ZUS: Kontrole wyjątkiem, a nie normą

Żebrowski poinformował w czwartek, że "liczba kontroli prowadzonych w trybie przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia w I kw. 2024 r. wyniosła 14 kontroli w relacji do 7 433 kontroli ogółem przeprowadzonych w tym okresie". Zaznaczył, że stanowi to "niewielki odsetek wynoszący 0,2 proc.", a wskazane dane "stanowią dowód na to, że ten tryb kontroli jest trybem wyjątkowym i jest stosowany jedynie w uzasadnionych i wyjątkowych przypadkach".

Dodał, że prowadzenie kontroli w trybie przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skutkuje brakiem stosowania limitów o czasie trwania kontroli, co wynika z art. 55 ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo przedsiębiorców. Dodał, że w związku z tym nie zachodzi sytuacja "wydłużenia kontroli", ponieważ w przypadku opisanym w tym szczególnym trybie nie stosuje się przepisów określających czas trwania kontroli.

Czas prowadzenia kontroli jest również uzależniony od tego w jakim tempie płatnik składek współpracuje z inspektorami kontroli ZUS. Opóźnienia w udostępnianiu przez płatnika składek dokumentacji niezbędnej dla przeprowadzenia kontroli wpływają na czas przeprowadzenia kontroli, jednak nie są one zależne od ZUS- poinformował rzecznik. Żebrowski przekazał, że tryb prowadzenia przez ZUS takich kontroli jest stosowany przede wszystkim, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że płatnik składek swoim działaniem lub zaniechaniem popełnienia czyn zabroniony w sferze ubezpieczeń społecznych. "Praktyka stosowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na przestrzeni lat w tym zakresie nie uległa zmianie" - podkreślił.

Rzecznik poinformował, że ZUSprzeprowadza kontrolę w takim trybie, jeżeli: o wszczęcie kontroli wystąpiła policja lub prokuratura; analiza akt sprawy wykazała, że zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia; z analizy ryzyka prawdopodobieństwa naruszenia prawa w ramach wykonywania działalności gospodarczej wynika, że istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.

ZUS: Kontrole wyjątkiem, a nie normą

Celem prowadzenia kontroli w trybie przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia jest możliwe jak najszybsze reagowanie przez ZUS na naruszenia przepisów w sferze ubezpieczeń społecznych przez przedsiębiorcę, które to naruszenia mogą stanowić znamiona czynu zabronionego – zaznaczył Żebrowski.

Podkreślił, że jeżeli "zachodzi uzasadnione podejrzenie, że płatnik składek swoim działaniem lub zaniechaniem popełnienia czyn zabroniony w sferze ubezpieczeń społecznych, ZUS jest zobowiązany podjąć przewidziane przepisami prawa działania". W tym celu - dodał - ZUS może wszcząć kontrolę płatnika składek, aby przeciwdziałać popełnieniu lub zabezpieczyć dowody popełnienia przestępstwa lub wykroczenia.

W praktyce - dodał rzecznik - występują również sytuacje, w których z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli występują organy ścigania, np. prokurator, który prowadzi własne postępowanie, często wykraczające poza czas trwania kontroli określony w przepisach ustawy Prawo przedsiębiorców. ZUS jest wówczas zobowiązany do przeprowadzenia kontroli w zakresie dotyczącym ubezpieczeń społecznych, a uzasadnienie o wskazanym trybie działania nie zawsze jest uzależnione od organu kontroli, a jest podyktowane działaniem organów ścigania - dodał.