowywał własne lub przysposobione dzieci.
Od podatku dochodowego podatnik ma prawo odliczyć kwotę ulgi na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:
wykonywał władzę rodzicielską;
pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.
Odliczenie dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów prawnych dziecka albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę tę mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej.
W przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich, u którego dzieci faktycznie zamieszkują, jeśli spełnione są warunki uprawniające do tego odliczenia.
Jeżeli przez część roku podatkowego dzieci faktycznie zamieszkują u każdego z rodziców, odliczenie przysługuje każdemu z nich, jeśli spełnione są warunki do ulgi; w tym przypadku kwota odliczenia stanowi iloczyn liczby miesięcy pobytu dzieci u rodzica i 1/12 kwoty ulgi.
Kwota ulgi naliczana jest za każdy miesiąc, w którym podatnik spełniał warunki do odliczenia, i wynosi 92,67 zł. Za cały rok można zatem odliczyć od podatku maksymalnie 1112,04 zł na każde dziecko. Jednakże w przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana była władza rodzicielska oraz sprawowana opieka prawna lub funkcja rodziny zastępczej, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 kwoty 92,67 zł za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. Przepis ten zapobiega dublowaniu ulgi, w przypadku gdy przejęcie opieki nad dzieckiem następuje w trakcie miesiąca kalendarzowego.
Ulga nie przysługuje, poczynając od miesiąca kalendarzowego, w którym dziecko: wstąpiło w związek małżeński albo na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, np. zakładzie poprawczym, domu pomocy społecznej, schronisku dla nieletnich, młodzieżowym ośrodku wychowawczym.
Odliczenia dokonuje się w zeznaniu, podając liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów – imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności:
odpis aktu urodzenia dziecka;
zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka;
odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą;
zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.
Dzieci do ukończenia 25 lat, uczące się w szkołach, muszą spełniać dodatkowo kryterium dochodowe. Są one objęte ulgą tylko wtedy, gdy w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych (np. z umowy o pracę) lub określonych w art. 30b ustawy o PIT (dochody ze zbycia papierów wartościowych) w łącznej wysokości przekraczającej kwotę 3089 zł. Do tego limitu nie wlicza się dochodów z renty rodzinnej.

Składki zdrowotne

Podatnicy muszą przez cały rok opłacać składki zdrowotne. Mogą je później odliczyć od podatku dochodowego w składanym zeznaniu rocznym, ale tylko do wysokości 7,75 proc. podstawy ich wymiaru, podczas gdy opłaca się je według stawki 9 proc.
Przepisy ustawy o PIT (art. 27b) przewidują, że odliczyć można składkę na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027, z późn. zm.). Odliczenie dotyczy składki:
opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
pobranej w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Obniżenie nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy o PIT oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Niezależnie od tego możliwe jest także odliczenie pod pewnymi warunkami składki zapłaconej w roku podatkowym ze środków podatnika na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne podatnika lub osób z nim współpracujących, zgodnie z przepisami dotyczącymi obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego obowiązującymi w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, lub w Konfederacji Szwajcarskiej.
Tego odliczenia dokonuje się pod warunkiem, że:
nie dotyczy składki, której podstawą wymiaru jest dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Rzeczpospolita Polska;
składka na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne zapłacona w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub w Konfederacji Szwajcarskiej nie została odliczona od dochodu (przychodu) albo podatku w tym państwie albo nie została odliczona na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 2a ustawy o PIT(odliczenie składek społecznych od dochodu);
istnieje podstawa prawna wynikająca z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, w którym podatnik opłacał składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. [Przykład 9]
PRZYKŁAD 1
Odliczona wcześniej pożyczka
Podatnik otrzymał od zakładu pracy pożyczkę na zagospodarowanie z odroczonym o dwa lata terminem płatności. Po półtora roku zakład zmuszony był jednak rozwiązać z nim umowę o pracę. W zawartym porozumieniu zakład zobowiązał się, że umorzy pożyczkę, jeśli podatnik nie znajdzie innej pracy w ciągu sześciu miesięcy. Po sześciu miesiącach podatnik złożył oświadczenie, że nowej pracy nie znalazł i pożyczka została umorzona. Później były pracodawca dowiedział się, że podatnik już w miesiąc po utracie pracy podpisał z innym pracodawcą nową umowę. W związku z tym zażądał zwrotu umorzonej pożyczki. Podatnik pieniądze zwrócił. W takiej sytuacji z uwagi na to, że umorzone pożyczki stanowią przychód podlegający opodatkowaniu, po dokonaniu zwrotu podatnik ma prawo w rozliczeniu za rok, w którym zwrot nastąpił, odliczyć od dochodu zwróconą kwotę. Kwotę odliczenia stanowi suma umorzenia uwzględniająca pobrany podatek.
