Subskrybuj nas na Youtube
Koszty gospodarowania odpadami idą w górę w całym kraju, a samorządowcy coraz częściej biorą pod lupę strumień śmieci i ceny. – Transport i zagospodarowanie tony odpadów niesegregowanych, czyli zmieszanych, będzie kosztowało naszą gminę 740 zł netto za tonę, a segregowanych z żółtego worka (opakowania po sokach, mleku, kolorowe gazety, plastikowe butelki itp.) – 800 zł – alarmuje Piotr Kuliniak, burmistrz gminy Łęknica (woj. lubuskie).
Z ofert złożonych w przetargu wynika, że za transport i zagospodarowanie szkła oraz papieru w 2020 r. Łęknica zapłaci 600 zł za tonę. W przypadku odpadów bio to 870 zł, a śmieci wielkogabarytowych – 1,2 tys.
– Mitem, że segregacja się opłaca, karmiono nas przez lata. Powinniśmy segregować, by chronić środowisko, ale to kosztuje – komentuje szef rady RIPOK Piotr Szewczyk. – Butelkę PET trzeba posortować, przewieźć, sprasować. To gigantyczne koszty, a przychody ich nie pokrywają – dodaje.
Jest szczelniej, jest drożej
Odpady, które trafiają do żółtego pojemnika, czyli metale i tworzywa sztuczne, zawsze były problemem. Stały się jeszcze większym, gdy w górę poszły koszty zagospodarowania tzw. frakcji kalorycznej, która nie może trafiać na składowiska, a cementownie nie chcą już jej przyjmować. Do tej pory sprzedawał się dobrze posegregowany papier. Jednak nawet na ten odpad nie ma już chętnych. Problem jest z makulaturą, zwłaszcza z kartonami. Hurtownicy mają pełne magazyny.
W 2017 r. na odpady z Europy, w tym z Polski, zamknęły się Chiny. Początkowo, częściowo półlegalnymi i nielegalnymi metodami krajowy rynek odpady wchłaniał. Teraz dusi się coraz bardziej. Śmieci jest coraz więcej, bo więcej ich wytwarzamy, lepiej segregujemy, ale także dlatego, że po pladze pożarów magazynów zaostrzono przepisy.
– Część podmiotów działających po części w szarej strefie zaczęła wykazywać rzeczywiste, albo większe niż dotychczas, wielkości strumieni odpadów komunalnych. Uszczelnianie rynku spowodowało zwiększony dopływ odpadów do instalacji przetwarzających i wyczerpanie ich przepustowości – mówi Marcin Chełkowski, prezes IVW Polska.
Przyszłoroczne wyzwania
W ostatnim czasie skrócono dozwolony czas magazynowania śmieci, wprowadzono też nowe przepisy przeciwpożarowe i dotyczące monitoringu. Ostre regulacje uderzają jednak w tych przedsiębiorców, którzy działali legalnie. Rynek się kurczy. Części surowców wtórnych nie ma komu sprzedać, bo brakuje recyklerów. – To w tej chwili jest wąskie gardło. Mali wypadają z rynku, bo nie są w stanie spełnić wymagań. Gdy wejdą w życie kolejne moduły bazy danych o odpadach (2 stycznia 2020 r.), czyli m.in. nadzór w czasie rzeczywistym stanów magazynowych, będzie jeszcze gorzej. Gdy limit zostanie przekroczony, trzeba będzie automatycznie zaprzestać przyjmowania odpadów. W innym wypadku grozi to utratą pozwoleń – mówi Piotr Szewczyk.
Zmiany dotkną także większe podmioty gospodarujące odpadami, m.in. sortownie, kompostownie, składowiska, instalacje mechaniczno-biologicznego przetwarzania, magazyny. Do 15 marca przyszłego roku muszą one do urzędów marszałkowskich złożyć nowe wnioski o pozwolenia zintegrowane. Bez nich nie mogą prowadzić działalności. – Do wniosków muszą dołączyć załączniki: operat przeciwpożarowy, monitoring, zabezpieczenie roszczeń. To generuje koszty – zaznacza Piotr Szewczyk. Przez to kolejna grupa instalacji i zakładów wypadnie z rynku, bo nie spełnią norm. – Wobec tego nie będą mogły wywiązać się ze swoich umów z gminami, co dla samorządów oznacza kłopot. Z dnia na dzień będą musiały znaleźć nowy podmiot zagospodarowujący odpady – zaznacza Hanna Marliere, dyrektor Green Management Group.
Bez recyklera ani rusz
W dodatku struktura i rodzaj instalacji, do których trafiają odpady, powinny być dostosowane do nowych unijnych wymogów dotyczących poziomów recyklingu. Ten ma być liczony przez gminy inaczej. Będzie się do niego zaliczać materiał, który faktycznie zostanie przetworzony, naprawiony lub przygotowany tak, że możliwe będzie jego ponowne użycie. Sortowanie już nie wystarczy, by uznać, że odpady poddano recyklingowi.
– Niewyspecjalizowana instalacja, czyli np. duży RIPOK, nie będzie mogła wydawać dokumentu potwierdzającego recykling. Trzeba będzie szukać recyklera ostatecznego – mówi Hanna Marliere.
– To ogromne wyzwanie, które stoi przed rządem – stworzyć warunki, otoczenie inwestorskie i być może mechanizmy wsparcia recyklerów ostatecznych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska, i zaprzestać dawania pieniędzy na duże, niewyspecjalizowane instalacje – dodaje.
Jej zdaniem jest to też wyzwanie dla samorządów, by tworzyły przyjazne otoczenie biznesu, czyli wyznaczały strefy, gdzie jest miejscowy plan na gospodarkę odpadami, gdzie inwestor nie będzie miał konfliktu z lokalną społecznością, gdzie sprawnie zostanie wydana decyzja środowiskowa dla obiektu, gdzie faktycznie w ciągu dwóch lat będzie mógł powstać zakład, który rozwiąże problem w regionie – zaznacza ekspertka.
Na razie inwestowanie w odpady jest obarczone dużą dozą ryzyka. – Dlatego nowe inwestycje nie powstają – podsumowuje Piotr Szewczyk.