Subskrybuj nas na Youtube
Dobra wiadomość dla tysięcy osób prowadzących działalność, które od początku tego roku spotkały się z odmową wypłaty zasiłku z ubezpieczenia chorobowego. Działo się tak za sprawą wprowadzonego art. 2a do ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2022 r. poz. 1732). Przewiduje on wstrzymanie wypłat zasiłków, jeśli wnioskodawca prowadzący działalność gospodarczą ma zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Po 1 stycznia 2022 r. z odmową wypłaty świadczenia spotkały się także osoby, które co prawda mają zadłużenie, ale zawarły z ZUS układ ratalny i spłacały go regularnie.
Na wniosek czy z urzędu?
Tuż po wejściu nowych przepisów w życie Adam Abramowicz, rzecznik małych i średnich przedsiębiorców, wezwał ZUS do podjęcia z urzędu czynności mających na celu uchylenie bądź zmianę rozstrzygnięć odmawiających przedsiębiorcom prawa do świadczeń w sprawach, w których wyłączną przyczyną negatywnego rozpatrzenia wniosku była okoliczność istnienia po stronie wnioskodawcy zadłużenia objętego układem ratalnym. Rzecznik MŚP wystąpił także o podjęcie działań informacyjnych w celu uświadomienia przedsiębiorcom spłacającym układy ratalne, że w obecnym stanie prawnym (oraz wbrew wcześniejszemu stanowisku ZUS) uznaje się ich jako płatników, którzy nie mają zadłużenia z tytułu składek i tym samym mogą ubiegać się o świadczenia z ubezpieczeń społecznych. Tymczasem Stanisław Szwed, wiceminister rodziny i polityki społecznej, w odpowiedzi na interpelację posła Marka Krząkały deklarował, że zaległe świadczenia będą wypłacane przez ZUS z urzędu.
W rozmowie z DGP minister Szwed podtrzymuje to stanowisko. Zaległe zasiłki będą wypłacane – deklaruje.
Z naszych informacji wynika, że ZUS rozpoczął już wypłaty zasiłków wstrzymanych pomiędzy 1 stycznia a 16 grudnia br. Po 16 grudnia 2022 r. płatnicy z odroczonym terminem płatności składek lub ratami mają prawo do zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego i świadczenia rehabilitacyjnego, o ile należności objęte umową z ZUS spłacają zgodnie z harmonogramem i nie mają innych zaległości z tytułu składek nieobjętych umową. Muszą być również zgłoszeni do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. ZUS na bieżąco wypłaca już świadczenia na nowych zasadach – informuje Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS.
Różne decyzje i pierwsze wyroki
Potrzeba jednak czasu, aby wszystkie tego typu sprawy zostały załatwione. Wynika to z tego, że zapadały w nich różne decyzje, w części o odmowie wypłaty, a w innych o wstrzymaniu zasiłku do czasu spłaty zaległości. Poza tym część z tych spraw trafiła już do sądów, gdzie zapadły pierwsze wyroki, nie zawsze korzystne dla ubezpieczonych.
Z punktu widzenia ubezpieczonych, ale i ZUS, nie ma żadnego znaczenia, czy w takiej sprawie zapadła decyzja o odmowie wypłaty zasiłku, czy tylko o jego wstrzymaniu. Jest tu pole dla ZUS do działania z urzędu – komentuje dr Tomasz Lasocki z Katedry Ubezpieczeń na Uniwersytecie Warszawskim. Jego zdaniem regulacja, która pojawiła się w przepisach ubezpieczeniowych od 1 stycznia 2022 r., stanowi kopię regulacji z ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2189). Na podstawie art. 6 ust. 2 tej ustawy zapadło już kilka orzeczeń Sądu Najwyższego (w tym postanowienie z 2 czerwca 2020 r. w sprawie o sygn. II UK 126/19, wyrok z 17 stycznia 2019 r. w sprawie o sygn. III UK 204/17), z których wynika, że w razie zadłużenia ubezpieczonego wypłata zasiłku powinna zostać zawieszona do czasu uregulowania zaległości.
