Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. Zadbać o przyszłość polskich przedsiębiorstw

Media, które dotąd każdego dnia informowały o rozmaitych wynalazkach opracowanych przez beneficjentów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, ostatnio podają w wątpliwość uczciwość przeprowadzenia jednego z konkursów w programie „Szybka Ścieżka”. Jak Pan to skomentuje?

Przy realizacji ostatniego w perspektywie unijnej 2014-2020 konkursu „Szybka Ścieżka – Innowacje cyfrowe” mogło dojść do nieprawidłowości. Podjąłem wszelkie działania, aby wyjaśnić tę sytuację. Prowadzimy kontrole wewnętrzne, NCBR jest również obecnie kontrolowane przez Instytucję Zarządzającą POIR, CBA oraz NIK, swoje postępowanie wszczęła też prokuratura. Współpracujemy z tymi organami, przekazujemy dokumenty iinformacje, udzielamy wyjaśnień. Jeśli postępowania kontrolne wykażą, że faktycznie doszło do złamania prawa, konsekwencje wobec osób za to odpowiedzialnych zostaną wyciągnięte.

Innowacje, owszem, potrzebują rozgłosu, ale nie takiego. Zdaję sobie sprawę, w jak niekomfortowej sytuacji ostatnie doniesienia medialne stawiają innowatorów. Mam na myśli tysiące polskich przedsiębiorców i naukowców, którzy uczciwie, z wielkim talentem i ogromnym nakładem pracy, i co chciałbym podkreślić, nie tylko korzystając z dotacji, ale także z zaangażowaniem własnych pieniędzy, realizują projekty badawczo-rozwojowe. Jednocześnie podzielam niepokój i troskę pracowników NCBR, którzy – o czym mogę zaświadczyć – na co dzień solidnie pracują i nie szczędzą sił, żeby wspierać tworzenie nowatorskich rozwiązań technologicznych, w praktyce umożliwiając przeprowadzanie kolejnych przedsięwzięć przyczyniających się do cywilizacyjnego rozwoju naszego kraju.

Czy obecna sytuacja wpływa na zaufanie przedsiębiorców do instytucji?

Mam nadzieję, że NCBR, od kilkunastu lat współtworzące ekosystem innowacji, wychodzące naprzeciw potrzebom wynalazców i gospodarki, stawiające na współpracę, profesjonalizm i rozwój, a także cieszące się dużym zaufaniem społecznym – udowodni, że na to zaufanie nadal zasługuje. Ponadto liczę na to, że kiedy ten medialny szum opadnie i powołane do tego służby jednoznacznie rozstrzygną, co dokładnie się stało i kto za to odpowiada, poza konsekwencjami o charakterze prawnym wszyscy usłyszymy „przepraszam”.

Jestem przekonany, że informacje o sukcesach naszych beneficjentów wrócą niebawem na czołówki gazet, ponieważ praca w laboratoriach badawczych i przemysłowych toczy się zwykłym trybem. Chciałbym, żeby efekty tych wysiłków odpowiadały na główne wyzwania rozwojowe Polski i dobrze służyły społeczeństwu, sprawiając, że będziemy się stawać coraz bardziej innowacyjną gospodarką, co pozwoli nam żyć nowocześnie, ekologicznie i zdrowiej.

Czy wnioskodawcy/beneficjenci ostatniego konkursu „Szybka Ścieżka – Innowacje cyfrowe”, których projekty nie są kwestionowane, mogą spokojnie pracować? Wysyłali Państwo maile o wstrzymaniu prac w tym konkursie.

To prawda, że wysłaliśmy do wnioskodawców i beneficjentów, których projekty zostały rekomendowane do dofinansowania w konkursie, komunikaty odpowiednio o wstrzymaniu podpisywania umów i dokonywania płatności na czas kontroli Instytucji Zarządzającej POIR.

Zapewniam, że jesteśmy w stałym kontakcie z ministerstwem i dokładamy wszelkich starań, aby jak najszybciej kontynuować zawieszone czasowo działania. Pracujemy nad tym, aby kontrola przebiegała sprawnie, w wyniku czego moglibyśmy rozpocząć dokonywanie płatności dla beneficjentów oraz wznowić podpisywanie umów z wnioskodawcami, co do których nie ma zastrzeżeń, tak szybko jak to tylko możliwe. Nam, tak samo jak przedsiębiorcom, zależy na efektywnej realizacji tych projektów, w tym na możliwie pilnym uruchomieniu wypłat.

Planuje Pan zmiany w NCBR, żeby w przyszłości uniknąć podobnych zdarzeń?

