Subskrybuj nas na Youtube
Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych (PPK) jest na finiszu prac parlamentarnych (w tym tygodniu rozpatrzy ją Senat). PPK uzupełnią III filar emerytalny. Pracodawcy będą je tworzyć obowiązkowo dla wszystkich pracowników. Ci ostatni będą mieli możliwość rezygnacji z takiej formy oszczędzania. Minimalna wysokości wpłat podstawowych do PPK, które będą finansowane zarówno przez pracodawców, jak i zatrudnionych, wyniesie odpowiednio 1,5 proc. oraz 2 proc. wynagrodzenia brutto.
Przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2019 r. z półrocznym vacatio legis. W pierwszej kolejności zastosują je firmy zatrudniające co najmniej 250 osób.
Składka po opodatkowaniu
Pieniądze gromadzone w PPK będą już po opodatkowaniu (w uproszczeniu będzie to część wynagrodzenia po opodatkowaniu). Zasadniczo będzie z nich można korzystać po osiągnięciu 60 lat.
Oszczędności gromadzone do emerytury nie powinny być obciążane przy wypłacie 19-proc. podatkiem od zysków (podatek Belki) – podobnie jak w przypadku indywidualnych kont emerytalnych (IKE) czy pracowniczych programów emerytalnych (PPE).
W przeciwieństwie jednak do obecnych form opodatkowanie wypłat z PPK będzie uzależnione od spełnienia warunków. I tak tylko 25 proc. zgromadzonej sumy będzie można otrzymać na emeryturze od razu i bez podatku. Pozostałe 75 proc. będzie podlegało ograniczeniom. Podatek od zysków kapitałowych nie zostanie potrącony, pod warunkiem że oszczędności będą wypłacane w ratach przez kolejnych 10 lat.
Jeśli podatnik zdecyduje się na wypłatę w mniejszej liczbie rat niż 120, to podatku Belki nie uniknie. Oznacza to ograniczenia w dysponowaniu środkami zgromadzonymi w PPK.
– Funkcjonujące już PPE czy IKE dają większą swobodę w tym zakresie, gdyż aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego, uczestnik programu musi jedynie przekroczyć określoną granicę wieku, a po spełnieniu tego warunku może dowolnie korzystać z oszczędności – zwraca uwagę Marek Gadacz, partner w dziale doradztwa podatkowego w Crido.
Jeszcze inaczej funkcjonują indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). W tym systemie odkładane corocznie środki można odliczać na bieżąco od dochodu (w rocznym zeznaniu PIT). Natomiast koszt podatku, o preferencyjnej 10-proc. stawce, ponoszony jest dopiero po kilkudziesięciu latach przy wypłacie już na emeryturze (patrz tabela i opinia).
Wcześniejsza wypłata
Ustawa o PPK przewiduje też możliwość wcześniejszej wypłaty oszczędności, tj. przed ukończeniem 60 lat. Umożliwiono bowiem jednorazowe wykorzystanie środków zgromadzonych w PPK na sfinansowanie wkładu własnego przy zakupie mieszkania lub domu. Wydaną na ten cel kwotę trzeba jednak będzie zwrócić. W przeciwnym razie dochód uzyskany w związku z taką wypłatą środków z PPK będzie podlegał opodatkowaniu 19-proc. podatkiem Belki.
Dodatkowo uczestnik PPK będzie mógł wnioskować o wypłatę do 25 proc. zgromadzonych środków w razie poważnej choroby. Dotyczyć to będzie zarówno oszczędzającego pracownika, jak i jego małżonka lub dziecka. Będzie to wypłata bezzwrotna, która nie będzie podlegała podatkowi od zysków kapitałowych.
W razie śmierci uczestnika PPK środki przez niego zgromadzone będą zwracane w całości spadkobiercom, łącznie z wpłatami od pracodawcy, a także finansowanymi przez państwo dopłatami rocznymi czy powitalnymi i bez opodatkowania.
Podatki od oszczędności na emeryturę
| Forma oszczędzania | Obciążenia fiskalne | Dodatkowe ulgi podatkowe | ||||||
| wcześniejsza wypłata lub zwrot | wypłata na emeryturze | |||||||
| IKZE | Zwrot całkowity – całą otrzymaną kwotę należy doliczyć do dochodu w rocznym zeznaniu PIT | Od kwoty wypłaty pobrany zostanie zryczałtowany podatek dochodowy 10 proc. | Wpłacane środki można odliczać od dochodu w zeznaniu rocznym PIT | |||||
| IKE | Zwrot całkowity lub częściowy – 19-proc. podatek od zysków kapitałowych | Brak podatku | Brak | |||||
| PPE | Zwrot całkowity – 19-proc. podatek od zysków kapitałowych | Brak podatku | Brak | |||||
| PPK | Zwrot całkowity – 19-proc. podatek od zysków kapitałowych | Wypłata: 25 proc. środków jednorazowo – brak podatku 75 proc. środków w ratach: • co najmniej 120 rat (10 lat) – brak podatku • mniejsza liczba rat – 19-proc. podatek od zysków kapitałowych | Brak | |||||
| Wypłata 100 proc. środków na pokrycie wkładu własnego na zakup mieszkania lub budowę domu z obowiązkiem zwrotu – 19-proc. podatek od zysków kapitałowych tylko w przypadku niedokonania zwrotu w umownym terminie | ||||||||
| Wypłata części (do 25 proc.) środków w związku z trwałą niezdolnością do pracy lub poważnym zachorowaniem, bez obowiązku zwrotu – brak podatku od zysków kapitałowych | ||||||||
| Zwrot na rzecz byłego małżonka w związku z rozwodem lub unieważnieniem małżeństwa – 19 proc. podatek od zysków kapitałowych | ||||||||
opinia
Podatki w III filarze zależą od systemu oszczędzania
Trzeci filar emerytalny w Polsce, do którego można zaliczyć PPE czy IKE, w zakresie opodatkowania funkcjonuje w systemie TEE (tax, exempt, exempt). Oznacza to, że składki do systemu są wpłacane z dochodu po opodatkowaniu. Wzrost wartości kapitału oraz dochody uzyskane z inwestycji nie podlegają natomiast opodatkowaniu, o ile wypłata następuje po osiągnięciu wieku emerytalnego. W tym systemie mają również funkcjonować wprowadzane od 2019 r. pracownicze plany kapitałowe.
Drugi system to EET (exempt, exempt, tax). W tym systemie składki wpłacane do programu podlegają odliczeniu od dochodu przed opodatkowaniem, wzrost wartości kapitału nie jest opodatkowany, natomiast podatek pojawia się w chwili wypłaty środków z programu. W tym systemie funkcjonuje IKZE (z pewnymi limitami wysokości składek, jakie mogą być wpłacone na konto).
Moim zdaniem system EET stanowi większą zachętę do uczestnictwa w programie oszczędzania. Uczestnik w momencie wpłaty otrzymuje zachętę w postaci ulgi podatkowej, a późniejszy koszt podatkowy pokrywany jest z bieżących wypłat z programu.
W systemie TEE uczestnik musi, oprócz składki, sfinansować podatek, a jedyną zachętą fiskalną jest zwolnienie podatkowe przyszłych dochodów. W tym kontekście część potencjalnych uczestników PPK może wystąpić z programu, choć należy pamiętać, że brak zachęty podatkowej na moment wpłat składek w jakimś stopniu będą niwelować dopłaty: powitalna i roczna.