Skoro ZUS wydawał w takich sprawach odmowy wypłaty świadczenia, może teraz, po zmianie przepisów, z urzędu zmienić te decyzje jako błędne, bo zgodnie z orzecznictwem SN powinien był tylko wstrzymać wypłaty. Jeśli zaś wydał prawidłowe decyzje o wstrzymaniu wypłaty, po 16 grudnia nie ma już do tego podstaw, skoro w art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych pojawił się ust. 5, który wprost mówi, że w przypadku odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek lub rozłożenia należności na raty uznaje się, że płatnik składek nie posiada zadłużenia z tytułu należności z tytułu składek, jeżeli opłaca te zaległe i bieżące składki w terminie – dodaje dr Tomasz Lasocki.
Więcej zachodu ZUS będzie miał w sprawach, które trafiły już do sądów. W takiej sytuacji będzie potrzebne współdziałanie stron, zależne od etapu procesu, na jakim znajduje się dana sprawa. Do czasu prawomocnego wyroku sądu ZUS nie ma bowiem podstaw prawnych do wypłaty świadczenia. Jeśli w takiej sprawie nie odbyła się jeszcze pierwsza rozprawa, każdy ma prawo wycofać odwołanie z sądu na podstawie art. 203 kodeksu postępowania cywilnego. Sprawy komplikują się jednak, jeśli taka pierwsza rozprawa się odbyła. Wówczas do wycofania będzie potrzebne zgodne oświadczenie obu stron – ubezpieczonego i ZUS. W związku z nowelizacją przepisów uzasadnienie tego wniosku jest oczywiste i powinien on szybko załatwić sprawę.
Jeśli w takiej sprawie zapadł już wyrok, istotne staje się to, dla której ze stron był korzystny. Jeśli dla ubezpieczonego, wystarczy, aby ZUS nie złożył apelacji lub wycofał już złożoną. Wówczas uprawomocni się wyrok korzystny dla ubezpieczonego. Jeśli zaś wyrok był niekorzystny dla mikroprzedsiębiorcy, wówczas zastosowanie ma zasada powagi rzeczy osądzonych. Wydaje się, że przedsiębiorca powinien odwołać się od takiego wyroku i przed sądem drugiej instancji powołać się na nowe, korzystne dla niego przepisy. ©℗
Jak złożyć wniosek o układ ratalny?
Dłużnik ZUS może wystąpić o rozłożenie zaległości w składkach, składając wniosek, w którym powinny znaleźć się następujące informacje: dane identyfikacyjne wnioskodawcy prowadzącego działalność: imię i nazwisko / nazwę, identyfikator (NIP, PESEL, REGON), telefon, adres do korespondencji, wyszczególnienie należności do rozłożenia na raty, ich wysokość oraz okres, za który powinny być zapłacone.
Propozycja spłaty zadłużenia: termin płatności rat, ich liczba i wysokość; uzasadnienie, dlaczego przedsiębiorca nie jest w stanie jednorazowo spłacić zaległych składek, rodzaj pomocy publicznej, o jaką przedsiębiorca się ubiega, nawet jeśli zawiesił działalność; podpis wnioskodawcy lub pełnomocnika; dokumenty obrazujące kondycję finansową mikroprzedsiębiorstwa.
Jakie to będą dokumenty, zależy od formy opodatkowania prowadzonej działalności. Mogą to być sprawozdania finansowe za ostatnie trzy lata obrotowe od przedsiębiorców prowadzących pełną księgowość, PIT 36 lub 36L dla opodatkowanych na zasadach ogólnych lub liniowo, PIT 16a dla przedsiębiorców na Karcie Podatkowej i PIT 16A dla ryczałtowców. Oprócz tego przedsiębiorca składa informację na temat bieżących rozliczeń, oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz sytuacji materialnej oraz informację o otrzymanej pomocy publicznej.