Całą sprawę traktujemy bardzo poważnie, bo taka jest jej natura. Nasze działania nie mogą pozostawiać najmniejszych wątpliwości co do uczciwości, bezstronności, terminowości i profesjonalizmu. Pieniądze, które przeznaczamy na wspieranie innowacyjnych projektów, to przecież środki publiczne. Podjąłem już decyzje o pierwszych zmianach wewnętrznych w organizacji, aby usprawnić nasze działania. Powołałem liderów takich obszarów, jak strategia, ryzyko, kadry, projekty czy procesy, aby wzmocnić w nich zarządzanie. Chciałbym szerzej wykorzystać potencjał Centrum i pracujących tu ekspertów. Efektem tych prac będzie wzrost efektywności i skuteczności realizacji zadań. Osobiście specjalizuję się w zagadnieniach bezpieczeństwa, zadbam więc o to, aby wszyscy interesariusze Narodowego Centrum Badań i Rozwoju czuli się bezpiecznie, współpracując z naszą instytucją. Liczę na to, że także rekomendacje pokontrolne wesprą nas w podejmowaniu dobrych decyzji.

Nowa perspektywa unijna i program FENG to doskonała okazja do udowodnienia wysokiej jakości tej współpracy.

I tę okazję dobrze wykorzystamy. Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) na lata 2021-2027 to największy krajowy program wspierania innowacyjności. Za jego pośrednictwem do polskich firm trafi łącznie 7,9 mld euro. FENG jest w dużej mierze kontynuacją Programu Inteligentny Rozwój, ale cechuje się nowym, kompleksowym podejściem do potrzeb przedsiębiorcy w zakresie prowadzenia prac badawczo-rozwojowych i wdrożenia ich wyników w przedsiębiorstwie lub organizacji. Wdrażane projekty mają wzmocnić polską gospodarkę i przestawić ją na jeszcze wyższy poziom zaawansowania technologicznego i proekologicznego.

Łączna alokacja na wszystkie działania realizowane przez NCBR w ramach FENG wynosi 2,5 mld euro, czyli około 12 miliardów złotych. Tak więc nasz budżet stanowi ponad 30% całego budżetu Programu. Zdajemy sobie sprawę, że to duża odpowiedzialność i duże możliwości.

Na co konkretnie zostaną przeznaczone te pieniądze?

W realizacji FENG skupiamy się na trzech priorytetach: I – Wsparcie dla przedsiębiorców, II – Środowisko przyjazne innowacjom oraz III – Zazielenianie przedsiębiorstw.

NCBR uruchamia w tym roku zarówno konkursy bez ograniczeń tematycznych, jak też sprofilowane. Pod auspicjami Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki przewidziane jest wsparcie innowacyjnych pomysłów m.in. z obszaru zielonych technologii, cyfryzacji, dostępności, rozwoju infrastruktury badawczej czy pierwszych wdrożeń przemysłowych i sztucznej inteligencji. Mowa o konkursach: Szybka Ścieżka SMART, IPCEI oraz IPCEI wodorowy, Działanie TEF AI oraz Seal of Excellence.

Kto zyska na tych działaniach?

Oferta największego konkursu NCBR w ramach FENG – Ścieżki SMART – w zależności od naboru, jest skierowana do dużych firm, ich konsorcjów wraz z MŚP, organizacjami badawczymi lub organizacjami pozarządowymi oraz konsorcjów MŚP i organizacji badawczych lub organizacji pozarządowych. Inne instrumenty będą także przeznaczone dla MŚP. Nie zabraknie również propozycji dla start-upów.

Kiedy można będzie zgłaszać projekty w ramach tych inicjatyw?

Pierwsze konkursy ogłosiliśmy już w lutym br. Nowe rozdanie rozpoczęła Ścieżka SMART dla dużych przedsiębiorstw. Jej nowatorska formuła już przykuwa uwagę rynku. Z dużym zainteresowaniem spotyka się schemat modułowego wsparcia innowacji, z szerokim polem wyboru dla przedsiębiorcy.

Proszę wyjaśnić, o co chodzi z tymi modułami i dlaczego, jak słyszymy, mają one wnieść nową jakość we wsparcie projektów B+R?

