Ruszyła renta wdowia. Miliony samotnych seniorów dostaną świadczenie? Jakie warunki trzeba spełnić?

Renta rodzinna to świadczenie pieniężne przysługujące członkom rodziny po śmierci osoby, która miała prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, lub spełniała warunki do ich przyznania. Jest to forma wsparcia finansowego dla najbliższych zmarłego, którzy wraz z jego śmiercią utracili źródło utrzymania.

Natomiast rentą wdowią (tzw. świadczenia w zbiegu) nazywamy możliwość łącznego pobierania renty rodzinnej oraz własnej emerytury lub renty, dzięki czemu możliwe jest zwiększenie otrzymywanych kwot. To mechanizm, który umożliwia wdowom i wdowcom pobieranie części świadczenia po zmarłym małżonku, jednocześnie zachowując własne świadczenie emerytalno-rentowe, czyli:

• emeryturę,
• emeryturę rolniczą,
• emeryturę lub rentę z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin,
• emeryturę wojskową,
• emeryturę policyjną,
• zasiłek przedemerytalny,
• świadczenie przedemerytalne,
• emeryturę pomostową,
• nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,
• rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• rentę szkoleniową,
• rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy,
• rentę rolniczą szkoleniową,
• wojskową rentę inwalidzką albo
• policyjną rentę inwalidzką.

Renta wdowia nie jest zatem odrębnym świadczeniem. To potoczna nazwa możliwości otrzymywania przez wdowę lub wdowca uprawnionych do emerytury czy renty:

• części świadczenia emerytalno-rentowego po zmarłym małżonku i swojego własnego świadczenia, bądź też
• jeżeli taki wariant będzie korzystniejszy - pełnego świadczenia po małżonku i części swojego własnego świadczenia.

Komu przysługuje renta wdowia?

Aby otrzymać rentę wdowią, należy spełnić łącznie cztery podstawowe warunki:

1. Osiągnąć powszechny wiek emerytalny - co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn,
2. pozostawać we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka,
3. nabyć prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż przed ukończeniem 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna),
4. nie pozostawać obecnie w związku małżeńskim.

Kryterium wieku jest kluczowe dla otrzymania renty wdowiej. Oznacza to, że w 2025 r. rentę wdowią mogą otrzymać:

• wdowy urodzone w 1965 roku lub wcześniej,
• wdowcy urodzeni w 1960 roku lub wcześniej.

Dodatkowo, osoba ubiegająca się o rentę wdowią musiała stracić małżonka po ukończeniu odpowiednio 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni). Świadczenie przysługuje wyłącznie po ostatnim małżonku, z którym wnioskodawca pozostawał we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci.

Ile wyniesie renta wdowia?

Wysokość renty wdowiej uzależniona jest od indywidualnej sytuacji świadczeniobiorcy oraz wybranego wariantu wypłaty. Kwota świadczenia podlega określonym limitom i może się zmienić w przyszłości zgodnie z harmonogramem wprowadzania nowych przepisów.

Wdowy i wdowcy mają do wyboru dwa warianty łączenia świadczeń:

• wariant 1: 100% renty rodzinnej oraz 15% własnego świadczenia (np. emerytury),
• wariant 2: 100% własnego świadczenia oraz 15% renty rodzinnej.

Wybór najkorzystniejszego wariantu zależy od wysokości posiadanych świadczeń. Decyzję podejmuje wnioskodawca, a w przypadku braku wskazania, instytucja emerytalno-rentowa może wybrać opcję zapewniającą wyższą kwotę łączną. Aby ZUS dokonał takiego wyboru, we wniosku należy wskazać opcję "wypłata wyższego świadczenia".

Kiedy można otrzymać rentę wdowią?

Renta wdowia będzie wypłacana od 1 lipca 2025 r. Aby otrzymać świadczenie należy złożyć wniosek do 31 lipca 2025 r. W przypadku złożenia wniosku po 31 lipca 2025 r., połączone świadczenia będą wypłacane od miesiąca w którym złożony został wniosek, jednak nie wcześniej niż od dnia spełnienia warunków.

Renta wdowia 2025 - kalkulator ZUS

Od 1 stycznia 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych udostępnia na swojej stronie internetowej specjalny kalkulator, który pomaga obliczyć szacunkową wysokość łączonych świadczeń: zus.pl/swiadczenia/renty/kalkulator-renty-wdowiej.

