Ustawa o VAT przewiduje zwolnienie podmiotowe, z którego korzystają podatnicy osiągający niewielkie obroty. Limit ten w 2010 roku wynosi 100 tys. zł. Do czasu jego przekroczenia podatnik nie będzie musiał prowadzić pełnej ewidencji oraz składać deklaracji na podatek od towarów i usług. Jeśli jednak podatnik przekroczy limit, będzie musiał się zarejestrować jako podatnik VAT czynny.

Limity zwolnienia

Ze zwolnienia podmiotowego mogą skorzystać podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym określonej wielkości, która wynika z art. 113 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem limit sprzedaży opodatkowanej wynosi 50 tys. zł. Jednak na mocy ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2009 r. nr 215, poz. 1666) limit w kolejnych latach został zwiększony. Oznacza to, że w obecnym roku ze zwolnienia podmiotowego mogą korzystać podatnicy, u których łączna kwota sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła 100 tys. zł. W 2011 roku limit ten zostanie zwiększony do 150 tys. zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Odnosząc te regulacje do obecnego roku, należy stwierdzić, że ze zwolnienia podmiotowego mogą korzystać podatnicy, u których łączna wartość sprzedaży opodatkowanej w 2009 roku przekroczyła 50 tys. zł (w 2009 roku nie korzystali ze zwolnienia), ale była nie wyższa niż 100 tys. zł. Warunkiem skorzystania ze zwolnienia było złożenie pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze do naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 15 stycznia 2010 r. Podobna regulacja dotyczyła podatników rozpoczynających działalność. Jak stanowi art. 2 ust. 3 ustawy, podatnicy rozpoczynający w 2009 roku wykonywanie czynności opodatkowanych VAT, u których łączna wartość sprzedaży, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej przekroczyła 50 tys. zł i nie przekroczyła 100 tys. zł, mogą skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 15 stycznia 2010 r.
Reklama
Analogicznie podatnicy, którzy w tym roku osiągną sprzedaż opodatkowaną wyższą niż 100 tys. zł, ale nie wyższą niż 150 tys. zł, będą mogli w przyszłym roku skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, pod warunkiem że złożą pisemne zawiadomienie o tym zamiarze do naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 15 stycznia 2011 r. Podobne zasady dotyczą podatników, którzy rozpoczęli działalność w tym roku.
Wyjaśnijmy również, że zgodnie z art. 109 ust. 1 ustawy o VAT podatnicy zwolnieni od podatku mają obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym.
Kolejne przepisy ustawy o VAT określają skutki przekroczenia powyższych limitów. Podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej VAT przekroczyła limit, w momencie tego przekroczenia stają się podatnikami czynnymi VAT, ale wcześniej muszą dopełnić formalności.



Obowiązki podatnika

Nie każdy podatnik, który nie przekracza limitu, musi korzystać ze zwolnienia podmiotowego. Można z niego zrezygnować, przy czym o zamiarze takim należy poinformować (składając pisemne zawiadomienie) naczelnika urzędu skarbowego. Zwracamy uwagę na tę możliwość, ponieważ dla podatników, którzy zdają sobie sprawę z tego, że przekroczą limit zwolnienia i w efekcie utracą do niego prawo, korzystniejsze może być wcześniejsze dobrowolne zrezygnowanie z niego. Jeśli podatnik zdecyduje się zrezygnować ze zwolnienia i zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego, to od początku kolejnego miesiąca staje się czynnym podatnikiem VAT.
Jeśli jednak dojdzie do przekroczenia w ciągu roku limitu zwolnienia (np. w 2010 r. wartość sprzedaży opodatkowanej przekroczy 100 tys. zł), to zastosowanie znajdzie art. 113 ust. 5 ustawy o VAT. Wynika z niego, że zwolnienie podmiotowe traci moc w momencie przekroczenia kwoty limitu. Obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej kwoty, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę. Za zgodą naczelnika urzędu skarbowego podatnik może jednak pomniejszyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającą z dokumentów celnych oraz o kwotę podatku zapłaconą od wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także o kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur dokumentujących zakupy dokonane przed dniem utraty zwolnienia, pod warunkiem:
1) sporządzenia spisu z natury zapasów tych towarów posiadanych w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty limitu, oraz
2) przedłożenia w urzędzie skarbowym spisu, o którym mowa w pkt 1, w terminie 14 dni, licząc od dnia utraty zwolnienia.
Oznacza to, że podatnik korzystający ze zwolnienia traci je w momencie dokonania pierwszej czynności, która powoduje przekroczenie limitu zwolnienia. Czynność ta podlega już opodatkowaniu, ale jedynie w części, która stanowi nadwyżkę sprzedaży ponad limit. Od tej części transakcji, która przekracza limit, i każdej kolejnej podatnik musi naliczyć VAT i wykazać w miesięcznej deklaracji VAT-7. W efekcie od części transakcji, która spowodowała przekroczenie limitu, podatnik sam będzie musiał zapłacić VAT (nie przerzuci go na nabywcę).
Jak wynika z powyższego przepisu, podatnik może odliczyć VAT od wydatków poniesionych przed przekroczeniem limitu, ale musi uzyskać zgodę naczelnika urzędu skarbowego. Po przekroczeniu limitu podatnik musi jednak zarejestrować się jako podatnik VAT.

Rejestracja w VAT

Podatnik przed podjęciem pierwszej czynności opodatkowanej VAT musi dopełnić formalności. Przede wszystkim musi dokonać zgłoszenia rejestracyjnego do celów VAT. Jak wynika z art. 96 ustawy o VAT, podatnicy, którzy tracą zwolnienie podmiotowe, powinni dokonać rejestracji przed dniem utraty tego prawa. Jeśli dokonają rejestracji po utracie zwolnienia, nic się nie stanie. Jednak dopiero po rejestracji podatnik będzie miał prawo do odliczenia VAT.
Natomiast jeśli podatnik wcześniej zarejestrował się jako podatnik VAT zwolniony, to wraz z utratą zwolnienia musi złożyć zgłoszenie aktualizujące.
Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia podmiotowego, musi przed pierwszą czynnością opodatkowaną VAT dokonać również zgłoszenia identyfikacyjnego, co wynika z art. 6 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników.



Deklaracje i kasa

Kolejnym obowiązkiem po zarejestrowaniu jest obowiązek prowadzenia pełnej ewidencji. Jak wynika z art. 109 ust. 3 ustawy o VAT, podatnicy są zobowiązani do prowadzenia ewidencji zawierającej: kwoty podatku naliczonego, dane niezbędne do określenia przedmiotu i podstawy opodatkowania, wysokość podatku należnego, kwoty podatku naliczonego obniżające kwotę podatku należnego oraz kwotę podatku podlegającą wpłacie do urzędu skarbowego lub zwrotowi z tego urzędu oraz inne dane służące do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej, a w przypadkach określonych w art. 120 ust. 15, art. 125, 134, 138 dane określone tymi przepisami niezbędne do prawidłowego sporządzenia deklaracji podatkowej. Obowiązek składania deklaracji miesięcznych do 25. dnia każdego miesiąca wynika natomiast z art. 99 ustawy o VAT.
Z kolei art. 111 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są zobowiązani do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
100 tys. zł limit zwolnienia podmiotowego w VAT w 2010 r.
150 tys. zł limit zwolnienia w 2011 r.
Podstawa prawna
Art. 99, 109, 111, 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn.zm.).
Art. 1 i 2 ustawy z 2 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 215, poz. 1666).