PRZYKŁAD 2
Zwrot rozłożony na kilka lat
Podatnik dokonał zwrotu nienależnie pobranego odszkodowania z tytułu klauzuli konkurencyjnej. Zwrócona kwota wyniosła 20 tys. zł. W roku, w którym zwrotu dokonano, podatnik pozostawał jednak bez pracy i uzyskiwał tylko niewysokie dochody z najmu mieszkania, wynoszące 12 tys. zł za cały rok. W takiej sytuacji, mimo że ma prawo do odliczenia 20 tys., w zeznaniu odliczy tylko 12 tys. zł. Na wyższe odliczenie nie wystarczy już dochodu. Pozostałe 8 tys. zł nie jest jednak stracone, ale przechodzi do odliczenia w następnych latach podatkowych. Jeśli w kolejnym roku podatnik uzyskałby znów 12 tys. zł dochodu, będzie mógł odliczyć od niego wspomniane 8 tys. zł. Dochód do opodatkowania wyniesie wówczas 4 tys. zł.
PRZYKŁAD 3
Koszty internetu
Podatnik odliczył w zeznaniu za 2010 rok 760 zł w związku z użytkowaniem internetu w domu. Wydatki na ten cel wyniosły w sumie 800 zł. Na początku 2011 roku podatnik otrzymał jednak dofinansowanie do kosztów internetu od pracodawcy, które objęło rok 2010. Kwota dofinansowania wyniosła 400 zł. W takim przypadku wydatki poniesione przez podatnika na internet zmniejszyły się z 800 do 400 zł. Skoro zatem podatnik wydał na internet 400 zł, to tylko taką kwotę mógł odliczyć. Musi zatem doliczyć w zeznaniu 360 zł (760 zł – 400 zł).
PRZYKŁAD 4
Rozliczenie zakupu leków
Podatnik ma na utrzymaniu niepełnosprawną, 12-letnią siostrę. W styczniu lekarz zajmujący się rehabilitacją siostry podatnika stwierdził, że stan jej zdrowia wymaga stałego stosowania określonych leków. Każda kolejna porcja tych leków wystarcza na kontynuowanie leczenia przez kolejne dwa miesiące, stąd ich zakupu podatnik dokonywał w takich właśnie cyklach. Wydatki na zakup leków wyglądały w 2011 roku w sposób następujący: w styczniu i marcu wydał po 98 zł. W maju wydatki na ten cel wyniosły 215 zł, zaś w lipcu 225 zł. We wrześniu, listopadzie i grudniu wydatki te wyniosły już po 190 zł. W sumie 1206 zł. W przypadku wydatków dokonanych w styczniu i marcu podatnik w ogóle nie będzie mógł nic odliczyć. W każdym z tych miesięcy wydatki na zakup lekarstw dla niepełnosprawnej siostry były bowiem niższe niż 100 zł. Natomiast z kwoty wydatków poniesionych w pozostałych miesiącach odliczeniu będzie podlegało odpowiednio: za maj 115 zł (215 zł - 100 zł = 115 zł), za lipiec 125 zł (225 zł - 100 zł = 125 zł), za wrzesień, listopad i grudzień po 90 zł (190 zł - 100 zł = 90 zł). Łącznie podatnik odliczy od dochodu w zeznaniu podatkowym 510 zł [115 zł + 125 zł + (3 x 90 zł) = 240 zł + 270 zł = 510 zł], a więc tylko część wydatków poniesionych na zakup leków.
PRZYKŁAD 5
Koszty internetowe
Podatnik założył w styczniu 2011 r. łącze internetowe. W związku z tym poniósł koszty 300 zł za modem oraz 150 zł opłaty instalacyjnej. Od stycznia płaci też 50 zł abonamentu miesięcznego za dostęp do sieci. W takim przypadku wolno mu będzie odliczyć tylko wydatki abonamentowe, czyli 12 x 50 zł, co daje 600 zł i mieści się w limicie ulgi.
PRZYKŁAD 6
Dozwolone limity darowizny
Podatnik dokonał kilku darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego ołącznej wartości 1790 zł. Dochody podatnika to 100 tys. zł. Limit dozwolonych darowizn wynosi zatem 6 tys. zł. Ponieważ darowizny nie przekroczyły 6 proc. dochodu podatnika, podatnik w zeznaniu odliczy je w całości, czyli całe 1790 zł.
PRZYKŁAD 7
Przekazanie ponad ustaloną kwotę
Podatnik przekazał pięć darowizn na rzecz różnych fundacji będących organizacjami pożytku publicznego. Każda darowizna wyniosła 2 tys. zł. Żeby sprawdzić, czy podatnik może odliczyć wszystkie darowizny, musi je zsumować i porównać z kwotą odpowiadającą 6 proc. dochodu za dany rok. Jeżeli kwota będzie niższa, odliczy całość wydatków. W przeciwnym razie będzie musiał ograniczyć odliczenie do kwoty odpowiadającej 6 proc. dochodu za dany rok. Podatnik uzyskał dochód 120 tys. zł. Limit dozwolonych darowizn to 7,2 tys. zł. Suma przekazania to 10 tys. zł. A zatem podatnik może odliczyć tylko 7,2 tys. zł.
