Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
A jednak, Prezes uznał, że praktyki OLX stanowiły naruszenie zbiorowych interesów konsumentów – jedno z najpoważniejszych naruszeń w polskim prawie ochrony konsumentów, obwarowane sankcjami finansowymi sięgającymi aż 10% rocznego obrotu przedsiębiorcy.
Jest to kolejna z decyzji wydany w ostatnim czasie przez UOKiK, która rysuje dość wyraźną linię dotyczącą interpretacji praktyk stosowanych przez przedsiębiorców w ramach działalności prowadzonej za pośrednictwem Internetu. W ramach czerwcowej decyzji Prezes potwierdza, że naruszenia dotyczące przejrzystości informacji i architektury decyzji konsumenta nie są już marginesem lecz jednym z głównych obszarów zaingerowania regulatorów.
Mechanizmy typu dark patterns, które sugerują wyższe oceny niż wynikałoby to z rzeczywistych doświadczeń użytkowników, mogą zostać zakwalifikowane jako wprowadzające w błąd praktyki rynkowe. Podobnie – umożliwienie wystawiania opinii osobom, które nie dokonały zakupu, bez właściwego poinformowania o tym użytkowników platformy.
OLX ukarany na ponad 28 mln zł! UOKiK: Wprowadzali konsumentów w błąd
Analizując informacje udostępnione przez Urząd w komentowanej sprawie, warto wyszczególnić kluczowe argumenty, które stanowiły podstawę wydania decyzji nakładającej karę:
- brak przejrzystości algorytmu, który zawyżał oceny negatywne,
- nierówny dostęp do możliwości wystawienia opinii (uzależniony od zaproszenia wysyłanego przez system),
- wprowadzenie użytkowników w błąd co do podstaw wystawienia opinii – czyli kto naprawdę ma prawo ją wystawić i na jakiej podstawie.
Naruszone zasady, tj. transparentność i równe traktowanie konsumentów są jednymi z podstawowych zasad zapewniających zgodność działań przedsiębiorcy z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Niedochowanie tych standardów, nawet w kwestiach, które wydawałyby się poboczne z perspektywy głównej usługi, realne ryzyko dotyczące zakwalifikowania stosowanej praktyki.
Z punktu widzenia przedsiębiorców – zwłaszcza działających w obszarze e-commerce i platform cyfrowych – jest to czytelny sygnał ostrzegawczy: jeśli opinie, recenzje, algorytmy sortowania lub sposób prezentacji informacji mogą kształtować zaufanie i decyzje konsumenckie, muszą być one skonstruowane w sposób rzetelny, przejrzysty i neutralny informacyjnie.
Niemniej, komentowana decyzja powinna być także punktem wyjścia do szerszej dyskusji o granicach stosowania art. 24 ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, który mówi o praktykach godzących w zbiorowe interesy konsumentów. Jak to dobitnie pokazuje linia orzecznicza Prezesa UOKiK, jest to przepis niezwykle pojemny – obejmujący nie tylko wprowadzanie w błąd w sensie klasycznym (np. nieprawdziwa informacja o produkcie), ale także projektowanie środowiska cyfrowego w sposób, który może zaburzać proces podejmowania decyzji zakupowych (dark patterns).
Jednocześnie, w ramach powyższego zbioru naruszeń, nie wszystkie winny być stawiane na tym samym poziomie i zagrożone jednakową sankcją. Oczywiście nie można zapominać o ich negatywnym wpływie na rynek i zdrową konkurencję, lecz warto rozważyć czy wszystkie z tych działań powinny podlegać sankcji w wysokości 10% rocznego obrotu.
Być może warto, aby rynek – również regulator – bardziej precyzyjnie rozgraniczył, które działania rzeczywiście godzą w zbiorowe interesy konsumentów, a które mogą być uznane co najwyżej za błędne decyzje UX czy niedopatrzenia techniczne, a co za tym idzie podlegać nieco łagodniejszym sankcjom. Tymczasem OLX może zapłacić bardzo wysoką cenę za system ocen, który przez ponad 3 lata nie pozwalał konsumentom zrozumieć, na czym tak naprawdę opiera się ich własna opinia o sprzedającym.
chałas i wspólnicy logo
/
Materiały prasowe
Auror: Mikołaj Chałas - Partner Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy. Wspiera przedsiębiorców w skutecznym zabezpieczaniu ich interesów. Aktywnie współpracuje z branżą social media marketingu – wspiera agencje reklamowe, domy mediowe i influencerów w zgodnym z prawem prowadzeniu działań promocyjnych, minimalizując ryzyka prawne. Tematy związane z influencer marketingiem, reklamą w środowisku cyfrowym oraz światem gamingu to jego osobiste pasje – dlatego tak dobrze rozumie potrzeby tych branż i z powodzeniem reprezentuje ich interesy również w postępowaniach sądowych. Jako autor publikacji branżowych oraz prelegent konferencji, dzieli się wiedzą i doświadczeniem, budując trwałe relacje oparte na zaufaniu i skuteczności.