Kalkulator pozwala sprawdzić, który wariant wypłaty będzie korzystniejszy oraz obliczyć przybliżoną kwotę przyszłego świadczenia. Podczas korzystania z kalkulatora należy:

• wybrać instytucję emerytalno-rentową przyznającą świadczenie (ZUS, KRUS, MSWiA, wojskowe biuro emerytalne),
• wpisać nazwę lub symbol świadczenia oraz jego kwotę,
• porównać wyliczone warianty wypłaty.

Co oznacza limit 5636,73 zł brutto?

Maksymalna łączna kwota świadczeń w 2025 roku nie może przekroczyć 5636,73 zł brutto. Jest to równowartość trzykrotności najniższej emerytury, która od 1 marca 2025 roku wynosi 1878,91 zł. Limit ten podlega corocznej waloryzacji.

W przypadku przekroczenia tego limitu, świadczenia zostaną pomniejszone o kwotę nadwyżki. Redukcja świadczeń następuje według ustalonej kolejności, zaczynając od świadczeń finansowanych z budżetu państwa, takich jak emerytury mundurowe.

Warto zauważyć, że jeżeli samo podstawowe świadczenie (np. emerytura) przekracza już kwotę 5636,73 zł brutto, prawo do łączenia wypłat w ramach renty wdowiej nie przysługuje.

Renta rodzinna z MSWiA a emerytura z ZUS

ZUS traktuje na równi rentę rodzinną wypłacaną przez ZUS z rentami rodzinnymi przyznawanymi przez inne organy emerytalno-rentowe, w tym:

• rentę rodzinną dla rolników (KRUS),
• wojskową rentę rodzinną ,
• policyjną rentę rodzinną (MSWiA).

Wniosek o ustalenie prawa do wypłaty renty wdowiej można złożyć w dowolnej instytucji, w której świadczeniobiorca ma ustalone prawo do renty rodzinnej lub do własnego świadczenia. Przykładowo, jeśli wdowa pobiera emeryturę z ZUS, ale ma prawo do renty rodzinnej po mężu z KRUS, może złożyć wniosek albo w ZUS, albo w KRUS.

Należy jednak pamiętać, że suma świadczeń wypłacanych wraz z rentą rodzinną (łącznie z dodatkami) nie może przekraczać trzykrotności najniższej emerytury, czyli obecnie 5342,88 zł. Jeżeli jedno ze świadczeń jest już wyższe od tej kwoty, prawo do łączenia wypłaty w ramach renty wdowiej nie przysługuje.

Jak i kiedy złożyć wniosek o rentę wdowią?

Wnioskowanie o rentę wdowią rozpoczyna się od złożenia odpowiedniego formularza. Cały proces jest prosty, jednak wymaga znajomości kilku istotnych terminów i procedur.

Wnioski o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną można składać od 1 stycznia 2025 r. Aby otrzymać świadczenie od pierwszego dnia jego wypłaty, czyli od 1 lipca 2025 roku, należy złożyć wniosek najpóźniej do 31 lipca 2025 roku. Wnioski złożone po tym terminie będą rozpatrywane, jednak wypłata nastąpi od miesiąca złożenia wniosku, nie wcześniej.

Wniosek można złożyć w dowolnym organie emerytalno-rentowym, w którym osoba jest uprawniona do jednego ze świadczeń:

• ZUS – jeśli świadczenie pobierane jest z ZUS,
• KRUS – jeśli świadczenie jest wypłacane przez KRUS,
• ZER MSWiA – dla pobierających świadczenia z MSWiA,
• Wojskowe Biuro Emerytalne – dla wojskowych.

Wnioski można składać:

• osobiście w placówce danej instytucji,
• online (przez PUE ZUS/eZUS lub ePUAP),
• korespondencyjnie (najlepiej za potwierdzeniem odbioru)

Podstawowym dokumentem jest formularz "Wniosek o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną" (ERWD). Jest on dostępny od 1 stycznia 2025 roku:

• na stronach internetowych instytucji (ZUS, KRUS, MSWiA),
• w placówkach stacjonarnych,
• na platformach elektronicznych.

Wypełniając formularz ERWD, należy wskazać instytucję wypłacającą rentę rodzinną oraz inne świadczenie emerytalno-rentowe. Trzeba także potwierdzić pozostawanie we wspólności małżeńskiej do śmierci małżonka oraz brak nowego związku małżeńskiego.

