Wiceprzewodniczący OPZZ Sebastian Koćwin w rozmowie z redakcją Dziennik.pl przypomniał, że postulat wprowadzenia renty wdowiej stanowi jeden z punktów programu Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych na lata 2022-2027. Wskazał, że w celu realizacji tego postulatu w 2023 r. OPZZ weszło w skład Komitetu obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej na rzecz wprowadzenia renty wdowiej i aktywnie zaangażowało się w zbiórkę podpisów pod projektem zbierając znaczną ich część. Rozwiązanie to odczuwalnie poprawi sytuację materialną jednoosobowych gospodarstw emeryckich – przede wszystkim samotnych seniorek - powiedział wiceprzewodniczący OPZZ.
Jedno z najszybciej starzejących się społeczeństw w UE
Polskie społeczeństwo jest jednym z najszybciej starzejących się w Unii Europejskiej. Osoby w wieku 60 lat i więcej stanowią w Polsce 25,9 proc. ludności, a do 2050 roku odsetek ten zbliży się aż do 37,4 proc. Równocześnie z procesem starzenia się społeczeństwa obserwujemy narastające zjawisko singularyzacji starości, czyli coraz częstsze samotne zamieszkiwanie osób starszych, najczęściej w wyniku śmierci jednego ze współmałżonków. Według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego w 2030 roku aż 53,3 proc. gospodarstw jednoosobowych będzie prowadzonych przez samotne osoby w wieku co najmniej 65 lat.
Koćwin zaznaczył, że samoocena sytuacji materialnej seniorów zależy w znacznym stopniu od liczebności gospodarstwa domowego. Najnowszy raport GUS pt. „Sytuacja osób starszych w Polsce” wyraźnie pokazuje, że samotni seniorzy należą do grupy odczuwającej znacznie niższą satysfakcję ze swojej sytuacji ekonomicznej niż gospodarstwa 2-osobowe. Należy jednak podkreślić, że dane te dotyczą obecnych seniorów, których emerytury stanowią przeciętnie 54 proc. przeciętnej płacy otrzymywanej w trakcie aktywności zawodowej - powiedział Koćwin. Dodał, że zgodnie z prognozami stosunek ten, zwany stopą zastąpienia, w 2040 r. będzie wynosić już poniżej 40 proc., czyli poniżej minimalnego standardu wyznaczanego przez Międzynarodową Organizację Pracy. Następnie ma dalej spadać do poziomu - poniżej 29 proc. w 2050 r. i poniżej 25 proc. w 2060 r. Potrzebne są w związku z tym pilne regulacje w celu przeciwdziałania spadającej stopie zastąpienia - podkreślił Koćwin.
Kobiety mają niższe emerytury
Zauważył, że Polska jest krajem, w którym emerytury kobiet są przeciętnie o ok. 1100 zł niższe od świadczeń mężczyzn.
Dodał, że wpływ na to mają nierówności płacowe na rynku pracy, okresy spędzone na urlopach macierzyńskich, rodzicielskich i wychowawczych oraz nierówny podział obowiązków przy opiece nad dziećmi i niepełnosprawnymi członkami rodzin (w tym seniorami), zmuszający do pracy w niepełnym wymiarze godzin i do wcześniejszego przechodzenia na emeryturę.
Rozwiązanie wprowadzające rentę wdowią jest wyrazem sprawiedliwej korekty w różnicy wysokości świadczeń pomiędzy małżonkami, którzy wypracowując wspólny majątek dzielą się pracą zarobkową i nieodpłatną na rzecz rodziny - powiedział Koćwin. W jego ocenie proponowane rozwiązanie spowoduje także wzrost zaufania do systemu emerytalnego, co z kolei przełoży się na większe zainteresowanie odprowadzaniem składek na ubezpieczenie emerytalne i zwiększenie wpływów do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Aktualnie składki emerytalne wpłacane do FUS po śmierci ubezpieczonego przejmuje państwo. Fakt, że składki w przypadku śmierci ubezpieczonego nie podlegają dziedziczeniu, rodzi poczucie niesprawiedliwości, które istotnie załagodzić może zaproponowane rozwiązanie. Koćwin wskazał, że rosnąca liczba osób starszych i zjawisko osamotnienia seniorów, połączona ze spadającą relatywną wysokością emerytur oznaczać będzie plagę ubóstwa osób starszych i negatywnie wpłynie na gospodarkę oraz na jakość życia nie tylko seniorów, ale także ich krewnych. Podkreślił, że renta wdowia jest rozwiązaniem, które będzie bezpośrednio przeciwdziałać tym zjawiskom i istotnie ograniczy ich skutki. Ponad 200 000 podpisów w zbiórce pod projektem, w której aktywnie brali udział członkowie Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, wyraźnie pokazuje wolę społeczeństwa, aby wyjść naprzeciw tym palącym problemom poprzez wprowadzenie renty wdowiej - dodał.
OPZZ zależy na zachowaniu kształtu i intencji ustawy
22 maja 2024 r. sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny zajęła się obywatelskim projektem ustawy wprowadzającym przepisy o rencie wdowiej. Koćwin przekazał, że istotną częścią posiedzenia było odniesienie się do przepisów projektu przedstawicieli Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Zaznaczył, że uwagi koncentrowały się jedynie na doprecyzowaniu i uzupełnieniu niektórych kwestii formalno – prawnych i technicznych. OPZZ zależy na zachowaniu kształtu i intencji ustawy, bez jej zmian merytorycznych tj. przyjęcia zasady, że w przypadku śmierci współmałżonka pozostała przy życiu osoba mogłaby zachować świadczenie i powiększyć je o 50 proc. renty rodzinnej po zmarłym małżonku lub pobierać rentę rodzinną po zmarłym małżonku i 50 proc. swojego świadczenia.
Zaskoczenie przychylnością PiS
Koćwin przekazał, że posiedzenie przebiegało zgodnie z oczekiwaniami OPZZ. Zaskoczeni byliśmy jedynie nagłą przychylnością i oczekiwaniem przyśpieszenia prac nad projektem ze strony przedstawicieli PIS - powiedział. Dodał, że - w jego ocenie - PiS w poprzedniej kadencji bardzo negatywnie odnosił się do tego postulatu. Co ciekawe w przestrzeni publicznej pojawił się w ostatnim czasie ich projekt ustawy w 85 proc., a więc niemal do złudzenia, przypominający projekt OPZZ i Lewicy... Biorąc pod uwagę, że praktycznie wszystkie liczące się siły polityczne chcą zrealizować nasz postulat liczę, że to rozwiązanie wejdzie w życie jeszcze w tym roku - powiedział Koćwin.