PRZYKŁAD 8
Ekwiwalent za krew
Student zarobił 3000 zł. To jego dochód. Oddał honorowo krew, której wartość wynosi 350 zł. W takim przypadku nie może odliczyć całego ekwiwalentu za krew. Ulga na krew odliczana jest od dochodu w wysokości ekwiwalentu za oddaną krew. Jednak odliczenie nie może przekroczyć 6 proc. dochodu. Dochód studenta to 3000 zł. 6 proc. z 3000 zł daje 180 zł. Oznacza to, że odliczenie w ramach ulgi na krew nie może być w tym przypadku wyższe niż 180 zł. Reszta z 350 zł za krew, czyli 170 zł, nie zostanie odliczona od dochodu. Nie będzie można też tej kwoty uwzględnić w przyszłych rozliczeniach PIT.
PRZYKŁAD 9
Składki zdrowotne żony
Przedsiębiorca prowadzi działalność wytwórczą. W działalności pomaga mu bezrobotna żona, która poza pomocą mężowi nie trudni się innym zajęciem. Ponieważ obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, podatnik zdecydował się ubezpieczyć również swoją żonę. Przedsiębiorca, korzystając z możliwości określonych w przepisach o ubezpieczeniu społecznym oraz o świadczeniach opieki zdrowotnej, odprowadzał za żonę składki ZUS oraz zdrowotne. Z tego tytułu wpłacał co miesiąc składkę zdrowotną za osobę współpracującą w wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, gdyż za taką osobę składkę oblicza, odprowadza i finansuje ze środków własnych osoba prowadząca pozarolniczą działalność. Ponieważ obowiązek odprowadzania składki za osobę współpracującą nakłada ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 z późn. zm.), może ona stanowić podstawę odliczenia od podatku przedsiębiorcy.
PIT – limity odliczeń obowiązujące w 2011 roku*
Rodzaj ulgi Wysokość odliczenia
Odliczenia od dochodu
Wydatki na zakup leków (w ramach ulgi rehabilitacyjnej) Nadwyżka wydatków ponad 100 zł miesięcznie
Opłacenie przewodników osób niewidomych (w ramach ulgi rehabilitacyjnej) Do 2280 zł rocznie
Utrzymanie przez osoby niewidome psa przewodnika (w ramach ulgi rehabilitacyjnej) Do 2280 zł rocznie
Dojazdy na niezbędne zbiegi rehabilitacyjne (w ramach ulgi rehabilitacyjnej) Do 2280 zł rocznie
Darowizny na cele:– określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie– kultu religijnego– krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi – W wysokości dokonanej darowizny, nie więcej niż 6 proc. dochodu– W wysokości dokonanej darowizny, nie więcej niż 6 proc. dochodu– 130 zł za każdy litr oddanej krwi lub osocza, ale w wysokości nie więcej niż 6 proc. dochodu
Darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą W wysokości dokonanej darowizny
Wydatki na internet (w ramach ulgi internetowej) Do 760 zł rocznie
Wydatki na nabycie nowych technologii (dla podatników uzyskujących przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej) Podstawą ustalenia wielkości odliczenia jest kwota wydatków poniesionych przez podatnika na nabycie nowych technologii, uwzględnionych w wartości początkowej
Ulga odsetkowa (w ramach praw nabytych) Odliczeniu podlegają odsetki od tej części kredytu, która nie przekracza kwoty odpowiadającej 325 990 zł
Odliczenia od podatku
Ulga na dzieci 92,67 zł za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym podatnik wykonywał władzę, pełnił funkcję albo sprawował opiekę nad małoletnim dzieckiem. Ulga za cały rok wyniesie 1112,04 zł
Ulga na powrót Odliczeniu podlega kwota stanowiąca różnicę między podatkiem obliczonym przy zastosowaniu metody odliczenia proporcjonalnego a kwotą podatku obliczonego za ten rok podatkowy przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją
Wydatki na systematyczne oszczędzanie w kasie mieszkaniowej (w ramach praw nabytych) 30 proc. poniesionych wydatków, nie więcej niż 11 340 zł (6 proc. z 189 000 zł) – limit roczny
Wydatki na składki na ubezpieczenie społeczne osoby zatrudnionej w ramach umowy aktywizacyjnej (ulga na nianię na zasadach praw nabytych) W wysokości udokumentowanej dowodami stwierdzającymi ich poniesienie
*na podstawie danych Ministerstwa Finansów
Podstawa prawna
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.).