Jeżeli wdowa lub wdowiec mają już przyznane prawo do renty rodzinnej oraz własnego świadczenia, do wniosku ERWD nie trzeba dołączać żadnych dokumentów. Natomiast osoby, które dopiero wnioskują o rentę rodzinną, muszą dodatkowo złożyć wniosek ERR wraz z:

• dokumentem tożsamości (dowód osobisty lub paszport),
• odpisem aktu zgonu małżonka,
• aktualnym odpisem aktu małżeństwa,
• numerem rachunku bankowego (opcjonalnie, jeśli wybrano tę formę wypłaty).

Kiedy renta wdowia nie przysługuje?

Przepisy zawierają szereg ograniczeń, które mogą wykluczyć niektórych wnioskodawców z możliwości skorzystania z tego świadczenia. Trzeba także pamiętać o planowanych zmianach, które wpłyną na wysokość wypłat w przyszłości.

Renta wdowia nie zostanie przyznana, jeżeli:

• jedno z pobieranych świadczeń przekracza trzykrotność najniższej emerytury, czyli 5636,73 zł brutto (kwota obowiązująca od 1 marca 2025 r.),
• wnioskodawca zawarł nowy związek małżeński po śmierci współmałżonka,
• osoba nie osiągnęła powszechnego wieku emerytalnego,
• wnioskodawca nie pozostawał we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci małżonka,
• prawo do renty rodzinnej zostało nabyte wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Zmiany od 2027 roku. Aż 25% drugiego świadczenia

Zgodnie z uchwalonymi przepisami, od 1 stycznia 2027 roku nastąpi znacząca zmiana w wysokości renty wdowiej. Drugie świadczenie wzrośnie z obecnych 15% do 25%. To niewątpliwie istotne zwiększenie, które może znacząco poprawić sytuację finansową wdów i wdowców.

Ponadto, w 2028 roku Rada Ministrów dokona weryfikacji wskaźnika wysokości świadczeń w zbiegu dla oceny możliwości i zasadności jego dalszego podwyższenia. Oznacza to, że w przyszłości możliwe są kolejne podwyżki procentu drugiego świadczenia, być może nawet do pierwotnie planowanych w projekcie obywatelskim 50%.

Czy renta wdowia działa wstecz?

Renta wdowia nie jest przyznawana z mocą wsteczną. W przypadku wniosków złożonych po terminie, świadczenie przysługuje od miesiąca złożenia wniosku, a nie od momentu śmierci małżonka. Jednakże istnieje wyjątek – jeżeli wniosek został złożony w miesiącu śmierci małżonka, wówczas świadczenie będzie przyznane od tego miesiąca.

Niezależnie od tego, jak długo ktoś jest wdową lub wdowcem, renta wdowia będzie się należeć najwcześniej od 1 lipca 2025 roku. Aby otrzymać świadczenie za lipiec 2025, wniosek trzeba złożyć do końca tego miesiąca. Tylko pod warunkiem spełnienia pozostałych wymogów, będzie można pobierać dalej 100% własnego świadczenia i 15% renty rodzinnej po zmarłym małżonku.

Podsumowanie

• Renta wdowia to nie odrębne świadczenie a potoczna nazwa możliwości łączenia pobierania renty rodzinnej po zmarłym małżonku z własną emeryturą lub rentą z tytułu niezdolności do pracy;
• Kluczowe warunki otrzymania świadczenia obejmują osiągnięcie odpowiedniego wieku emerytalnego, pozostawanie we wspólności małżeńskiej do śmierci małżonka oraz niepozostawanie w nowym związku małżeńskim;
• Uprawniony ma prawo wyboru, czy chce pobierać 100% renty rodzinnej i 15% własnego świadczenia, czy 100% własnego świadczenia i 15% renty rodzinnej;
• O rentę wdowią mogą ubiegać się osoby, które nabyły prawo do renty rodzinnej przed wejściem w życie przepisów o rencie wdowiej, tj. przed 1 stycznia 2025 roku);
• Renta wdowia będzie wypłacana od miesiąca, w którym złożono wniosek, ale nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 roku;
• Świadczeniobiorcy muszą pamiętać o terminowym złożeniu wniosku - najlepiej do 31 lipca 2025 roku, aby otrzymać świadczenie od pierwszego dnia jego wypłaty;
• Limit łącznej kwoty renty wdowiej i innych świadczeń to trzykrotność najniższej emerytury, czyli kwota 5636,73 zł brutto;
• Od stycznia 2027 roku nastąpi zmiana - drugie świadczenie wzrośnie do poziomu 25%.