Świadczenie wspierające to instrument skierowany bezpośrednio do osób z niepełnosprawnościami, które ukończyły 18. rok życia. Jego celem jest zapewnienie im samodzielności w zarządzaniu otrzymywanym wsparciem. Najważniejsze cechy świadczenia:
- Brak kryterium dochodowego: Przysługuje niezależnie od wysokości dochodów osoby.
- Niezależność od innych form wsparcia: Nie koliduje z innymi świadczeniami, które otrzymuje osoba z niepełnosprawnością.
- Uzależnione od poziomu potrzeby wsparcia: Prawo do świadczenia zależy od uzyskania decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia na poziomie od 70 do 100 punktów. Wniosek o taką decyzję składa się do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.
- Wysokość świadczenia jest powiązana z wysokością renty socjalnej i zależy od liczby przyznanych punktów. Kwoty wahają się od 40 peoc. renty socjalnej (dla 70-74 punktów) aż do 220 proc. renty socjalnej (dla 95-100 punktów). Świadczenie to podlegać będzie corocznej waloryzacji, podobnie jak renta socjalna.
Od 1 marca 2025 r., kiedy renta socjalna wynosi 1878,91 zł brutto (1709,81 zł netto), minimalna kwota świadczenia wynosi 751,56 zł, a maksymalna 4133,60 zł.
Harmonogram wprowadzania i opłacanie składek
Świadczenie wprowadzane jest etapami:
- I etap (od 1 stycznia 2024 r.): Dostępne dla osób z najwyższymi poziomami potrzeby wsparcia (od 87 do 100 punktów).
- II etap (od 1 stycznia 2025 r.): Obejmie osoby z poziomami wsparcia od 78 do 86 punktów.
- III etap (od 1 stycznia 2026 r.): Dostępne dla osób z pozostałymi uprawniającymi poziomami wsparcia (od 70 do 77 punktów).
Ważny wyjątek dotyczy osób, na które ich opiekunowie pobierali świadczenie opiekuńcze (pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, zasiłek dla opiekuna) w dniu 1 stycznia 2024 r. lub później. One mogą otrzymać świadczenie wspierające już od 1 stycznia 2024 r., pod warunkiem uzyskania co najmniej 70 punktów potrzeby wsparcia.
Dodatkowo, ZUS będzie opłacał składki na ubezpieczenie zdrowotne za osobę pobierającą świadczenie wspierające oraz za jej opiekuna, który nie podejmuje zatrudnienia z powodu opieki. Za opiekuna niezostającego w zatrudnieniu, który wspólnie zamieszkuje i gospodaruje z osobą pobierającą świadczenie, ZUS opłaci również składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez okres sprawowania opieki.
Jak złożyć wniosek o świadczenie wspierające?
Za przyjmowanie wniosków, ich rozpatrywanie, przyznawanie i wypłatę świadczenia wspierającego odpowiada Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek złożyć można wyłącznie w formie elektronicznej, korzystając z jednego z trzech kanałów:
- Platforma PUE ZUS
- Portal informacyjno-usługowy Emp@tia (empatia.mpips.gov.pl)
- Bankowość elektroniczna
Zmiany dla opiekunów
Ustawa o świadczeniu wspierającym modyfikuje również zasady przyznawania świadczeń dla opiekunów osób z niepełnosprawnościami. Wprowadzono zmiany w świadczeniu pielęgnacyjnym i uchylono specjalny zasiłek opiekuńczy. Od 1 stycznia 2024 r. świadczenie pielęgnacyjne przysługuje rodzicom lub innym opiekunom dzieci z niepełnosprawnościami do 18. roku życia bez żadnych ograniczeń w podejmowaniu zatrudnienia. Również pobieranie przez opiekuna własnych świadczeń emerytalno-rentowych nie wpłynie na jego prawo do świadczenia pielęgnacyjnego.
Świadczenie pielęgnacyjne mogą również otrzymywać rodziny zastępcze, osoby prowadzące rodzinne domy dziecka oraz dyrektorzy placówek pieczy zastępczej. Dodatkowo, kwota świadczenia pielęgnacyjnego wzrośnie o 100 proc. na drugą i każdą kolejną osobę z niepełnosprawnością w rodzinie, nad którą sprawuje się opiekę.
Dla osób, które nabyły prawo do świadczeń opiekuńczych (świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego) przed 1 stycznia 2024 r., przewidziano szeroką ochronę praw nabytych. Mogą one wciąż pobierać te świadczenia na dotychczasowych zasadach, nawet po uzyskaniu kolejnego orzeczenia o niepełnosprawności.