Modułowa formuła w konkursie sprawia, że Ścieżka SMART jest szyta na miarę zróżnicowanych potrzeb przedsiębiorców. Moduły dzielą się na obowiązkowe i fakultatywne. W przypadku wsparcia, którego udziela NCBR, wniosek o dofinansowanie musi obejmować moduł B+R, a dodatkowo może obejmować moduły takie jak: wdrożenie innowacji, infrastruktura B+R, cyfryzacja, zazielenienie, internacjonalizacja oraz podnoszenie kompetencji pracowników. Przedsiębiorca sam dobiera zakres, ustala kiedy i w jakiej kolejności będzie realizował poszczególne moduły.

Konkurs gwarantuje więc kompleksowe, elastyczne i indywidualne podejście w zakresie prowadzenia prac B+R oraz wdrożenia ich wyników. Myślę, że ta propozycja przekona innowatorów, aby zgłaszali do nas swoje pomysły.

W ramach samej Ścieżki SMART planujemy w tym roku kilka naborów, zróżnicowanych m.in. ze względu na rodzaj wnioskodawców. Przed nami także konkursy w wielu innych instrumentach, które z pewnością dobrze przysłużą się polskim przedsiębiorcom i naukowcom. Już zapraszamy do udziału w naborze dla działania TEF AI ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, gdzie dofinansujemy projekty realizowane przez Centra testów i eksperymentowania technologicznego sztucznej inteligencji (TEF AI). Ogłosiliśmy również konkursy IPCEI oraz IPCEI wodorowy, które są szansą dla polskich przedsiębiorców na realizację zaawansowanych projektów badawczo-rozwojowych, stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania.

Co stanowi rękojmię, że NCBR trafnie wskazuje projekty z innowacyjnym potencjałem?

Przez 15 lat tysiące innowatorów z biznesu i nauki zaufało nam, powierzając swoje pomysły. Z wieloma współpracowaliśmy niejednokrotnie, obserwując w ramach różnych konkursów, jak ich projekty rozwijają się, ewoluują. Często braliśmy na siebie lwią część ryzyka związanego z ewentualnym niepowodzeniem projektu badawczo-rozwojowego. Trzy lata temu Centrum pomogło swoim beneficjentom przejść przez niełatwy okres pandemii, elastycznie reagując i szybko dostosowując się do nowej sytuacji. Zainicjowaliśmy serię „zielonych” przedsięwzięć i programy strategiczne, które pomogą w przeprowadzeniu transformacji energetycznej zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu i najlepszym interesem Polski.

Wszystko to zaowocowało i będzie owocować najróżniejszymi produktami i usługami, które dziś świetnie radzą sobie na krajowym i zagranicznych rynkach. To projekty ratujące życie i zdrowie, wspierające walkę z zanieczyszczeniem środowiska naturalnego, cyfryzację, edukację najmłodszych, podnoszenie kompetencji pracowników i seniorów, dostosowanie kształcenia do wymogów rynku pracy. W naszym portfolio nie brakuje też rozwiązań stanowiących impuls rozwojowy dla branży gamedev, branż medtech, biotech i agro czy z zakresu technologii kosmicznych. Wszystkich obszarów nie sposób wymienić. Badania, które cyklicznie prowadzimy, nie pozostawiają wątpliwości, że wsparcie innowacyjnych projektów oferowane za pośrednictwem NCBR w zauważalny w skali kraju sposób wpływa na funkcjonowanie i pozycję konkurencyjną firm. Przykładowe efekty przekuwania polskiej myśli technologicznej i naukowej w konkretne innowacje można prześledzić na naszej stronie gov.pl/ncbr w zakładce „Sukcesy beneficjentów”.

Mówię o tym wszystkim nie bez powodu. Odnosząc się już bezpośrednio do zadanego pytania, myślę, że siła i doświadczenie idą w parze. Siła rośnie dzięki doświadczeniom, zwłaszcza tym niełatwym. I niech to stwierdzenie będzie moim krótkim komentarzem. NCBR ma unikalne know-how i zespół znakomitych ekspertów na pokładzie. Kontynuujemy pracę, która została nam powierzona, aby zadbać o przyszłość polskich przedsiębiorstw.

A jeśli ktoś chciałby posłuchać na żywo naszych ekspertów, to wiosną w różnych miastach Polski będą odbywać się ważne konferencje gospodarcze. Na kilku z nich spotkają Państwo przedstawicieli NCBR, którzy opowiadać będą chociażby o Programie FENG, a także innych inicjatywach z naszej oferty. Zachęcam gorąco do udziału w tych wydarzeniach, zadawania pytań, inicjowania dyskusji. Jesteśmy do Państwa dyspozycji.

Dziękuję za rozmowę.

Materiał informacyjny Narodowego Centrum Badań i Rozwoju

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa.